Volkskrant Filmfestival: 21 t/m 30

De laatste dagen van Hitler, bezien door de ogen van zijn jonge secertaresse Traudl Junge. Hitler is dit keer niet een clownesk dan wel grotesk monster, maar een driftige en dominante man. Vriendelijk en geïnteresseerd. Lief voor de kinderen van Joseph Goebbels, dol op zijn hond Blondie en op liederen van Wagner en Strauss. Gebaseerd op het werk van de Hitler-biograaf Joachim Fest en het dagboek van Junge.

Fraai geacteerd drama is gebaseerd op het ware verhaal van Ramón Sampedro, die na een duikongeluk grotendeels verlamd raakte. Hij slijt zijn dagen in een bed in het huis van zijn oudere, gelovige broer in Galicië. Vanuit die plek voert de man die alleen nog maar zijn hoofd kan bewegen zijn strijd voor een waardige dood. Amenábar mengt de wezenloosheid van Ramóns huidige situatie met impressies uit een vol en gelukkig leven, waarbij de camera gretig over landschappen en vergezichten glijdt. De personages die hem een bezoek brengen, hebben allemaal woorden in de aanbieding - voor of tegen de zelfgekozen dood. Oa bekroond met Oscar voor beste buitenlandse film.

Last Days, na Gerry en Elephant het derde deel in Van Sants triloge van de dood, gaat over de ondergang van Nirvana-zanger Kurt Cobain, die de dagen voor zijn zelfmoord als een geest rondwaart in een groot landhuis. Van Sants meesterlijke portret biedt een fascinerend en ontroerend zicht op de woeste kracht van roem.

In het tweede deel van Lars von Triers Amerikaanse trilogie ontaardt de introductie van democratie in grof geweld. Grace uit Dogville, nu gespeeld door Bryce Dallas Howard, stuit in het zuiden van de VS op een plantage waar de slavernij zeventig jaar na de afschaffing nog steeds bestaat. Grace besluit goed te doen, maar de wonden van het racisme zijn dieper dan zij bevroedt. Manderlay is een soms boosaardige, vaak geestige en altijd uitdagende les in de werking van ideologie.

Georges, een zelfgenoegzame tv-presentator, vindt op een dag een videobrief bij de post. Daaruit blijkt dat iemand zijn gangen nauwlettend volgt. Deze persoon, een schim uit het verleden, ontregelt de vanzelfsprekendheid van Georges' bestaan. Plotseling krijgt hij te maken met onberedeneerbare twijfel. Wie wil met hem een rekening vereffenen? De grote kwaliteit van de Oostenrijkse Michael Haneke, op het Filmfestival van Cannes bekroond met de prijs voor de beste regie, is zijn vermogen om maatschappelijke dilemma's te behandelen zonder die dilemma's met grote woorden te presenteren.

Chris, een arme, ambitieuze Ier, probeert zich op te werken in de Londense jetset. Hij leest Dostojevski's Misdaad en Straf met een twee keer zo dikke tekstverklaring ernaast, bezoekt zoveel mogelijk opera's en frequenteert het Tate Modern. Maar als de voorkomende jongeman heeft wat hij altijd wilde - een lieve vrouw met een steenrijke vader; een topbaan, een auto met chauffeur; een kast van een huis dat uitkijkt over de Thames - zet hij alles op het spel voor de sensuele Amerikaanse vriendin van zijn zwager. Met zijn Britse tragedie overtreft Woody Allen zijn Amerikaanse komedies ruim.

Brokeback Mountain, naar een verhaal van E. Annie Proulx, is de geschiedenis van een liefde tegen de klippen op. Tijdens een seizoen in de open lucht, waar Ennis en Jack voor hun werk over honderden schapen waken, ontstaat er iets moois tussen de mannen. Als het seizoenscontract is afgelopen scheiden hun wegen. Beiden trouwen, beiden worden vader, beiden proberen uit alle macht een gewoon bestaan op te bouwen. Vergeefs. Brokeback Mountain maakt het peilloze verdriet over onvervulde verlangens tastbaar.

Volver, de zestiende film van Pedro Almodovar, is een ontroerende vertelling over de volkse Raimunda, die fier overeind probeert te blijven van dood, ziekte en zielenpijn. Ze heeft veel te stellen met haar puberende dochter, haar zus en bejaarde tante. Ook haar overleden moeder, die is teruggekeerd als geest, zorgt voor problemen. Er gebeurt veel in Volver, ook veel vreemds, en toch is de film ingetogen en bedachtzaam. Almodovar is het schoolvoorbeeld van een filmmaker die is gerijpt.

Gouden Palmwinnaar The Wind That Shakes the Barley is een epische vertelling over het ontstaan van de IRA en de Ierse republiek. De film volgt Damien, een jonge arts die begin jaren twintig betrokken raakt bij de guerrilla-strijd tegen de Britse bezetter. De in Engeland hevig bekritiseerde film ('Je afvragen of The Wind that Shakes the Barley anti-Brits is, is als vragen of er zingende nonnen in The Sound of Music zitten'), lijdt onder een gebrek aan nuance. Tussen het wrede geweld van imperialisten en het leed van de Ierse bevolking bestaat geen grijsgebied. Pas als de Ieren onderling botsen, wint het drama aan kracht.

Requiem is een verfilming van de geschiedenis van Anneliese Michel, een Duits meisje dat in 1976 aan uitputting overleed na twee duivelsuitdrijvingen te hebben ondergaan. Op basis van deze zaak maakte de Amerikaan Scott Derrickson een jaar eerder de goedkope horrorfilm The Exorcism of Emily Rose; bij de Duitse regisseur Schmid is het gegeven goed voor een hartverscheurend, intens familiedrama. Sandra Hüller kreeg voor haar hoofdrol een Zilveren Beer op het filmfestival van Berlijn.