Alles is goed aan de Oscarwinnende Argentijnse thriller El secreto de sus ojos van Juan José Campanella. ‘Mijn belangrijkste opdracht is dat de acteurs vergeten dat ze acteurs zijn.'

7 maart 2010. ‘En de Oscar gaat naar…’ Regisseur Pedro Almodovar kijkt nog eens goed op het kaartje in de envelop, alsof hij het niet helemaal geloven kan… ‘El secreto de sus ojos van Juan José Campanella !’

Niet de huizenhoge favoriet Das weiße Band van Michael Haneke krijgt de Oscar voor beste niet- Engelstalige film, en ook niet die andere favoriet, het gevangenisdrama Un prophète van Jacques Audiard, maar een tamelijk onbekende Argentijnse thriller.

En al was er niets mis mee geweest als de Oscar inderdaad naar Haneke of Audiard was gegaan, ook Campanella is een waardige winnaar. El secreto de sus ojos is superieure cinema. Goed gemaakt, goed gespeeld en met een heel dwingend verhaal.
Een officier in ruste begint aan een boek over die ene moordzaak van 25 jaar geleden die hij niet tot een goed einde wist te brengen. Het brengt hem terug op kantoor, waar nog steeds de vrouw werkt op wie hij ooit verliefd was. Zijn komst haalt bij beiden diep weggestopte herinneringen naar boven.



16 juni 2010. Ik bel met regisseur Campanella en vraag of drie maanden na de Oscar zijn leven weer terug naar normaal is. Campanella: ‘Niet echt. Maar dat komt niet per se door het winnen van de Oscar, meer door alle aandacht die de film sindsdien heeft gekregen, alle interviews die ik heb gedaan. Het werk heeft zich hier aardig opgestapeld.’

Bent u in Argentinië nu bijna net zo beroemd als Maradona?
‘Niets en niemand komt hier in de buurt van Maradona! [ Argentinië heeft op het wk dan nog niet met 4–0 verloren van Duitsland, gb]. Net na de Oscar waren de mensen wel heel aardig voor me. Een maand lang hoefde ik niets te betalen als ik in een restaurant ging eten, bijvoorbeeld, maar dat is nu wel weer voorbij. Helaas.’

De film was de grootste hit in Argentinië van de afgelopen 35 jaar. Enig idee waarom?
‘En dat was al vóór de Oscar. We hebben wel gezocht naar redenen voor dat succes. Omdat het politieke klimaat rijp was bijvoorbeeld. Of dat zich iets afspeelde in het onderbewustzijn van het Argentijnse publiek. Maar toen werd de film ook een hit buiten Argentinië, waar ze niet hetzelfde politieke klimaat hebben, niet dezelfde geschiedenis. En dan ben je weer terug bij af.’

Toch kan je zeggen dat het politieke klimaat in de wereld nu niet zo heel veel verschilt van dat in Argentinië begin jaren zeventig, de jaren vlak voor de militaire dictatuur, de tijd waarin de flashbacks zich afspelen. Argentinië reageert dan op wat het als terroristische dreigingen van buitenaf ziet en de staat vormt uiteindelijk zelf een bedreiging voor het volk. Ik moest gelijk denken aan het Amerika van George W. Bush.
‘Grappig dat je dat zegt , want volgens mij heb je gelijk. Maar ik weet nog dat ik dat anderhalve maand tegen alle Amerikaanse journalisten zei die mij interviewden na de Oscar. Ze keken me aan alsof ze water zagen branden. Waar hád ik het over! Terwijl ik zeker weet dat vergelijkbare dingen onder Bush gebeurden, maar dan niet openlijk .’

De film heet El secreto de sus ojos, hoe vond u het geheim in de ogen van uw acteurs?
‘Ik had met de meesten al eerder samengewerkt en wist dat ze heel veel met hun ogen konden overbrengen. Dat is ook de grote kracht van cinema ten opzichte van toneel, het grote verschil tussen film en alle andere vormen van narratieve kunst, dat je heel dicht bij de ogen kunt komen. Al mijn acteurs hebben expressieve ogen. Hoe ze het doen, ik heb geen idee. Volgens mij worden ze er mee geboren. Het is wat van gewone mensen filmsterren maakt.’

U bent regisseur, u zou dat geheim toch moeten kennen…
‘Alles draait erom dat je ze moet laten vergeten dat ze acteren. Dat ze opgaan in de scène. Dat ze niet moeten denken aan de volgende regel, of waar ze naartoe moeten lopen, of dat ze zien wat de regieassistent allemaal staat te doen. Dat is mijn belangrijkste opdracht, dat de acteurs vergeten dat ze acteurs zijn.’


Soledad Villamil

De hoofdrolspelers spelen twee verschillende leeftijden. Hoe hield u dat geloofwaardig, ook al zit er 25 jaar tussen?
‘Geen van beiden is precies even oud als hun twee leeftijden in de film. Ze zitten er allebei tussenin. Soledad Villamil, die Irene speelt, is nu veertig en moest in de oudere versie 48 zijn. Dat scheelt maar een paar jaar en volgens mij gaat ze er straks precies zo mooi uitzien als in de film.’

Ik moest twee keer kijken voordat ik doorhad dat de oude en jonge Benjamin door een en dezelfde acteur gespeeld werd…
‘Ja, Ricardo Darín is een heel goed geconserveerde vijftiger. Hem ietsje ouder maken was niet zo moeilijk. Daar heb je goede middeltjes voor. Jonger was moeilijker. Maar hij heeft een baard en die kan je verven. En sowieso leken alle mannen begin jaren zeventig veel ouder dan ze in werkelijkheid waren. Kijk maar naar de voetbalteams van ’78, met al die bakkebaarden. De spelers zagen er allemaal uit alsof ze minstens dertig jaar oud waren.’

El secreto de sus ojos is zoveel meer dan alleen een thriller. Het zegt belangrijke dingen over geheugen en geschiedenis, angst en gerechtigheid, keuzes en liefde . Hoe hield u al deze zaken in balans?
‘Die beslissingen over het mixen van genres en thema’s, het kiezen van de juiste toon, hadden we allemaal al op scriptniveau genomen. We hebben twee jaar aan dat script gewerkt, juist omdat we ons dan op de set volledig op de scènes konden concentreren. Niet op zoek naar lachers, spanning, of actie, maar zo levensecht mogelijk. Zoals echte mensen zouden handelen als ze in die situatie terechtkwamen.’

Een belangrijk gegeven in de film is dat een mens alles kan veranderen, behalve zijn passie. Stel dat u op de vlucht slaat en de politie zou naar u op zoek gaan . Waar zouden ze u vinden? In een bioscoop?
‘Dat was misschien ooit zo, maar sinds drie jaar geleden mijn zoon is geboren [Campanella was toen 47 jaar oud, gb], is mijn passie ook veranderd. Als ik me nu zou verbergen zou je alleen mijn zoon maar in de gaten hoeven te houden. Ik zou nooit ver bij hem uit de buurt kunnen zijn. En ook als ik zou moeten kiezen tussen mijn zoon en films maken, is de keus snel gemaakt.’