Regisseur Paula van der Oest maakte een film over verstrekkende gevolgen van de bankencrisis: The Domino Effect.

‘Een Britse bankier neemt te veel risico, waardoor zijn eigen bank en een Amerikaanse bank die ermee verbonden is failliet gaan... Daardoor raakt een automonteur van het limousinebedrijf dat zaken deed met die Amerikaanse bank zijn baan kwijt en kan hij de dure bruidstaart die hij had besteld niet meer betalen… Waardoor de mevrouw die die taart zou bakken de lening aan haar broer in India niet kan voldoen... Die heeft dat geld juist hard nodig, want hij heeft net zijn tanden laten trekken, en raakt zo in paniek dat hij boekhoudfraude pleegt… Ondertussen verspeelt in China een autohandelaar al zijn geld en kan hij de suv’s niet meer leveren aan een Nederlandse handelaar… Die vervolgens zijn Afrikaanse nanny ontslaat, waardoor haar dochter in Afrika als prostituee op straat komt te staan… Waar ze de Britse bankier, met wie alles begon, tegen het lijf loopt.’



Zo, dat was de pitch waarmee regisseur Paula van der Oest geldschieters benaderde voor The Domino Effect.
Van der Oest lachend: ‘De lange, niet de elevator pitch. Ik kreeg het idee voor de film in 2009, toen ik een krantenartikel las over een Engels stadje waar een fabriek failliet gegaan was. Het wegvallen van die fabriek had een hele kettingreactie aan gevolgen voor de andere bedrijven daar. Die fabriek werd bij mij een bank, want ik wilde heel graag iets doen met de bankencrisis.’

Waarom?
‘Volgens mij is dat iets wat ons nu allemaal bezighoudt. Het is ook iets dat we zelf in de hand gewerkt hebben. Wij mensen willen nu eenmaal altijd meer meer meer… Daarom konden we vroeger nog wel begrip opbrengen voor pensioenfondsen als bleek dat die gegokt hadden met pensioengeld. Want je kon dat geld toch niet zomaar laten staan. Je moest er iets mee doen. Dat is nu aan het veranderen. Joris Luyendijk heeft een prachtige column in de krant waarin hij misstanden bij de banken aankaart. En het schijnt dat steeds meer bankmensen naar hem toe komen met verhalen over misstanden. Ik kan me bijna niet voorstellen dat mensen géén film over de bankencrisis willen maken.’

Toch is deze film niet gemaakt vanuit verontwaardiging.
‘Het is eerder verbazing of verwondering. Ik denk niet dat je iets goed kunt onderzoeken als je boos bent. In The Domino Effect wilde ik kijken wat er overblijft als al die materiële zaken waar je zo op hebt ingezet wegvallen. Ik zie het bij mijn eigen kinderen. Voor een van hen is het heel belangrijk van welk merk de kleren zijn. Amsterdam-Zuid, hè. Dat neem ik hem zeker niet kwalijk. Ik begrijp die wens om ergens bij te horen wel. Maar wat nu als dat allemaal wegvalt?’



U heeft zelf het scenario geschreven, veel gelezen over de bankencrisis, snapt u het dan ook?
‘Ik heb op het internet een heel goed animatiefilmpje over de crisis gevonden, waarin ze precies uitleggen hoe hij is ontstaan. Hoe de banken riskante financiële producten hebben doorverkocht en doorverkocht, terwijl ze wisten dat het rommel was. Totdat de bom ontplofte.’

Die uitleg van de crisis zit niet in de film…
‘Dat past niet bij mij . Dan heb ik het idee dat ik met een oplossing moet komen en dat analytische vermogen heb ik helemaal niet. Wat ik wel kan, is kijken wat er met mensen gebeurt die betrokken raken bij zo’n crisis.’

Zag u dat ook in de eigen omgeving?
‘Niet zo hevig of fataal. Dit is geen politieke film, want ik ben niet iemand van de barricaden, maar het hield me wel enorm bezig.’

De film doet een appel aan het morele besef, toch? Een beetje een CDA-film…
(lacht) ‘Nee, maar wel goed dat je ’t zegt. Ik heb nooit een moraalridder willen zijn, maar de laatste tijd vind ik wel dat we zo zijn losgeraakt van wat wel en niet kan, dat daardoor al die verschrikkelijke dingen konden gebeuren.’

De film speelt zich af over de hele wereld en u heeft daarvoor samengewerkt met lokale producenten. Helpt het dan nog dat u kan zeggen: “Hallo ik ben Paula van der Oest en in 2001 is mijn film Zus & Zo genomineerd voor een Oscar”?
‘In Amerika betekent dat nog steeds wel iets, ja. Dat wilde overigens niet zeggen dat de Engelse acteurs meteen ja zeiden. Dat was toch meer vanwege het scenario en de gesprekjes die we hadden.’

Krijgt u nog steeds scripts uit Hollywood?
‘De situatie is heel erg veranderd. Alleen de regisseurs op de a-lijst krijgen scripts opgestuurd. Ik was vorige week in Los Angeles en heb toen nog wel wat “ meet and greets” gedaan, en natuurlijk helpt het dat ik onlangs een grote internationale productie heb gedaan met Black Butterflies, maar als je daar iets wilt, moet je toch echt zelf met een kant-en-klaar script komen.’

Nog even over de titel. Ik ken de begrippen ‘butterfly effect’ en ‘domino principle’, maar ‘the domino effect’ is nieuw voor mij. Heeft u dat speciaal voor de film verzonnen?
‘Dat komt volgens mij uit het krantenartikel waar het allemaal mee begon. Dat was de kop, meen ik, en ik vond dat een sterke, pakkende titel. Bovendien, na Black Butterflies kon ik niet nog eens met vlinders aankomen.’