Vlak voor het interview met de Chileen Sebastián Lelio – half augustus even in Nederland omdat zijn film Gloria het World Cinema Festival afsluit – informeer ik of hij last van jetlag heeft. Dat valt mee, want Lelio kwam niet over vanuit Chili, maar vanuit Duitsland. Lelio woont namelijk sinds kort in Berlijn. ‘Omdat Chili te ver van de bewoonde wereld ligt. Als ik met mensen uit de filmwereld wil overleggen, zit ik eerst een halve dag in het vliegtuig!’
En internationale afspraken heeft Lelio steeds vaker, want Gloria is een hit op de festivals. Eerder dit jaar won de film op het festival van Berlijn maar liefst drie prijzen. Waaronder een Zilveren Beer voor hoofdrolspeelster Paulina García, die inderdaad fantastisch is als titelheldin Gloria. Een gescheiden, 58- jarige vrouw die vastberaden is weer aan de man te komen.
Gloria van de Chileense regisseur Sebastián Lelio is een tragikomisch portret van een 58-jarige gescheiden vrouw op zoek naar een nieuwe man. ‘De film is populairder dan we ooit voor mogelijk hadden gehouden.’
Heette Gloria altijd al Gloria?
Lelio: ‘Nee. Zelfs toen we al een jaar met het script bezig waren, had ze nog geen naam. Stond ze in het script als “Zij”. Co-schrijver Gonzalo Maza en ik werden er langzaam gek van, want die naam moest niet alleen de naam van het personage worden, maar ook van de film, en ook nog van het liedje waar we de film mee wilden eindigen. Vooral dat liedje was een probleem, omdat de film vol muziek zit en we daar met dat liedje aan het eind nog een schep bovenop wilden doen. Dat liedje moest dus sterker zijn dan de rest. En toen kwam Gonzalo met “Gloria”, Umberto Tozzi’s campy meesterwerk. Ik had aanvankelijk mijn twijfels, want Gloria is ook de naam van een film van mijn held John Cassavetes en ik was bang dat die openlijke verwijzing te veel van het goede zou zijn. Maar zodra Gonzalo het nummer had aangezet en de luidsprekers helemaal had opengedraaid, was ik om en had Zij een naam.’
Toen u over Gloria schreef, leek ze toen al een beetje op actrice Paulina García?
‘Absoluut, want ik heb het script geschreven met haar in gedachten! Nadat ik het idee voor de film had, heb ik haar gelijk opgebeld en gevraagd of ze het goed vond dat ik de rol speciaal voor haar schreef. Gelukkig zei ze ja.’
Is García bekend in Chili?
‘Ze is een belangrijke theateractrice en -regisseur, maar gek genoeg had ze nog nooit een hoofdrol gespeeld in een speelfilm. Ik wilde al jaren met haar werken en Gloria was de ideale mogelijkheid.’
Is Paulina Gloria?
‘Het was een symbiotische relatie. Ik weet nu al niet meer wat van het personage kwam en wat van Paulina.’
En wie had de touwtjes in handen. U of Paulina?
‘Samen. Het was een soort gelijktijdige hypnose. Vlak voor de opnamen hebben we eindeloos over Gloria gepraat. Dat ging zo ver dat we soms aan de telefoon in slaap vielen. Het leek wel een romance.’
Bij de romances die Gloria in de film met haar minnaars heeft wordt de seks in alle openheid getoond. Was dat moeilijk voor Paulina?
‘Voor ons allemaal. Want we wisten dat de manier waarop we die erotische scènes zouden aanpakken de film zou definiëren. Het dwong ons onze eigen opvattingen over het onderwerp te bepalen. Aan de ene kant wilden we die seksscènes zo elegant mogelijk in beeld moesten brengen, om de bitterzoete toon van de film niet te verstoren, maar tegelijkertijd eiste de film dat we niet te voorzichtig te werk moesten gaan. Dat we eerlijk en open moesten zijn. Zo is seks tussen oudere mensen, en dat is mooi.’
En Gloria is ook mooi… behalve die uilenbril! Wiens idee was dat?
(lacht) ‘Dat was mijn idee. En niet alleen omdat ik Tootsie een mooie film vind. Het was omdat ik haar ogen veel groter wilde. Net als in Japanse tekenfilms. Door die grote ogen kan je dieper naar binnen kijken en kun je meer humaniteit laten zien.’
U bent Chileen, de film speelt zich af in Chili. Je zou makkelijk parallellen kunnen trekken tussen Gloria, wier leven aan het veranderen is, en Chili, dat ook aan het veranderen is. Was dat inderdaad de bedoeling?
‘In film is alles een metafoor. Wat ik wilde was een soort resonantie laten ontstaan tussen Gloria’s strijd om gezien te worden, en het gevoel van onvrede dat in Chili leeft en af en toe in de film komt bovenborrelen.’
Maar Chili doet het toch goed in Zuid-Amerika?
‘Economisch ja, maar sociaal is Chili een ramp. De verdeling van de rijkdommen is schandalig. Veel Chilenen accepteren dat niet langer en eisen toegankelijk onderwijs en medische zorg voor iedereen. Die willen geen slaven meer zijn van het radicale kapitalisme. Maar die hele politieke kant is de achtergrond waartegen het verhaal zich afspeelt. Uiteindelijk ging het ons altijd om Gloria. Die zit in elk shot. Er is letterlijk geen seconde waarin ze niet in beeld is. Ook als de scènes eigenlijk over anderen gaan, houden we de camera op Gloria gericht.’
Was het nadat de film af was moeilijk haar weer los te laten?
‘Gloria wil ons niet loslaten! De film is veel populairder dan we ooit voor mogelijk hadden gehouden. In feite rent ze voor ons uit en doen wij verwoede pogingen haar bij te houden.’
Heeft het succes van Gloria u veranderd?
‘Ja, en ik hoop ten goede. Ik geloof stellig in wat Oscar Wilde ooit zei: “Alleen een dwaas herstelt niet van succes.” En ik probeer snel te herstellen. De manier waarop ik dat wil doen is door me bescheiden en dankbaar op te stellen.’
Heeft u geprobeerd het succes van Gloria te analyseren?
‘Ja. Het zou te maken kunnen hebben met de energie en het niet aflatende optimisme waarmee Gloria het leven tegemoet treedt . Die boodschap is in de wereld van de kunstfilm niet gebruikelijk, ik weet het , maar dat maakte Gloria voor mij juist interessant. Een film over gevoelens. Over een vrouw die blijft geloven in het leven. Al mijn vakbroeders keurden het af, maar ik dacht: ik doe het lekker toch.’