Het KLIK! Animation Festival, dat zondag werd afgesloten, stond dit jaar in het teken van gender: Boys, Girls & Beyond. Een thema dat perfect past bij het werk van de Tsjechische filmmaakster Michaela Pavlatova. Op het festival werd haar werk dan ook geëerd met een retrospectief.

De veelbekroonde films van Michaela Pavlatova draaien om de verhoudingen tussen man en vrouw, en dan bij uitstek over de onzekerheden en onuitgesproken verlangens waar ieder mens wel eens last van heeft. Hoewel dit klinkt als een garantie voor zware kost weet Pavlatova de toon altijd licht te houden. Een sprekend voorbeeld hiervan is haar nieuwste korte film Tram, een komische animatiefilm over een vrouwelijke tramchauffeur van middelbare leeftijd en haar doldwaze seksuele fantasieën. Maar zit het publiek daar eigenlijk op te wachten?

Hoe reageert het publiek op uw films? Vinden ze uw werk nooit vulgair?
‘Soms. Bij Tram gebeurde dat vooral wanneer de film niet in de festivalcatalogus stond beschreven. Mensen zijn dan onvoorbereid waardoor er een soort oerschok bij hen plaatsvindt. Daarnaast heb ik gemerkt dat de gecombineerde programmering meespeelt. Zo draaide mijn film Carnival of Animals samen met de expliciete gay artfilm Shortbus, en toen leek mijn film bijna schattig. Maar toen Tram samen met de Deense rom-com Love Is All You Need van Susanne Bier werd geprogrammeerd, met het idee van een gezellige ‘ladies night out’, reageerde het publiek zo boos dat geen enkel festival de film nog durfde te programmeren.’

U combineert serieuze thema’s eigenlijk altijd met een humoristische toon.
‘Ik doe mijn best! Maar het is nooit ‘hahaha-humor’. Het is voor mij makkelijker om ironisch te zijn dan vrolijk. Ik moet altijd iets ondeugends in mijn films stoppen.’

Het is best ongebruikelijk dat animatiefilms over zulke alledaagse onderwerpen gaan.
‘In animatiefilms worden vooral fantasieverhalen verteld. Tijdens mijn colleges aan de kunstacademie van Praag komen studenten altijd naar me toe met verhalen over mutanten op verre planeten . Maar ik wil uiteindelijk kunst maken die resoneert: waarbij je herkent wat je op het scherm ziet, maar er tegelijkertijd op een nieuwe manier naar kijkt. Maar soms gaat het vervelen om weer een film over mensen te maken, en dan maak ik er een over cactussen.’

Vindt u het dan niet jammer dat animatiefilms zo’n marginale positie hebben?
‘Jawel, maar die vorm heeft ook veel voordelen. In een animatiefilm kun je binnen drie minuten net zo veel vertellen als in een hele film. En je komt veel beter weg met symboliek in animatie – in gewone films wordt dat al snel pretentieus. Soms wil je een groot schilderij van Rubens zien, maar soms geeft een kleine illustratie van Paul Clair – waar hij slechts een minuut voor nodig had –  net zo veel voldoening.’

U staat in een lange traditie van – vooral mannelijke – Tsjechische animatiekunstenaars. Denkt u dat u als vrouw een ander perspectief hebt?
‘Ik denk dat ik als vrouw wel in andere onderwerpen geïnteresseerd ben. Ik denk dat vrouwen opener kunnen zijn, gevoeliger. Maar ik heb nooit het gevoel gehad dat ik een bepaalde opdracht niet heb gekregen omdat ik een vrouw ben. Ik heb me nooit begrensd gevoeld; de enige grenzen die ik ken zijn die van mijn eigen verbeelding.’