De Amerikaanse animatie-studio Laika legt zich toe op stopmotion. Travis Knight is er zowel zakelijk als creatief directeur.

De eerste twee films die werden gemaakt door de Amerikaanse animatiestudio Laika leverden meteen een Oscarnominatie op: Coraline in 2010, ParaNorman in 2013. Geen slechte score voor een bedrijf dat pas sinds 2005 bestaat. Laika, dat zich heeft toegelegd op stop-motion animatie, werd opgericht door Phil Knight (1938), die wel weet hoe je van een bedrijf een succes maakt. Knight is namelijk mede-oprichter van sportgigant Nike. Vorige maand presenteerde Laika op het festival van Venetië zijn derde film, The BoxTrolls, over een weesjochie dat wordt opgevoed door vreemde, in dozen gehulde wezens die onder de grond leven. Het jochie heet Eggs (in de Nederlandstalige versie ‘Eitjes’), omdat dat op de doos staat waarin hij zich hult. Als de trollen worden opgejaagd door de gemene Archibald Snatcher, ontdekt Eggs dat hij geen BoxTroll is, maar een mens. En dat hij zal moeten kiezen.
In 2009 werd Phil Knight’s zoon Travis (1973) de grote baas van Laika. Hij is ook de hoofdanimator van The BoxTrolls.

U bent producent en hoofdanimator van The BoxTrolls, wat min of meer betekent dat u de film bent, toch?
Travis Knight: (lacht) ‘Ja, dit was allemaal mijn werk en mijn werk alleen. Maar het is inderdaad nogal ongewoon dat iemand zowel de baas is van de zakelijke als de creatieve kant. Het heeft wel als voordeel dat ik beide kanten van het productieproces goed ken. Als animator werk ik op de vierkante millimeter, terwijl ik als directeur het overzicht houd. En showbusiness is zowel show als business. Het is kunst en commercie.’

Laika maakt alleen stop-motion films. Waarom?
‘Wat wij doen is in essentie stop- motion, maar we voegen daar wel moderne technieken aan toe: CGI, rapid prototyping technology, laser cutting. Het is die bijna honderd jaar oude techniek, die Méliès al gebruikte om raketten mee naar de maan te schieten, die we koppelen aan de modernste technieken.’



Maar waarom stop-motion? Wat heeft die techniek ons nog te bieden?
‘Het is old school filmmagie. Het is ontstaan omdat illusionisten in het begin van de vorige eeuw naar andere manieren zochten om hun kunsten te kunnen vertonen. Zo kwamen ze op stop-motion, waarbij ze ontdekten dat je elk object tot leven kan wekken...’

Dat het echte objecten zijn die gaan bewegen is belangrijk, hè?
(Knight pakt meteen een model van Eggs vast en begint er aan te friemelen) ‘Zeker, want die staan fysiek in een ruimte en worden door echt licht beschenen. Het is toch alsof je je eigen speelgoed tot leven ziet komen. Dat heeft iets magisch. Dat haal je niet uit een computer.’

Wat is de route van een stop-motion animatiefilm?
‘Wat The BoxTrolls betreft: dat begon bij het boek van Alan Snow, Here Be Monsters! Een heel dik boek van ruim 500 pagina’s, waar wij een verhaal van 90 minuten uit hebben gedestilleerd. Dan schrijf je het script, en als je daar tevreden over bent, ontwerp je de wereld en de personages. Daarna maak je een heleboel storyboards van het verhaal, zodat je een heel precies beeld krijgt van wat je allemaal wilt gaan laten zien. Dan wordt alles gebouwd: de sets, de kostuums. Dat laatste is net als bij een live action film, maar dan in miniatuur. En met als grote verschil dat bij ons de opnamen veel, heel veel langer duren.’

Ik herinner me dat Wes Anderson nogal geschrokken was van het feit dat het zoveel tijd kostte om The Fantastic Mr Fox te maken. Hij dacht dat hij het op een gegeven moment wel aan de animatoren kon overlaten, maar hij moest elke dag opnieuw beslissingen nemen. Die film kostte hem uiteindelijk twee jaar van zijn leven.
‘Ja, stop-motion is niet voor gezapige zielen. Het vereist enorm veel discipline en focus. De productietijd van The BoxTrolls was achttien maanden.’

De trailer van de film belooft ons een fijne familiefilm, maar de eerste vijftien minuten en de laatste tien waren behoorlijk eng. Ik moest weer denken aan mijn toen negenjarige zoon, die nachtmerries kreeg van jullie eerste film, Coraline. Waarvoor dank nog...
(lachend) ‘Graag gedaan. Kijk, wij maken films voor de hele familie. We willen dat ook ouders en tieners naar onze films kunnen kijken. We maken geen popcornfilms die je tot je neemt en daarna gelijk weer vergeet. Wij willen films maken die je bijblijven, waar je over napraat. En natuurlijk willen we geen kinderen traumatiseren, dus sorry nog voor je zoontje, maar dit is wel het soort films dat wij maken.’ Disney werd na de eerste tekenfilms gigantisch, waar is Laika over tien jaar? ‘Wij willen dat elke film die we maken iets unieks is. Idealiter brengen we elk jaar een nieuwe film uit. Maar belangrijker nog is dat we bij Laika nieuwe wegen ontdekken, nieuwe genres. Animatiefilms worden vaak gezien als een genre op zich, maar dat is onzin. Animatie is een medium, en als zodanig geschikt voor alle mogelijke genres. Bij een nieuwe Laika-film moet je niet van tevoren al weten wat je kan verwachten. En als ik kijk naar de films die bij ons op stapel staan, ben ik heel blij dat ze totaal niet lijken op wat we al gedaan hebben.’


Anthony Stacchi en Graham Annable

Twee kapiteins op hetzelfde schip. Hoe zorg je ervoor dat dat schip de zelfde kant op vaart?
Anthony Stacchi: ‘In het begin doen we alles samen. Ontwikkelen we het verhaal en creëren we de poppetjes en de wereld waarin ze leven. Wanneer de achttien maanden productietijd aanbreekt, is het verdeel en heers. Want als ik bijvoorbeeld naar Londen moet om de stemmen voor de film op te nemen, kan het werk niet stilliggen en zorgt Graham ervoor dat alles door blijft draaien.’
Graham Annable: ‘We hadden het geluk dat dit alweer de derde film van Laika is . Iedereen wist al zo’n beetje wat van hem verwacht werd. Onze taak is het inderdaad om te zorgen dat het schip in de juiste richting wijst. En dan zo snel mogelijk uit de weg te gaan en iedereen te laten doen waar ze goed in zijn.’
AS: (lachend) ‘Zodat wij uiteindelijk met alle eer kunnen gaan strijken.’

Ik las dat het personage Eggs iets van 1,4 miljoen verschillende gezichtsuitdrukkingen heeft...
AS: ‘Dat heeft Laika toegevoegd aan de techniek van de stop-motion. De poppetjes beweeg je nog precies zoals destijds bij King Kong, maar Laika heeft speciale 3D-printers voor de gezichten. Eggs heeft 15 .000 verschillende gezichten, waarvan je dan ook nog de neus, mond en wenkbrauwen onafhankelijk van elkaar kan bewegen. Dat levert allemaal bij elkaar zo’n 1,4 miljoen verschillende gezichtsuitdrukkingen op.’

Hoe weet je dan wat de juiste is?
GA: ‘Al die gezichtsuitdrukkingen staan in de computer en je kan vooraf op de computer bekijken welke het meest geschikt is. De animatoren doen een handvol voorstellen en wij
bepalen dan welke het wordt. De animatoren halen dan op de set uit een enorme stapel dozen – een soort pizzadozen met vakjes – het juiste maskertje, en klikken die op het poppetje.’

Stappen regisseurs van animatie wel eens over naar live action?
GA: ‘ Brad Bird maakte na The Incredibles en Ratatouille een Mission Impossible-film...’
AS: ‘Brad, ja, en Henry Selick. Die voor Coraline ook al eens wat live action-films had gemaakt. Er zijn er wel een paar die heen en weer gaan, maar het is toch echt iets heel
anders.’

En hebben jullie die ambitie?
AS: ‘Het heeft me veel tijd gekost voordat ik dit een beetje door had. Ik zou weer naar school moeten.’
GA: ‘Ik moet er niet aan denken weer helemaal opnieuw te moeten beginnen!’