Onemanshow

In de eerste minuut van het Britse drama Locke zien we hoofdpersoon Ivan Locke (Tom Hardy uit onder andere Tinker Tailor Soldier Spy en The Dark Knight Rises) in zijn bmw stappen, zijn gps-systeem instellen op een reis van anderhalf uur, en wegrijden. De rest van de film blijven we met Locke in de auto. Andere personages zijn alleen te horen over de telefoon.

Natuurlijk, zoiets is eerder gedaan: in Buried zaten we bijvoorbeeld anderhalf uur met Ryan Reynolds in een doodskist, in Phone Booth met Colin Farrell in een telefoonhokje, en in Moon met Sam Rockwell op de maan. Maar dat waren thrillers vol misdaad en fantasie. In Locke blijft het drama realistisch en alledaags: de hoofdpersoon moet telefonisch een reeks problemen op zijn werk en in zijn gezin zien op te lossen.

Maker van Locke is de Brit Steven Knight, die de serie Peaky Blinders bedacht, scenario’s schreef voor David Cronenbergs Eastern Promises en Stephen Frears’ Dirty Pretty Things – en bovendien de populaire spelshow Who Wants to Be a Millionaire? verzon. Het idee voor Locke kwam voort uit pure experimenteerdrift, vertelt Knight tijdens een bezoek aan Amsterdam: ‘Mijn vorige film, Hummingbird, zat vrij conventioneel in elkaar. Ik had daarna zin in iets originelers. Voor die film draaiden we op zeker moment ’s nachts op een snelweg wat testbeelden met een bepaalde digitale camera, en het resultaat vond ik zo hypnotiserend dat ik dacht: kan ik daar geen hele film omheen maken? Zo kwam ik op het idee van een man wiens leven op de kop komt te staan tijdens een autoreis , een soort theatersolovoorstelling in de vorm van een film. Zou het lukken om een publiek daar anderhalf uur geboeid naar te laten kijken? En dan zonder allerlei geijkte thrillerelementen toe te voegen – geen moorden of drugsdeals of ongelukken, maar gewoon een normale man met normale problemen? Dat was mijn uitgangspunt.’

Het viel vast niet mee om met zo veel beperkingen een spannend scenario te schrijven.
‘Ik wist dat een publiek in het algemeen bereid is zo’n vijf, zes minuten naar een film te kijken voor het zich afvraagt: oké, wat gaat er gebeuren, waar gaat dit naartoe? Dus de grote opgave was om het dilemma van hoofdpersoon binnen die tijd zo invoelbaar te maken dat het publiek de vorm min of meer zou vergeten en alleen nog op het verhaal zou letten. Ik had één groot voordeel: doordat het verhaal wordt verteld via een reeks telefoongesprekken, kon ik op een natuurlijke manier van de ene naar de andere cliffhanger toe werken.’

Had u van meet af aan Tom Hardy in gedachten voor de rol?
‘Ja, ik vind hem momenteel de beste acteur van Engeland. En ik wist dat hij van theater houdt, dus ik schatte in dat hij zo ’n project wel interessant zou kunnen vinden. Hij was inderdaad meteen enthousiast, vooral vanwege het experimentele karakter. Dat gold eigenlijk voor alle medewerkers: omdat het filmproces zo ongebruikelijk was, ervoer iedereen de film als een soort vakantie – ikzelf ook.’

Hoe ging dat filmproces dan? Zien we Tom Hardy echt op de snelweg rijden?
‘In sommige scènes wel, maar meestal staat de auto op een dieplader die op de snelweg rijdt. In de auto zelf waren drie camera’s op Tom gericht, en op verschillende plekken hing een autocue met zijn teksten. Dat was nodig omdat we de film steeds van begin tot eind in één ruk opnamen. De acteurs met wie Tom belde, zaten gezellig samen in een hotel- kamer met een glas wijn en een telefoon onder handbereik, en ik zat onder een doek achter de auto op de aanhanger, met Tom in het ene oor en de bijrol-spelers in het andere. Het idee was: behandel het als een toneelstuk. Als er iets fout ging, gingen we gewoon door. En als het erop zat, begonnen we weer helemaal opnieuw.’

Hoe vaak is de film dan in totaal opgenomen?
‘Elke nacht filmden we het hele verhaal twee keer, tot we uiteindelijk zestien versies van de film hadden. Dat was heel luxe, want het betekende dat we in de montage steeds van elke scène de allerbeste take konden gebruiken. Continuïteit speelde amper een rol, omdat je op de achtergrond alleen maar vage bewegingen ziet van lichten en andere auto’s. Het enige waar we even goed op moesten letten, was dat Tom zijn mouwen op zeker moment opstroopt.’

Waren er nooit onvoorziene problemen op de weg?
‘Nee, we hadden toestemming van de politie om een bepaald stuk snelweg te gebruiken, maar daar zijn we ook wel af gegaan, want het was toch heel laat en rustig. En van tevoren hadden we af-gesproken dat we gewoon door zouden filmen als we bijvoorbeeld in een file terechtkwamen. Zoiets kan in het echt ook gebeuren, dat paste bij het realistische karakter van de film.’

Dat Locke af en toe z’n neus snuit, draagt ook bij aan het realisme. Was Tom Hardy echt verkouden?
‘Inderdaad. Hij had zo’n flesje medicijnen bij zich op de set, dus ik zei: gebruik die in de film ook maar gewoon.’

Hardy speelt niet vaak een brave huisvader, al heeft Ivan Locke wel een sterk karakter. Hoe hoopte u dat het publiek op hem zou reageren?
‘Ik hoopte in de eerste plaats dat hij sympathiek zou worden gevonden. Misschien kun je als kijker niet meegaan in sommige keuzes die hij maakt, maar hopelijk kun je wel met hem meevoelen. Ik was trouwens wel een beetje nerveus hoe vrouwen op hem zouden reageren.’

Omdat hij zo rechtlijnig is?
‘Ja, hij staat erop steeds de waarheid te vertellen, ook al werkt hij zich daarmee almaar dieper in de nesten. Ik zat tijdens een voorstelling van de film een keer achter een vrouw die steeds fluisterde: “Lieg nou gewoon.” Maar ik weet intussen dat vrouwen zich in het algemeen ook met hem kunnen identificeren. Al reageren mannen vaak nog iets sterker op hem – er zijn al geregeld mannen op me afgekomen om me te vertellen dat dit ook hun verhaal was, of het verhaal van hun vader, of dat dit de reis was die zij eigenlijk hadden moeten maken.’

Locke werkt in de bouw en voert daar een aantal gesprekken over. Was u niet bang dat het hier en daar te technisch zou worden voor de gemiddelde kijker?
‘Jawel. Maar ik vond het belangrijk dat hij een baan zou hebben die niet bekendstaat als spannend, maar dat wel degelijk is. Lang geleden werkte ik zelf een poosje in de bouw, en ik herinner me nog goed wat een gigantische onderneming het was als er beton moest worden gestort voor een gebouw, zoals ook in de film gebeurt. Dan staan er echt fortuinen en carrières op het spel. Ik wilde laten zien dat schijnbaar alledaagse gebeurtenissen in wezen meeslepende thrillers of drama’s kunnen zijn.’