De remake mag een slechte naam hebben, artistiek valt er veel mee te doen. Zo bewijst een nieuwe tentoonstelling in filmmuseum EYE: Cinema Remake. In het programma is werk te zien van filmmakers en kunstenaars die bestaande films als uitgangspunt nemen voor radicaal nieuw werk. Daarnaast is er een filmprogramma gewijd aan remakes. Wij vroegen programmeur Ronald Simons naar zijn keuzes.

In de bioscoopzalen van EYE draaien tot en met 1 juni bijzondere voorbeelden van remakes. Grote Hollywood-films als King Kong (zowel het origineel uit 1933 als de Peter Jackson-remake uit 2005), maar ook Kurosawa’s Yojimbo en de remake hiervan, A Fistful of Dollars, zijn terug te vinden in het filmprogramma.

EYE-programmeur Ronald Simons: ‘Remakes worden altijd gezien als geldmakerij, easy money, en dat is het gedeeltelijk ook. Er komt bijvoorbeeld een nieuwe versie van Poltergeist. Hoe gaat het dan? Je hebt het origineel uit 1982 misschien niet gezien, maar je hebt er wel over gehoord. Je ziet een reclameposter voor de film en denkt: bekende titel, laten we die maar proberen. Makkelijk verdiend voor de studio.’

Maar remakes kunnen ook een artistiek bestaansrecht hebben, betoogt Simons: ‘Ik vind het interessant om te zien hoe filmmakers een bestaande film naar hun hand zetten. Vooral als er een switch van genres plaatsvindt. Dan is de filmmaker gedwongen om het bestaande verhaal in een nieuw format te gieten. Neem het historische drama De maagdenbron van Ingmar Bergman. Het is interessant als een horrorfilmmaker daar een keiharde horrorfilm van maakt, zoals Wes Craven deed met The Last House on the Left. Dan kan een filmmaker allerlei dingen doen die niet in het origineel zouden hebben gekund. Ik vind het interessant om te kijken : wat voegt zo’n filmmaker toe, wat snijdt hij ervan af. Dus ik heb een programma gemaakt dat erg is gebaseerd op genrefilms.’

‘Een leuk voorbeeld is de Hitchcock-film Strangers on a Train, waarvan Danny DeVito met Throw Momma from the Train een remake heeft gemaakt. De eerste is een cynische thriller waarin de hoofdpersonages elkaars vrouw gaan vermoorden,  en daar is een soort slapstickkomedie van gemaakt, met precies dezelfde verhaallijn . Interessant hoe de film, terwijl het een remake is, een op zichzelf staand werk kan worden.’

Simons wilde ook aandacht besteden aan films die min of meer shot voor shot worden nagemaakt. ‘Een intrigerend fenomeen, waar veel mensen negatief op reageren. Want waarom zou je die moeite doen? Je voegt eigenlijk niets toe, het voelt als een verspilling van creativiteit. Funny Games van Michael Haneke is hier een voorbeeld van. De originele Funny Games uit 1997 is een soort mijlpaal in de Europese filmgeschiedenis, een meesterwerk dat ik vijf sterren zou geven. In 2007 maakte Haneke zelf een remake, waarin hij zijn eigen film shot voor shot namaakte. Ik moest daar voor een filmblad een recensie over schrijven. Is dat dan ook vijf sterren? Ik heb er nul sterren voor gegeven. Lezers hadden daar kritiek op. Dat had ik expres gedaan. Natuurlijk is het geen nulsterrenfilm. Maar wat is het dan? Het is ergens precies hetzelfde, maar het verliest alles wat het origineel zo goed maakte.’

Of een remake slecht is, moet iedereen voor zichzelf bedenken, vindt Simons. ‘Dat is in the eye of the beholder. Filmkritiek is geen exacte wetenschap. Er zijn voor mij ook geen films waar geen remake van zou mogen worden gemaakt. Maak vooral alle films die je wil. Wij bepalen als kijkers wel wat we daarvan vinden. Ik kan me voorstellen dat Brian de Palma veel kritiek kreeg toen hij Scarface opnieuw ging maken. Maar die film werd ook weer een nieuwe mijlpaal. Momenteel werkt de Nederlander Diederik van Rooijen aan een nieuwe versie van The Birds van Alfred Hitchcock. Ik wens hem alle succes in de wereld. Het origineel is zo beroemd, ik kan me voorstellen dat hij het gevoel heeft dat iedereen over z’n schouder meekijkt: wat doet hij met dat “heilige” materiaal? Kijkers zullen automatisch gaan vergelijken: waarin volgt hij Hitchcock, en waarin juist niet. Om die reden moet de maker van een remakes tien keer harder zijn best doen. Als je het plot kent, ben je eerder geneigd op een technische manier te kijken. Daarom zijn veel mensen denk ik ook negatief over remakes; ze hebben het gevoel dat ze de film al kennen.’

Tot slot dan toch één film die van Simons met rust mag worden gelaten: ‘Mijn favoriete film is A Clockwork Orange van Stanley Kubrick, een hele rijke film. Het camerawerk is vernieuwend, de muziek is vernieuwend, het script is fantastisch. Die film valt op heel veel manieren te interpreteren. Als ze die gaan remaken, weet ik niet of ik ga kijken. Nou, ik ga wel kijken, maar dan houd ik mijn hart vast.’

De expositie Cinema Remake, met bijbehorend filmprogramma, is van 23 maart tot en met 1 juni te zien in EYE. Kijk op de website voor meer informatie.