Toen de Italiaanse regisseur Paolo Sorrentino (1970) vorig jaar maart voor La grande bellezza de Oscar voor beste buitenlandse film kreeg, zal slechts een enkeling hem dat hebben misgund.
Die film – een wervelend psychodrama over de zoektocht naar zin en inhoud achter de grote schoonheid en het zoete leven van Rome – bewees immers dat ook een eigenzinnige, intelligente film een groot publiek kan bereiken. Alleen in Nederland al trok La grande bellezza een kwart miljoen bezoekers. Het dankwoord van Sorrentino bij de Oscaruitreiking viel op doordat hij niet alleen collega’s Federico Fellini en Martin Scorsese noemde als inspiratiebronnen, maar ook voetballer Diego Armando Maradona.
Het noemen van Maradona was niet spottend of oneerbiedig , want de legendarische voetballer keert terug in de opvolger van La grande bellezza, Youth, die afgelopen mei in Cannes in première ging.
De inmiddels moddervette Argentijn (in de film gespeeld door Rolly Serrano) is een van de vele gasten/ patiënten die bijkomen in een luxe kuuroord in Zwitserland.
Ode
In Cannes vraag ik Sorrentino wat hij heeft met de voetballer . ‘Maradona is een groot artiest, en ik ben altijd geïnteresseerd in artiesten. Youth is een film over de toekomst, en wie beter om over de toekomst te praten dan Maradona, van wie het verleden zo schitterend was. Want juist als je verleden groots was, kan je geobsedeerd raken door de toekomst. Omdat het nooit meer zo zal zijn als toen. Bovendien past Maradona in die omgeving. Hij heeft er immers vaak gezeten. Om af te vallen, om medische redenen, of om af te kicken. Ik heb Maradona nooit gevraagd om toestemming en ik heb hem ook nooit iets verteld over Youth. Ik was daar, eerlijk gezegd, te bang voor. Stel dat hij het niet had willen hebben. Maar ik ben niet kritisch over Maradona. Zijn aanwezigheid is veel meer een poëtische ode aan hem.’ Maradona is inderdaad slechts een bijfiguur in Youth, waarin de aandacht vooral uitgaat naar de Britse componist Fred Ballinger (oudgediende Michael Caine in topvorm) en de Amerikaanse filmregisseur Mick Boyle (Harvey Keitel). Beiden leven al jaren voorbij de houdbaarheidsdatum. De cynische Ballinger, die wereldberoemd werd dankzij één compositie, ‘Simple Song’, heeft daar vrede mee, maar Boyle blijft hopen op een comeback.
In Youth onderzoekt regisseur Paolo Sorrentino hoe een componist en een filmregisseur hun jeugd kunnen terugvinden, zonder weer jong te hoeven worden. Met een bijrol voor Diego Maradona.
Rachel Weisz als Lena Ballinger in Youth
Actrice Rachel Weisz [Ballingers dochter in de film] zei op de persconferentie van Youth dat het belangrijkste wat een regisseur doet het bepalen van de juiste toon is. Bent u het daar mee eens?
Sorrentino: ‘Volgens mij bepaalt het script de toon van een film. Het script stuurt de acteurs en stuurt het camerawerk. Hoe beter het script is, hoe makkelijker het werk wordt voor iedereen die bij een film betrokken is. Rachel heeft wel gelijk dat de regisseur voor de juiste sfeer op de set moet zorgen. Acteurs moeten begrijpen in wat voor soort film ze spelen. Bij Youth was de sfeer gemoedelijk, serieus en oprecht. Wat volgens mij sowieso de beste sfeer is op een set.’
Ballinger bekent in Youth dat muziek het enige is dat hij direct kan begrijpen. Omdat muziek gewoon is. Bent u jaloers op muziek, die zo’n grote rol speelt in al uw films?
‘Ja, ik ben jaloers. Want muziek is, en film is niet. Muziek is de belangrijkste van alle kunsten. De enige waarbij je emoties kan overbrengen zonder dat je iets hoeft uit te leggen.’
Werd Ballingers ‘Simple Song’ speciaal voor de film geschreven?
‘Ja, door componist David Lang. Lang is een genie, want bij genieën snap je weinig van wat ze doen als ze ergens mee bezig zijn, maar valt achteraf alles op zijn plek. De eerste versie van “Simple Song” die hij naar me stuurde was gespeeld op een kinderpiano. Dat klonk zo verschrikkelijk, dat ik bijna op zoek was gegaan naar een andere componist. Lang zei: “Heb geduld. Ik ga de muziek nu met een heel orkest spelen en zal het je daarna weer opsturen.” Toen pas begreep ik wat hij gemaakt had. Het is een prachtig lied geworden.’
De film gaat ook over genialiteit, en de angst die te verliezen. Bent u bang die van u kwijt te raken?
‘Vooropgesteld, ik ben geen genie. Ik ben wel bang dat ik in de toekomst geen films meer mag maken, maar dan vooral omdat ik bang ben dat ik me verschrikkelijk zou gaan vervelen.’
Al uw films gaan over oudere mensen. Bent u geobsedeerd door ouderdom, of juist door jeugd?
‘Allebei. Ik kies vaak oude mensen, omdat die hun jeugd zijn kwijtgeraakt. In Youth wil ik onderzoeken hoe oude mensen hun jeugd kunnen terugvinden, zonder weer jong te hoeven worden.’
Het hoofdpersonage in uw films wordt meestal gespeeld door acteur Toni Servillo, die voor Youth werd vervangen door Michael Caine. Caine lijkt wel wat op Servillo, met dat grijze haar zo naar achteren. Is dat toeval?
‘Absoluut. Meer mensen vertellen me wel dat die twee op elkaar lijken, maar zelf zie ik dat niet. Ze zijn onderling zo verschillend.’ Caine is overigens fantastisch. ‘Hij is als muziek. Michael Caine is gewoon Michael Caine. Michael is.’