Lang niet alle series uit Scandinavië zijn meer zo’n geheid succes als Borgen en The Killing, maar tussen het huidige aanbod valt Modus op. Het is cinema, daar begint het al mee: de beeldkwaliteit steekt met kop en schouders uit boven het gemiddelde. Dat, in combinatie met een spannend verhaal dat doorloopt over de acht afleveringen, een actueel thema én een sterke vrouwelijke hoofdpersoon, maken Modus bingeable en helemaal van nu.
Het is een volbloed coproductie, waarbij twee Zweedse regisseurs werden gekoppeld aan Deense scenarioschrijvers die zich baseerden op de boeken van de Noorse bestsellerschrijfster Anne Holt. De Denen leverden een zorgvuldig uitgedacht, genuanceerd verhaal, de regie verraadt oog voor menselijke verhoudingen en het alledaagse. Zo wordt Modus ondanks de gruwelijke gebeurtenissen nooit grotesk.
Het verhaal begint met de buitengewoon koelbloedige moord op een vrouwelijke dominee. Al snel volgt een tweede slachtoffer, en een derde. Steeds zijn het andersdenkenden, of sympathisanten daarvan. Entree hoofdpersoon Inger Johanne Vik, een voormalig crimineel psychologe van de FBI die met haar twee kinderen net terug is in Zweden. Ze raakt betrokken bij de moorden middels een Witness-achtige component in het verhaal: haar autistische dochtertje ziet iets wat ze nooit had mogen zien. En net als in bovengenoemde speelfilm van Peter Weir begint ook de moordenaar in Modus aan zijn jacht op de getuige.
Hatecrime
We spreken Anne Holt (57) na de première van de serie in Stockholm, in hetzelfde hotel aan de haven waar de eerste aflevering is opgenomen. Het biedt een weids uitzicht over de stad. Holt weet als geen ander hoe donker het echt wordt in Scandinavië, waar het kwaad zich afspeelt. Holt is een grote in Noorwegen. Ze verkocht wereldwijd zeven miljoen boeken en is vertaald in 25 landen, waaronder Nederland. Productief is ze ook. Haar eerste boek verscheen in 1993, het drieëntwintigste, Offline, eind vorig jaar.
Hoewel ze lekker weg lezen, hebben haar boeken vaak een maatschappelijk thema. Holt: ‘Al mijn recente boeken gaan in wezen over haat en racisme. Ik kan niet anders, het komt telkens op mijn pad. Het zijn de grootste vijanden van deze tijd. En we zijn bang, zo bang van extremisten en racisten dat we de transparantie van onze levens hebben opgegeven. Dat is een verschrikkelijke consequentie.’
Ze heeft de vinger goed aan de pols, Holt. In Modus is het achterliggende thema hatecrimes, en de groeperingen op internet waar haat wordt gepredikt en het gedachtegoed van extremisten gekweekt wordt. Anne Holt dook er ter research in en schrok van wat ze aantrof. ‘Een wereld van haat. Daar moest ik wat mee.’ Het werd een boek.
De nieuwe Scandinavische thriller Modus speelt zich af in Stockholm en duikt in de onlinewereld van de haatzaaiers en is gebaseerd op de thrillers van Anne Holt.
Melinda Kinnaman als Inger Johanne Vik in Modus
Perfect genre
Holt heeft niet altijd geschreven. Ze studeerde rechten, werkte jarenlang bij de politie, had een eigen praktijk als advocaat, was journalist en maakte tussendoor ook nog een uitstapje naar de politiek als minister van Justitie in Noorwegen van 1996 tot 1997 – ze stopte om gezondheidsredenen. Wat heeft een zwaargewicht zoals zij te zoeken in het thrillergenre, die stiefdochter van de literatuur? ‘Voor mij is misdaad juist het perfecte genre om de donkere kanten van de samenleving aan te snijden. Wat ik te zeggen heb, bereikt nu een veel groter publiek, internationaal bovendien. En nu met tv komt daar potentieel nog een heel nieuw publiek bij, hopelijk.’
Het idee voor de tv-serie Modus ontstond vijf jaar geleden tijdens de zomervakantie. De producente en regisseuse, die met elkaar zijn getrouwd, lagen op het strand met een stapel Holt-thrillers en raakten enthousiast voor een serie over een vrouwelijke detective met een zware baan en een gezin. Net als zijzelf en zoveel vrouwen, zegt regisseur Lisa Siwe (Wallander). ‘We hebben vijf van haar boeken gebruikt. Vijf verschillende verhalen, die we hebben gekoppeld vanuit de vraag: wat heeft het te melden over de huidige samenleving? Zo kwamen we er al snel op uit dat het geen whodunnit maar een whydunnit moest worden, dat maakt het psychologisch interessanter.’
Dreiging
Over de vrouwelijke heldin hebben ze goed nagedacht. Het moest een vrouw zijn van nu, herkenbaar en menselijk. Siwe: ‘Onze heldin is bedacht door Anne Holt en komt rechtstreeks uit haar boeken. Het is gelukkig geen wonderwoman maar een vrouw met een carrière die ook nog eens het huishouden draaiende moet zien te houden. Ze is bang voor haar commitment aan haar werk. Ze wordt voortdurend heen en weer geslingerd – ach, het is het bekende liedje. Hét refrein van de vrouw van nu.
Dat gebruiken we. Je zult zien dat we in de serie steeds terugkeren naar het dagelijks leven van de hoofdpersoon. Want juist binnen de warmte en intimiteit van zo’n gezinnetje komt een dreiging van buitenaf hard aan. Dan krijgt het echt iets heel angstigs. We zijn weggebleven van het politiebureau en andere clichés van crimeseries, we vertellen het verhaal vanuit haar huis, haar keuken, de slaapkamer. Het maakt de kijker argeloos. En dan slaat het beest toe.’