Jeff Orlowski over Netflix-documentaire Chasing Coral

Klimaatverandering? ‘Geldverslindende bullshit.’ Donald Trump heeft er nooit omheen gedraaid, dus zijn aankondiging dat de VS zich terugtrekt uit het klimaatakkoord van Parijs hoeft niet te verbazen. Het is wel een wrang toeval dat het nieuws net bekend wordt op de dag waarop we Jeff Orlowski spreken, regisseur van de Amerikaanse documentaire Chasing Coral. Daarin wordt genadeloos ingezoomd op een van de gevolgen van die ‘bullshit’: het uitsterven van koraalriffen door de opwarming van de oceanen.

‘Het is zo ontzettend stom,’ zegt Orlowski over de keuze van zijn president. ‘Trump beseft niet dat hij zijn eigen glazen ingooit, want de geschiedenis zal hem hiervoor zwaar veroordelen. Maar goed, als ik te lang zou stilstaan bij alle weerstand die dit onderwerp blijft oproepen, zou ik me continu kwaad maken. En daar schiet je weinig mee op. Dus richt ik me liever op de positieve ontwikkelingen die er ook zijn. Een neveneffect van de houding van Trump is bijvoorbeeld dat er onder veel Amerikanen juist meer betrokkenheid ontstaat. Ik heb veel hoop gevestigd op de kracht van plaatselijke acties.’

Chasing Coral is een vervolg op Orlowski’s documentaire Chasing Ice, die in 2013 voor een Oscar werd genomineerd. Voor die film trok de regisseur met een natuurfotograaf naar de noordpool om met behulp van timelapsefotografie (ieder uur een foto, over een periode van enkele maanden) vast te leggen hoe snel het ijs daar smelt. Het leverde een even spectaculaire als verontrustende film op.

‘Chasing Ice was zo’n onderneming geweest dat ik eigenlijk helemaal geen zin had om weer zoiets te doen,’ vertelt Orlowski. ‘Maar toen werd ik benaderd door Richard Vevers, een onderwaterfotograaf die me wees op de alarmerende situatie in de oceanen. In de afgelopen dertig jaar is wereldwijd zo’n vijftig procent van alle koraalriffen verdwenen, puur als gevolg van klimaatopwarming. Richard vroeg of ons team niet zou kunnen vastleggen hoe dit gebeurt, zoals we eerder het smeltende ijs hadden gefilmd. Na een korte aarzeling heb ik toch maar ja gezegd. Dankzij Chasing Ice hadden wij meer ervaring dan wie dan ook op het gebied van timelapsefotografie in extreme omstandigheden – als iemand dit zou kunnen, waren wij het.’

Emotioneel
In de film is te zien hoe Orlowski en zijn collega’s speciale apparatuur ontwerpen om het koraal maandenlang ieder uur te kunnen fotograferen. Maar de techniek werkt niet mee en ten slotte moeten ze alles met de hand doen. ‘Dat was een slopende ervaring. Fysiek, maar vooral ook emotioneel. In die maanden werd de oceaan onze hele wereld, en die zagen we voor onze ogen afsterven. En we wisten dat wij dit als mensen zelf hadden veroorzaakt, maar konden er niets meer aan veranderen. Toen het filmen er eindelijk op zat, duurde het echt weken voor we de gewone maatschappij weer aankonden.’

De persoonlijke betrokkenheid van Orlowski en zijn team is een van de grote krachten van Chasing Coral. Hun bevlogenheid werkt aanstekelijk. Niet voor niets won de film begin dit jaar de publieksprijs op het Sundance-festival.

Over de aanpak is goed nagedacht, vertelt de regisseur: ‘Het was echt ons streven om mensen emotioneel te raken. Ik heb gemerkt, vooral in de VS, dat de feiten over klimaatverandering vrij algemeen bekend zijn, maar desondanks niet erg leven. Daarom wilde ik de wetenschap verpakken in een meeslepend verhaal, en in heldere beelden waar niemand omheen zou kunnen. Ik denk dat de timelapsefilmpjes van het koraal nog indringender zijn dan die van de smeltende gletsjers in Chasing Ice, omdat het hier om leven gaat; om een ongelooflijk divers ecosysteem, de plek waar het beroemde clownvisje Nemo woont. Daar is straks niets meer van over.’