Veel mensen vinden Katherine, de strijdbare, negentienjarige heldin uit Lady Macbeth, onsympathiek. Maar juist dat onsympathieke maakte haar voor regisseur William Oldroyd aantrekkelijk. 'Je zou haar modern kunnen noemen, omdat ze heel anders reageert dan de meeste vrouwen destijds.'

Lady Macbeth, de titel van de debuutfilm van toneelregisseur William Oldroyd, doet gelijk het ergste vermoeden. Want wat deed Lady Macbeth ook alweer in Shakespeare’s beroemde tragedie? Ze liet haar man, koning Macbeth, iedere potentiële troonopvolger ombrengen, werd vervolgens gek en pleegde zelfmoord. Alleen is Oldroyds film niet gebaseerd op Shakespeare’s beroemde tragedie, maar op een novelle uit 1865 van Nikolaj Leskov, getiteld Lady Macbeth uit het district Mtsensk. Zo’n vaart zal het in de film dus niet lopen. Hoewel...

Oldroyd en scenarioschrijfster Alice Birch verplaatsten de actie uit de Russische novelle naar het desolate noorden van Engeland. Daar wordt de jonge Katherine uitgehuwelijkt aan de zoon van een lompe fabriekseigenaar. De zoon behandelt haar als meubilair, verbiedt haar het huis te verlaten en verzaakt zijn echtelijke plichten. Waarop Katherine het heft in eigen hand neemt en een woeste affaire begint met stalknecht Sebastian. En vanaf dat moment gaat het toch snel richting Shakespeare.

De 37-jarige Oldroyd was begin dit jaar gast op het filmfestival van Rotterdam en vertelde toen waarom hij werd aangetrokken tot het personage van Katherine: 'Veel mensen snapten niet waarom ik voor haar koos. Ze vonden Katherine onsympathiek. Maar juist dat onsympathieke maakte haar voor mij aantrekkelijk. Ze leeft halverwege de negentiende eeuw, maar je zou haar modern kunnen noemen, omdat ze heel anders reageert dan de meeste vrouwen destijds. Ik heb in het theater veel stukken geregisseerd waarin vrouwen niet terugvechten. Ze houden hun mond, rennen weg of plegen zelfmoord. Om iemand te vinden zoals Katherine, die geen van drieën doet, was heel opwindend.'

De fantastische hoofdrol is voor de nu nog onbekende actrice Florence Pugh. Wat zag u in haar?
'Omdat er maar weinig sterke vrouwenrollen zijn, wist ik dat we de allerbeste actrice voor de rol zouden krijgen, en dat gebeurde ook. Florence had precies de goede energie voor Katherine. Ze heeft de strijdbare instelling van een negentienjarige in 2017, wat we alleen nog maar moesten insnoeren. Van buiten moest ze Victoriaans worden, iemand die zich weet te gedragen, maar van binnen schreeuwt ze het uit.'

'Er was een explosie van christendom, en tegelijkertijd was er een actieve, ondergrondse seksscene.'

William Oldroyd
© TheMovieDatatbase.org

Florence Pugh en Cosmo Jarvis (als Sebastian) in Lady Macbeth

Katherine is gek op Sebastian, gek op seks, maar is ze ook gewoon... gek?'Dat denk ik toch niet. Ze staat onder enorme druk en handelt dan instinctief. En wat dat gek op seks betreft: toch niet gekker dan de gemiddelde negentienjarige.'

De gemiddelde negentienjarige van nu?
'Wat de samenleving toen van ze verwachtte was inderdaad anders, maar of de seksuele verlangens van een negentienjarige van toen echt zo anders waren dan die van een negentienjarige van nu? Ik denk het niet.'

De negentienjarige van nu wordt meer aan seks blootgesteld.
'Maar in het Victoriaanse tijdperk heersten ook heel libertijnse opvattingen. Kijk maar naar de boeken die toen allemaal geschreven zijn. Er werd alleen niet openlijk over gesproken. De tweede helft van de negentiende eeuw was een bijzonder interessante tijd. Er werden meer kerken gebouwd dan in alle eeuwen daarvoor. Er was dus een explosie van christendom, en tegelijkertijd was er een actieve, ondergrondse seksscene.'

© TheMovieDatatbase.org

Dit is uw eerste film, maar niet de eerste keer dat u regisseerde. U heeft veel stukken in het theater geregisseerd. Waarom de switch?
'Het werk in het theater was eigenlijk het uitstapje. Ik heb altijd films willen maken, maar rolde na de kunstacademie het theater is. Voor ik me aan Lady Macbeth waagde, heb ik eerst een aantal korte films gemaakt, maar die waren allemaal heel slecht. Ze zagen eruit als gefilmd theater. Het duurde even voor ik begreep waarom dat zo was. Het had te maken met de plek waar ik de camera neerzette. Ik zette de camera neer waar ik zelf zou zitten bij de repetities of tijdens de uitvoering. Maar bij film moet je met de camera veel dynamischer en actiever bepalen waar het publiek naar moet kijken. Het duurde even voordat ik dat doorhad.'

Is dat het grootste verschil tussen film en theater?
'Voor mij wel. En ook de beleving is heel anders. Vroeger zat ik altijd graag in het theater om naar de opvoering van een stuk van mij te kijken. Omdat het elke keer weer anders is. Natuurlijk, er kan van alles misgaan, maar dat hoort erbij. Het is immers live. En je kan altijd achteraf bespreken wat er misging en dat dan de volgende keer anders doen. Ik merkte dat ik het veel lastiger vind om naar mijn eigen film te kijken. Want hoe je het wendt of keert, voor elke beslissing was uiteindelijk alleen ik verantwoordelijk. En ik kan niet achteraf zeggen dat ik het morgen anders doe. Dus moet ik elke beslissing kunnen rechtvaardigen. Ik snap nu veel beter waarom sommige regisseurs zich op de set gedragen als controlefreaks. Dat is allemaal zelfbescherming.'

Gaat u überhaupt nog wel een tweede film maken?
'Zeker. Want het is misschien eng, maar ook heel opwindend om op de set te staan. Waar een man of dertig de hele tijd wacht op wat jij gaat zeggen. Veel meer dan bij het theater is het regisseren van een film een performance. Ik speel de regisseur. En die rol bevalt me wel.'

Meer over Lady Macbeth