In de griezelthriller Split stelt M. Night Shyamalan de vraag: wat zou er gebeuren als iemand met een gespleten persoonlijkheid denkt dat een van zijn alter ego’s bovennatuurlijke krachten bezit? Krijgt hij die dan ook? In New York spraken we met de regisseur en zijn hoofdrolspelers.

In 1999 werd de spirituele horrorfilm The Sixth Sense (‘I see dead people’) een enorme wereldhit. En ineens was de toen nog maar 29-jarige regisseur M. Night Shyamalan iemand waar Hollywood rekening mee hield. De nieuwe Spielberg werd hij al genoemd.

Maar niet alles wat hij aanraakte veranderde in goud. Opvolgers Unbreakable, Signs en The Village deden het al minder goed aan de kassa. En daarna ging het pas echt bergafwaarts. Werd Shyamalan eerst nog genomineerd voor serieuze filmprijzen (waaronder twee Oscarnominaties voor The Sixth Sense), bij zijn laatste films werd hij alleen nog maar genomineerd voor Razzies, een pestprijs die jaarlijks wordt uitgereikt aan de slechtste filmprestaties. Shyamalan ‘won’ er maar liefst zes (onder meer voor Lady in the Water en The Last Airbender).

Eén ding is zeker, Shyamalan zal geen Razzie winnen voor zijn nieuwste film Split, want daarvoor is die film veel te goed. Split is een intrigerende griezelthriller over een man met 23 verschillende persoonlijkheden, die drie jonge meiden kidnapt, om te kunnen offeren aan een 24ste persoonlijkheid, die op het punt staat zich te openbaren. Een 24ste persoonlijkheid die wordt aangekondigd als Het Beest. De hoofdrollen zijn voor James McAvoy, als de man met het meervoudige persoonlijkheidssyndroom, en Anya Taylor-Joy, als de meest doortastende van de gekidnapte meiden. Onder andere dankzij hun realistische en overtuigende spel is Split Shyamalans best ontvangen film in zeker tien jaar geworden.

Maar dat wisten McAvoy en Taylor-Joy natuurlijk niet toen ze tekenden voor de film. Tijdens interviews begin januari in New York vraag ik dan ook of ze nog even hebben getwijfeld of ze wel moesten gaan werken met iemand die de laatste jaren zulke slechte kritieken had gekregen voor zijn films.

De Schot McAvoy, die we kennen van onder meer Atonement, The Last King of Scotland en de X-Men-films, zegt geen seconde te hebben getwijfeld: ‘Nee. Echt niet. Sommige van zijn meer recente films zijn niet goed ontvangen. Maar noem mij een regisseur die alleen maar hits heeft gemaakt. Ik heb zelf ook in films gespeeld waarvoor ik slechte kritieken kreeg, dat betekent niet dat ik dan ineens een slechte acteur ben geworden. En artiesten begrijpen dat van elkaar. Bovendien is Night een schepper. Hij wordt niet bij een bestaand script gevraagd en heeft dan het geluk dat het een prachtig script is, hij bedenkt alles zelf. En dat is een waardevol iets in Hollywood. Nee, dat moet ik helaas terugnemen. Dat wordt op het moment namelijk helemaal niet gewaardeerd in Hollywood. Daar wordt het gewaardeerd als je voortborduurt op iets dat al eerder een succes was. Iets waar je poppetjes mee kan verkopen. Night haakt nergens bij aan, hij begint altijd bij nul. Als acteur ben je blij als je zoiets van dichtbij kan meemaken, snap je?’

© Universal

James McAvoy in Split

Ook de twintigjarige Anya Taylor-Joy, die vorig jaar internationaal doorbrak met het enge kostuumdrama The Witch, heeft nooit getwijfeld: ‘Ik wist niet eens dat hij een aantal slecht ontvangen films had gemaakt! Ik leef namelijk in een heel prettige Anya-bubbel, waar maar weinig in binnendringt. Natuurlijk maak ik me wel druk over wat andere mensen van een film vinden, maar ik maak me veel drukker over hoe ik zelf over een film denk. Bij Split vond ik mijn personage sympathiek, het scenario en de regisseur goed, en daarom zal ik altijd van de film houden.’

Baas

Belangrijk thema in de film is dat de geest de baas is over het lichaam en het zelfs kan veranderen. Aan regisseur Shyamalan de vraag of dat wetenschappelijk onderbouwd is of dat hij alles verzonnen heeft.

Shyamalan (met een glimlach): ‘Dat is een feit! Ik zal het uitleggen. In de film had ik aanvankelijk een scène waarin iemand ongeveer zegt wat ik nu ga zeggen... Bij stress gaat je bloeddruk omhoog. Geloof je dat?’

Ja.
‘Oké. Dan het placebo-effect. Ik geef je een neppil, maar omdat jij denkt dat het een echte is, word je toch beter. Geloof je dat?’

Dat het werkt bij sommige mensen en bij sommige ziektes? Ja, dat geloof ik wel. Maar ik heb diabetes. Bij mij zou zo’n pil nooit werken.
‘Het werkt niet altijd, maar het placebo-effect bestaat, en de wetenschap kan niet goed uitleggen waarom. Dan gaan we nog een stap verder. Iemand met een meervoudig persoonlijkheidssyndroom (mps) gelooft echt dat hij verschillende mensen is. Dat hij bijvoorbeeld een beresterke Russische soldaat van 150 kilo is en heel zware objecten kan optillen. En dat vervolgens ook doet! En wat diabetes betreft, er was iemand met mps van wie maar één van zijn alterego’s insuline nodig had. De rest had helemaal niets nodig. Net als te hoge cholesterol. Een van de alter ego’s had er last van, de anderen niet. Dat is allemaal gedocumenteerd. Zo sterk is de geest!’

‘Je hebt mensen die kijken naar de wereld en denken dat dat alles is. Ik geloof dat er meer is. Zo kijk ik ook naar mensen.’

M. Night Shyamalan

In Split neemt u dat gegeven en gaat nog een stapje verder...
‘Inderdaad. In mijn film stel ik de vraag: wat zou er gebeuren als iemand met mps denkt dat een van zijn alter ego’s bovennatuurlijke krachten bezit? Krijgt hij die dan ook?’

Stel dat u een alter ego had dat over bovennatuurlijke krachten kon beschikken, wat zouden die dan zijn?
(denkt even na) ‘Ik zou het liefst onzichtbaar kunnen zijn. Ik ben van nature namelijk nogal verlegen en dan is het heel handig wanneer je af en toe onzichtbaar bent.’

In vrijwel al uw films gaat het over het bovennatuurlijke, wat is er eigenlijk mis met de natuurlijke wereld?
(lacht) ‘Ik denk niet echt in termen van bovennatuurlijk en natuurlijk. Meer in termen van bijzonder en gewoon. Je hebt mensen die kijken naar de wereld en denken dat wat ze zien alles is. Ik geloof dat er meer is. Zo kijk ik ook naar mensen. Een van de fijnste vragen om te stellen is wat er bijzonder is aan iemand.’

Als u die vraag in uw films stelt wordt het meestal een thriller. Maakt dat bijzondere u bang?
‘In het begin wel, maar uiteindelijk is het voor mij toch iets positiefs. Dat zie je ook terug in mijn films. Ze zijn wel eng, maar er ligt geen dystopisch of nihilistisch wereldbeeld onder. Voor mij is de wereld een welwillende plek.’

Tot slot: Split krijgt goede tot heel goede recensies. Dat is de laatste tijd ook anders geweest. Voelt deze film voor u als een comeback?
‘Ach, ik beschouw mezelf sowieso als de gelukkigste man op aarde, omdat ik al een eeuwigheid films mag maken. Ik weet echt niet hoe ik films als Signs en The Village beter had kunnen maken. Ik heb wel gemerkt dat als ik thrillers voor volwassenen maak, zoals Split, dat die beter ontvangen worden. Dat is blijkbaar de relatie die ik heb met de pers en mijn publiek. Donkere thrillers zijn de verwachting en als die verwachting wordt ingelost is iedereen tevreden. Maar ik ben ook een sentimenteel mens, en ik weet inmiddels dat als ik sentimentele films maak, voor een jonger publiek, dat die films het moeilijk zullen hebben. En toch zal ik ook die blijven maken. Ik probeer gewoon altijd de beste film te maken die ik kan.’

Meer Over Split