De Belgische regisseur Felix van Groeningen maakte drugsgebruik van dichtbij mee. Vermoedelijk maakte hij daarom het Engelstalige verslavingsdrama Beautiful Boy.

In 2014 werd het Belgische drama The Broken Circle Breakdown genomineerd voor een Oscar. En ineens gingen voor regisseur Felix van Groeningen (1977) allemaal deuren open in Hollywood. Door een van die deuren is hij gestapt, met als resultaat de film Beautiful Boy, een verslavingsdrama met Steve Carell en Timothée Chalamet in de hoofdrollen. Carell speelt Rolling Stone-journalist David Sheff en Chalamet diens achttienjarige zoon Nic.

Die Sheffs bestaan trouwens echt. De film is zelfs gebaseerd op twee boeken die zij – los van elkaar – hebben geschreven. David schreef Beautiful Boy: A Father’s Journey Through His Son’s Addiction (2008) en Nic schreef Tweak: Growing Up on Methamphetamines (ook uit 2008). Van Groeningen vlocht beide boeken in elkaar en de film volgt zowel David, die wanhopig probeert zijn zoon te helpen, als Nic, die eigenlijk niet geholpen wil worden. Een duidelijke verklaring voor Nics verslaving – hij is een mooie, slimme en getalenteerde jongen – wordt in de film niet gegeven. Zijn ouders zijn weliswaar gescheiden toen hij jong was, maar de band met zijn vader is goed. De beste verklaring komt nog van Nic zelf. Vóór de drugs was het alsof zijn leven zich afspeelde in zwart-wit, daarna werd het technicolor. Maar dat hij met de drugs lichaam en geest kapot maakt, snapt ook Nic.

En dus sleept hij zich van afkickpoging naar afkickpoging. Want, zo houden de hulpverleners vader en zoon steeds voor: ‘Terugval is onderdeel van herstel.’ Van Groeningen was ‘viscerally moved’ (letterlijk: lichamelijk aangedaan) toen hij beide boeken las. Aan de telefoon legt hij uit waarom hij daar zo heftig op reageerde. ‘Ik verloor me helemaal in mijn liefde voor die mensen. Ik voelde me deel van dat gezin. Het idee dat een verslaving zo’n gezin compleet kan overnemen voelde ik bijna lijfelijk. In mijn eigen leven heb ik namelijk ook mensen gekend die verslaafd waren. Familieleden ook. En door het lezen van die boeken begreep ik dat wij daar niet altijd even goed mee zijn omgegaan. Daarom wilde ik deze film ook graag maken, denk ik.’

'Ik heb vroeger ook geëxperimenteerd met drugs. Maar ik heb altijd geweten, en dat is mijn redding geweest, hoe gevaarlijk het was.'

Felix van Groeningen
© Amazon Studios / Filmdepot

Timothée Chalamet en Steve Carell in Beautiful Boy

U heeft het over uw eigen familie en uw rol daarin. Hoe zat dat precies?
‘Daar wil ik niet op ingaan. Omdat het dan heel specifiek wordt. Maar het is heel dichtbij in de familie gebeurd.’

Maar u heeft het niet over uzelf, toch?
‘Nee, nee. Het gaat over mijn familie.’

Het gedicht van Charles Bukowski aan het eind van de film – het prachtige ‘Let It Enfold You’ – bent u dat wel zelf?
(lacht) ‘Het was bij mij niet zó donker denk ik. Vroeger heb ik ook geëxperimenteerd met drugs en het speelde op een gegeven moment wel degelijk een belangrijke rol in mijn leven. Maar ik heb altijd geweten, en dat is mijn redding geweest, hoe gevaarlijk het was. Dat het voor mij geen uitweg was. Toen ik eenmaal naar de filmschool ging, ontdekte ik dat het voor mij veel belangrijker was om dingen te maken. Om daar energie in te steken. Maar goed, ik had het geluk dat ik mij op het filmen kon storten. En dat ik op het juiste moment de juiste mensen ben tegengekomen. Door het lezen van Nics boek begreep ik dat het mij ook best had kunnen overkomen.’

U heeft destijds bij uw familielid niet altijd goed gehandeld, zei u daarnet, waar dacht u aan?
‘Ik spreek nu even in de wij-vorm, want ik was toen zelf nog heel jong. Ik heb het dan ook vooral over mijn ouders. Wat je bij de Sheffs ziet is dat ze, zodra ze het opmerken, Nics verslaving proberen aan te pakken. En dat David veel begrip voor zijn zoon toont. Dat ie er blijft zijn voor Nic, in hem blijft geloven. Ik denk dat dat er bij ons iets te weinig was.’

© Amazon Studio / Filmdepot

Timothée Chalamet en Steve Carell in Beautiful Boy

U sprak met de echte Sheffs, hoe was dat eerste gesprek? Was u zenuwachtig, of zag u er juist naar uit?
‘Ik keek er wel naar uit. Ik was verliefd geworden op dat gezin uit de boeken en had er wel een goed gevoel bij. Het was natuurlijk wel gek dat ik hun verhaal bij hen zelf moest pitchen. Ik herinner me nog dat ik het destijds ook steeds had over “de vader” en “de zoon”, in plaats van over David en Nic. Want dat leek me toch wat raar. Maar hun openheid en eerlijkheid, die me zo waren opgevallen in de boeken, bleken ook in werkelijkheid aanwezig. Ik heb bij David en zijn nieuwe gezin gelogeerd. We hebben samen veel gewandeld. En zo werd ik opgenomen in hun gezin.’

Is het gevaar niet, als je als filmmaker zo dicht bij iemand komt te staan, dat je je verantwoordelijk voor ze gaat voelen? Dat je jezelf gaat censureren?
‘Ik heb dat nooit zo gevoeld. Ze wisten van tevoren dat het personage van David karaktertrekken zou hebben die niet zo fraai zijn. Dat hij te veel met zichzelf bezig is en te veel van zijn zoon verwacht. En ze begrepen dat we die karaktertrekken voor de film een beetje groter zouden maken, omdat film nu eenmaal zo werkt. Maar ik heb altijd het idee gehad dat het wel goed zou komen. Want als iets in de kern goed zit, hoef je je nergens zorgen om te maken. En de kern was dat ik diep respect had voor hun en hun verhaal. En dat zullen ze ook zo gevoeld hebben.’

Waren er clichés uit de verslavingsfilms die u wilde vermijden?
‘Ik heb maar weinig van dat soort films bekeken. Gaandeweg hebben we wel de keuze gemaakt om niet te veel van Nics druggebruik te laten zien. We wilden de kijker niet platslaan met die beelden. Je kent ze namelijk toch al, zodat ze alleen maar afstand zouden creëren. We wilden vooral Nics traject volgen. Waarom hij terugvalt nadat hij veertien maanden clean is geweest, bijvoorbeeld. Op zo’n moment wil ik bij hem zijn. Omdat ik dat veel spannender vind dan het verbeelden van druggebruik, zoals in een film als Requiem for a Dream gebeurt. Dat is alleen maar vorm.’

David vraagt zich wanhopig af waarom Nic gebruikt, en eigenlijk wilde ik dat ook wel weten. Maar de film geeft daar geen antwoord op. Waarom niet?
‘Er is vaak geen eenduidig antwoord op. Waarom zou ik er dan toch een verzinnen? Ik vind het interessanter om de vraag te stellen. Dat is ook wat mij zo fascineerde aan hun twee boeken. Dat de een er alles aan doet om zichzelf kapot te maken, terwijl de ander er alles aan doet om hem te redden. Vader en zoon hebben op een gegeven moment ook elkaars boeken gelezen. Nic begreep toen pas hoeveel pijn hij zijn vader had gedaan. En omgekeerd begreep David toen pas dat Nic niet alleen aan het feesten was geweest met die drugs. Dat feesten duurde hooguit een paar uur. Daarna begon het afzien.’

Waar kennen we ze ook alweer van?

Voordat Gentenaar Felix van Groeningen (1977) in 2014 internationaal doorbrak met het voor een Oscar genomineerde The Broken Circle Breakdown, was hij in de Lage Landen al opgevallen met het liefdesdrama Steve + Sky (2004), de komedie Dagen zonder lief (2007) en vooral met de Dimitri Verhulst-verfilming De helaasheid der dingen (2009). Na The Broken Circle Breakdown kon hij al naar Hollywood, maar het semiautobiografische Belgica, losjes gebaseerd op de muziekkroeg van zijn vader, had voorrang. Die Hollywoodfilm kwam er dit jaar dan toch, getiteld Beautiful Boy. Een verslavingsdrama met twee ijzersterke hoofdrolspelers.

 

In Beautiful Boy speelt Steve Carell Rolling Stone-journalist David Sheff, die ontdekt dat hij zijn achttienjarige zoon aan de drugs is kwijtgeraakt. We kennen de 56-jarige Carell vooral van zijn komische rollen, bijvoorbeeld in The 40 Year Old Virgin, Little Miss Sunshine en de Amerikaanse remake van de Britse comedyserie The Office, maar de laatste tijd heeft hij de bakens verzet. Zo was hij onlangs nog in dramatische rollen te zien in Foxcatcher en The Big Short. Dat zijn ook precies de twee films waarom Van Groeningen hem voor Beautiful Boy wilde hebben. Van Groeningen: ‘Ik kende hem niet echt van zijn komedies, want ik kijk zelden naar komedies. Casting is voor mij een beetje als verliefd worden. En bij Steve werd ik helemaal warm, want hij is natuurlijk een superstraffe acteur. We stuurden hem het scenario op, hadden één telefoongesprek en daarna zei hij meteen ja.’

Nic, de verslaafde zoon, wordt gespeeld door rising star Timothée Chalamet, die vorig jaar bijna een Oscar won voor zijn rol in het gayliefdesdrama Call Me By Your Name. Zo ver was het nog niet toen Van Groeningen hem castte voor Beautiful Boy. ‘Ik had hem al gekozen voor al die Chalamania!’ Chalamet moest ook gewoon auditie doen. Pas toen hij samen met Carell een scene deed, viel bij Van Groeningen alle twijfel weg. ‘Ik zag de chemie tussen hen en geloofde ze volledig als vader en zoon.’ Gelukkig maar, want Chalamets vertolking is de kers op de taart, en zou hem zo maar eens een nieuwe Oscarnominatie kunnen opleveren.

Meer over Beautiful Boy