We treffen Isabelle Huppert (66) in de kleedkamer van het theater in Parijs waar ze later op de avond vijf keer zal worden teruggeroepen door een uitzinnig publiek. In Mary Said What She Said speelt ze deze zomer Mary Stuart, koningin van Schotland. Deze bijzondere solovoorstelling, onder regie van Robert Wilson, zal in september te zien zijn in Internationaal Theater Amsterdam.
Huppert is een halfuur te laat; ze excuseert zich en ploft neer. Eerst doet ze haar ene schoen uit. Een kwartier later de andere. Ze moet duidelijk even schakelen, van een druk telefoongesprek naar een interview waarin we in een halfuur haar hele carrière proberen door te nemen – wat uiteraard niet kan. Maar Huppert formuleert uiterst zorgvuldig en probeert steeds het meest precieze antwoord te geven.
120 films, 120 personages. Maar het schijnt dat u niet zo dol bent op het woord ‘personage’.
Huppert: 'Nee, niet echt. Ik zeg liever "persoon". Ik had het hier vaak over met Jacques Doillon, toen ik in zijn film La vengeance d’une femme speelde. "Personage" is een beetje nep, "persoon" is echter. Het doet meer recht aan wat je doet wanneer je in een film speelt.'
In uw rollen vervaagt de grens tussen normaliteit en gekte vaak. Denkt u dat dit een smalle lijn is?
'Van een afstand zeker. Of iemand moordneigingen heeft, is moeilijk van een gezicht af te lezen. Het deel dat iemand onmenselijk maakt, zie je niet zo makkelijk. Maar het is een beetje een cliché dat ik altijd gestoorde vrouwen speel. Mijn laatste rol, in Greta van Neil Jordan, is inderdaad een psychopaat. Maar als je speelt benader je de dingen niet op die manier. Je denkt niet: nu ga ik iemand spelen die getikt is. Je speelt een periode uit een leven waarin het misgaat.'
‘De grootste Franse actrice’, schreef Figaro Magazine onlangs over Isabelle Huppert, die inmiddels te zien was in ruim 120 films. Eye Filmmuseum wijdt deze zomer een retrospectief aan Hupperts oeuvre.
In de serie Dix pour cent van France 2 [ook te zien op Netflix, red.] speelt u zichzelf. U rent hierin van de ene naar de andere filmset, wat u in werkelijkheid misschien ook wel doet: dit jaar bent u te zien in zes films en twee toneelproducties.
'Ja, het is een leuke serie. Ik werd ervoor gevraagd door regisseur Marc Fitoussi, met wie ik onder meer de film Copacabana gemaakt heb, waarin mijn dochter ook speelt. Fitoussi heeft veel humor. Het principe van Dix pour cent is: bekende acteurs vragen voor een gastrol, en spelen met wat het publiek van hen weet of denkt te weten.'
U speelde in Elle van Paul Verhoeven en zei over die rol: ‘Het is een vrouw die van een object in een subject verandert’. Geldt dat niet voor uw hele filmografie?
'Gelukkig is dat niet alleen in mijn films zo!'
Nee, maar in uw films wel bovengemiddeld.
'Ja, ik heb altijd films gekozen waarin de vrouw niet afhankelijk is van de man, maar in het middelpunt staat, het subject van het verhaal is. Geen satelliet die om het mannelijke personage draait.'
Beschouwt u zichzelf als feminist?
'Ik hoef mezelf niet als feminist te beschouwen om te weten dat ik feminist ben! Ik heb altijd instinctief films gekozen waarin de vrouw centraal stond of in elk geval gelijk was aan de man.'
Denkt u dat film een rol kan spelen in vrouwenemancipatie?
'Ja, en ook op veel andere terreinen. Dat was in de jaren zestig al zo, met Godard en anderen. Toen kreeg film een politieke rol.'
U hebt met ontzettend veel regisseurs gewerkt. Werkt u het liefst met regisseurs die sentimentalisme vermijden?
'Ja, dat is waar. Maar goed, ik ken geen enkele grote regisseur die geruststellende of sentimentele films maakt. En vervolgens zijn er regisseurs die daar nog radicaler in zijn, zoals Michael Haneke. Maar het hoeft niet extreem of radicaal te zijn. Ik speelde recent in Frankie van Ira Sachs, die dit jaar in de hoofdcompetitie van Cannes zat, en daarin zijn de personen heel kwetsbaar. De film is niet radicaal, maar ook helemaal niet sentimenteel, inderdaad.'
In La pianiste van Haneke speelt u een pianolerares die in een peepshow aan zakdoeken met sperma ruikt en haar eigen moeder bespringt in bed. U vertelde eens op een filmfestival dat u die rol geaccepteerd had zonder het scenario goed te hebben gelezen. En dat u dit later in het vliegtuig pas deed, klopt dat?
'Ja, dat heb ik gezegd en het is waar. In het vliegtuig dacht ik: ah... oké! Maar het zou me niet weerhouden hebben hoor.'
Wat bewondert u het meest aan Haneke?
'Heel veel. Hij is echt een heel groot cineast. Ik zeg vaak dat Haneke zich tussen Bresson en Hitchcock bevindt: want hij is even sober en spartaans in zijn stijl en kaderkeuze, net als Bresson. Hij draait rustig een scène van acht minuten waarin hij zijn frame kiest en de camera niet laat bewegen. En tegelijkertijd weet hij een hitchcockiaanse suspense in zijn films te leggen.'
Wat vond u bijzonder aan regisseur Claude Chabrol?
'Waar ik van hield bij Chabrol, net als bij Haneke en Verhoeven, was zijn totale gebrek aan romantiek. De personages zijn niet geïdealiseerd. Chabrol plaatst altijd een individu in een lastig parket, en die persoon is niet sympathiek of antipathiek, het gaat om die situatie. Ik denk aan Une affaire de femmes of La cérémonie. Chabrol filmt de energie waarmee de hoofdpersoon vecht om te overleven.'
En aan Verhoeven?
'Verhoeven is echt geweldig. Hij luistert naar je, zijn regie is zo vloeibaar, hij heeft me alle vrijheid gegeven. Hij was zo ontvankelijk voor alles wat ik hem kon geven. Ik vond het heerlijk met hem te werken. Ik kon duizend dingen bedenken en hij liet ze allemaal gebeuren. Hij was echt dienstbaar aan mijn werk, maar wel in een regie die de zijne was, natuurlijk. Dat was fantastisch.'
Huppert excuseert zich. Ze is al laat voor de grime. Kunnen we het interview voortzetten in de make-upruimte? Ondertussen wijst ze een assistent op een detail in de voorstelling: iets wat een avond eerder naar haar idee niet goed uitgelicht was. En de muziek aan het einde van het eerste deel: gaat die niet wat te lang door, terwijl Mary al uitgepraat is? Het is beter als de muziek meteen stopt, vindt Huppert.
In de make-up vervolgen we het gesprek, terwijl twee dames aan Huppert friemelen.
Heeft u zich tijdens uw 45-jarige carrière als actrice ontwikkeld, bent u veranderd?
'Nee. Niet speciaal. Die indruk heb ik niet. Nee, helemaal niet. Ik ben veranderd zoals ieder mens in die periode kan veranderen, ja. Maar ik ben niet écht veranderd.'
Want mensen zeggen vaak dat u geen leeftijd hebt.
'Des te beter!'
Dat u er nog hetzelfde uitziet als twintig jaar geleden.
(lachend) 'Et voilà: ik ben niet veranderd!'
U zei onlangs: ‘Ik heb altijd zin om te stoppen, maar stoppen zal ik nooit.’
'Ja, want je hebt altijd zin om te stoppen, toch? Dan denk je: oh là là…’ (trekt een typisch Huppert-gezicht, met opgetrokken wenkbrauwen) 'Maar uiteindelijk stop je niet, hè.'
Dus u gaat nooit met pensioen?
'We zullen zien!'
De zomer van Isabelle Huppert
Retrospectief in Eye Filmmuseum
Van 10 juli t/m 28 augustus brengt Eye een hommage aan de Franse actrice Isabelle Huppert, onder de noemer Le monde d'Isabelle Huppert. Met meer dan dertig films, interviews, gasten en Q&A’s. Klik hier voor meer informatie
Naast het retrospectief brengt Eye vier hoogtepunten uit het oeuvre van Huppert uit in de nationale filmtheaters: Les valseuses (1974), La dentellière (1977), La cérémonie (1995) en La pianiste (2001).
Op zondag 14 juli organiseert VPRO Cinema in samenwerking met EYE een speciale voorstelling van La cérémonie, met een inleiding door filmjournalist Noa Johannes. Op deze pagina is meer informatie te vinden, inclusief de kaartverkoop.