'Heinz is een beschouwelijke figuur die over straat loopt en de dingen die hij meemaakt, overkomen hem min of meer. Soms reageert Heinz daar op en soms helemaal niet,' vertelt René Windig (1951), samen met Eddie de Jong (1950) de geestelijk vader van stripfiguur Heinz. Ze maakten de gagstrip, die van 1987 tot 2000 in kranten en tijdschriften werd gepubliceerd. '"Heinz is Homerus en Carmiggelt in één," zei iemand in NRC ooit, maar dat citaat hadden ze dan weer van ons,' zegt Windig lachend. 'Die twee kent niemand meer, maar Homerus is van De Ilias, een groots avontuur, en net als Carmiggelt maakten wij iedere dag een stukkie of een moppie.'
De prettig gestoorde strip Heinz zit vol absurde humor, woordspelingen, zinspelingen naar literatuur en stripfiguren uit de jaren vijftig zoals Kapitein Rob en Eric de Noorman. Voor regisseur Piet Kroon (1960) is het maken van de film een passieproject. 'Ik vind Heinz een heel leuke strip die volgens mij ook erg Nederlands is, met een bepaald soort droge, zuigende humor die veel te maken heeft met het werk van Wim T. Schippers. Dat is een van mijn helden, dus het is ontzettend leuk dat hij het personage Oom Wim heeft ingesproken. Schippers onderzoekt hoe lang hij iets kan laten duren voordat mensen boos weglopen. Ook in Heinz gaan ze soms heel lang door op een bepaalde grap. En ze spelen met clichés.'
Regisseur Piet Kroon maakte een animatiefilm gebaseerd op de prettig gestoorde stripavonturen van de rode kater Heinz. 'Als het ingewikkeld wordt, loopt Heinz liever een straatje om.'
'De humor zit in wat er tussen de plaatjes gebeurt. Wat ik bedenk komt niet altijd overeen met wat de Heinz-fan vindt'
Losse gags
Sinds er in 2000 een eind kwam aan de strip, zijn er af en aan pogingen gedaan om een film te maken. Het storyboard, gemaakt door Windig en De Jong, verscheen nog als graphic novel. 'Toen er een nieuw elan bij het filmfonds was om de lange Nederlandse animatiefilm te gaan stimuleren, vroeg toenmalig intendant Willem Thijssen of ik nog een project wist. Toen heb ik Heinz voorgesteld en Burny Bos benaderd,' zegt Kroon. De productie ging in 2017 van start in samenwerking met meerdere productiehuizen in Nederland en België, waaronder Submarine en KaChing Cartoons. Kroons korte animatiefilms DaDa en T.R.A.N.S.I.T wonnen internationaal veel prijzen. Daarna werkte hij jarenlang in Hollywood. Hij was onder meer storyboard artist van films als The Iron Giant en Shrek 2 en regisseerde de animatiesequenties van Osmosis Jones. Voor Heinz schreef Kroon ook het scenario. Toch liet de strip zich niet makkelijk vertalen naar een avondvullende animatiefilm.
Kroon: 'De strip draait om losse gags, en iedere aflevering bestaat uit drie tot vier plaatjes. De humor zit in wat er tussen de plaatjes gebeurt. Die humor zit in het hoofd van de lezer en is voor iedereen dus anders. Als je een film maakt, moet je daarom ontzettend veel dingen invullen. Wat ik bedenk komt niet altijd overeen met wat de Heinz-fan vindt. Ik vind dat de stem van cabaretier Ruben van der Meer goed past bij hoe ik het personage Heinz heb ingevuld, maar online was daar veel gemopper over.'
'Heinz de stripfiguur verschilt nogal van de filmversie,' geeft Eddie de Jong toe. 'Als je in het Weteringplantsoen loopt, zie je een buste van Simon Carmiggelt. Iedereen weet dat het Carmiggelt is, ook al lijkt het beeld er niet echt op. Deze film is een soort standbeeld voor Heinz, alleen lijkt hij niet helemaal precies.'
De stripmakers vinden dat prima. Windig: 'Dat is helemaal niet erg. Een film is iets anders dan een strip.'
Tegendraads
'Heinz is geen actieheld en als het ingewikkeld wordt, loopt hij liever een straatje om,' zegt Kroon. 'Het filmverhaal draait om de vernietiging van wereldsteden. Heinz raakt daar bij betrokken, omdat hij zijn kind kwijt is. Om zijn eigen leventje weer op orde te krijgen, moet Heinz uiteindelijk proberen de wereld van de ondergang te redden. Die spanning tussen zijn kleine avontuur versus het grote, meeslepende filmavontuur vond ik heel interessant. Het is ook in de tegendraadse geest van de strip. De film eindigt weliswaar in New York als een Amerikaanse blockbuster met grote clichés, maar aan de andere kant is het juist een film die zich niet aan de regels houdt. Een voorbeeld: tijdens de climax valt de actie stil, omdat Oom Wim tussendoor naar het toilet moet.'
Heinz de film bestaat uit een mix van grafische stijlen: de achtergronden zijn vaak driedimensionaal en fotografisch, terwijl de personages juist relatief plat zijn getekend. De lay-outs en achtergronden zijn ontworpen en uitgevoerd door het Belgische productiehuis Fabrique Fantastique. Coproducent en artdirector Tom van Gestel en zijn team creëerden een verknipte hutspotversie van Amsterdam. Kroon: 'Je kunt de locaties uit de film niet letterlijk nalopen, maar ze vormen een soort greatest hits van Amsterdam.' De illustraties binnen de fantasiesequenties zijn weer getekend door René Windig. Zo zit het handschrift van een van de tekenaars toch in de film.
Zijn we met de film Heinz een stapje dichter bij een volwassen Nederlandse animatie-industrie gekomen? De animatiewereld is in de afgelopen jaren ten goede veranderd, vindt Kroon. Toen hij Nederland verliet, werkten filmmakers allemaal individueel aan hun eigen animaties. 'Waarom zou je anderen een deel van je subsidiegeld geven, dacht men toen. Tegenwoordig is er veel meer samenwerking en worden er meer verschillende soorten animaties gemaakt. Heinz is ook weer een stapje in de goede richting omdat het een tegendraadse film is die zich op volwassenen richt en niet op kinderen.'