‘Deze film gaat vooral over zelfcensuur. Over hoe we omgaan met de blik en mening van anderen. Continu wordt ons verteld wat goed en slecht is; hoe we ons moeten gedragen. En op een gegeven moment nemen we de mening van anderen over. Dan gaan we, zelfs wanneer niemand toekijkt en ons iets voorschrijft, ons toch gedragen naar hun opvattingen.’
De twee mensen die zich in Deux, de prachtige debuutfilm van de Italiaanse regisseur Filippo Meneghetti, naar de opvattingen van anderen zijn gaan gedragen heten Nina en Madeleine. Ze zijn al tegen de zeventig en wonen naast elkaar. Maar wat ze angstvallig voor de buitenwereld verborgen hebben gehouden, is dat ze al jaren een relatie hebben. De strijdvaardige Nina zou dat overigens het liefst van de daken schreeuwen, omdat het niets is om je voor te schamen. ‘Voor de wereld zijn we gewoon twee oude lesbo’s,’ zegt ze boos tegen Madeleine, ‘en dat interesseert helemaal niemand meer.’ Maar Madeleine is weduwe en haar twee inmiddels volwassen kinderen denken dat ze nooit hertrouwd is omdat ze zo van hun vader hield. Uit angst voor teleurgestelde en afkeurende reacties heeft Madeleine hun nooit de waarheid durven te vertellen. Wanneer ze een beroerte krijgt en het ze ook niet meer kán vertellen, zien haar kinderen Nina dan ook alleen maar als een bezorgde buurvrouw. Maar daar neemt de vastberaden Nina geen genoegen mee.
Het prachtige liefdesdrama Deux van Filippo Meneghetti gaat over twee vrouwen van tegen de zeventig. ‘Ik wilde dat ze ouder waren, omdat onze maatschappij tegenwoordig geobsedeerd is door de jeugd.’
‘We voelen ons niet meer op ons gemak met ons eigen lichaam. Dat is onnatuurlijk.’
De plot van Deux klinkt misschien als een melodrama, maar Meneghetti filmde het als een thriller. ‘Omdat ik geïnteresseerd was in hun strijd en hen absoluut niet als slachtoffer wilde neerzetten,’ legt de veertigjarige regisseur uit aan de telefoon. ‘De film is een liefdesverhaal, en liefde gaat ook over obsessie. Kijk maar naar Nina in het tweede deel van de film. Thrillers gaan ook vaak over obsessie, dus dat paste prima.’
Waarom koos u voor een verhaal over twee oudere vrouwen?
Meneghetti: ‘Ik moest zes jaar wachten op geld voor de film en ik maak me sterk dat het niet zo lang geduurd had als ik voor twee jonge vrouwen had gekozen. Maar ik wilde dat ze ouder waren, omdat we leven in een maatschappij waarin iedereen geobsedeerd is door de jeugd. Het is bijna een fetisj geworden. Het is zelfs zo erg, dat we ons niet meer op ons gemak voelen met ons eigen lichaam. En dat is onnatuurlijk.’
Had het verschil gemaakt als het over twee mannen in plaats van over twee vrouwen was gegaan?
‘Toch wel. Madeleine is moeder en wat moeders wel en niet mogen wordt veel strenger bekeken. Zeker in Italië, waar ik vandaan kom. Daar is het beeld van de moeder in marmer gehouwen.’
U had het al over Nina en haar strijdvaardige, bijna obsessieve gedrag. Is dat waarom u aan de Duitse actrice Barbara Sukowa [bekend uit films van Rainer Werner Fassbinder en Margarethe von Trotta, red.] moest denken?
‘Haha. Nee hoor, gewoon omdat ze een goede actrice is. En een dappere, want ik moest iemand hebben die niet bang was om met een debuterende regisseur te werken en het ook niet erg vond om bijna zonder make-up te spelen, terwijl er veel close-ups in de film zitten. Maar vooral vanwege haar energie en charisma. Nina moest iemand zijn van wie je gelooft dat ze sterk genoeg is om het tegen de rest van de wereld op te nemen.’
Beide actrices hadden al toegezegd terwijl u nog aan het script werkte. Heeft dat de personages veranderd?
‘Zodra je meer van ze weet en hun energie voelt, beïnvloedt dat het schrijven en ga je toch een beetje naar ze toe schrijven. Het enige positieve van het feit dat we zo lang op geld moesten wachten is dat we het script verder konden verbeteren en toespitsen op de actrices die de rollen gingen spelen.’
Heeft u een voorbeeld?
‘Schrijf dit alsjeblieft voorzichtig op, want ik wil niets van het verhaal weggeven. Maar op een gegeven moment gooit Nina een steen door een ruit. Dat doet ze alleen maar omdat ik Barbara een paar keer ontmoet had en besefte dat ze die energie heeft. Dankzij Barbara werd Nina zeker stoutmoediger.’
Deux gaat over twee lesbische vrouwen, maar het is geen film voor de lhbtq-gemeenschap. Dit is een universeel liefdesverhaal. Was dat belangrijk voor u?
‘Heel belangrijk. Ik weet wel dat films de wereld niet kunnen veranderen, ze kunnen haar hoogstens een beetje draaglijker maken. Maar als iemand door mijn film iets anders naar de wereld gaat kijken, is mijn werk niet voor niets geweest. Via via kreeg ik onlangs een brief van iemand die de film op een festival had gezien. Ze woonde in Zuid-Frankrijk, schreef dat ze politiek gezien rechts was en weinig ophad met homo’s. Ze bekende dat ze aan het eind van de film volkomen vergeten was dat het verhaal over twee lesbische vrouwen ging en dat ze zich volledig met hen identificeerde. Daar doe je het als regisseur toch voor!’