Kom hier dat ik u kus: 'De essentie van het boek zit voor mij in de titel'

In de roman Kom hier dat ik u kus van de Vlaamse Griet Op de Beeck volgen we Mona op drie momenten in haar leven. Als kind, als vierentwintigjarige en als vijfendertigjarige. Mona blijkt een pleaser. Komt nooit voor zichzelf op en probeert altijd de lieve vrede te bewaren. Wat niet eenvoudig is, met een dominante stiefmoeder en een afwezige vader.

Deze roman uit 2014, ‘over kapotte mensen en hoe ze ongewild ook andere mensen kapot maken’, was destijds een bestseller. In België en Nederland werden er ruim 400.000 exemplaren van verkocht. En nu is er ook een speelfilm, gemaakt door documentairemakers Sabine Lubbe Bakker (1978) en Niels van Koevorden (1984).

‘Wij hadden nooit gedacht aan fictie, maar als we ooit toch een speelfilm wilden maken dan was dit boek wel heel geschikt,’ vertelt Van Koevorden begin november op de woonboot in Amsterdam-Noord waar hij en Lubbe Bakker wonen. ‘Want de manier waarop Griet de personages beschrijft en observeert raakt heel erg aan de blik waarmee wij als documentairemakers naar mensen kijken.’

Hun bekendste documentaire is Ne me quitte pas, over drinkebroers Bob en Marcel, die zich ook al in België afspeelt. ‘Wij zijn wel Nederlanders,’ zegt Lubbe Bakker, ‘maar alle twee zijn we in Vlaanderen opgegroeid. Ik ben zelf geboren en getogen in Antwerpen. Kom hier dat ik u kus is ook een heel Vlaams verhaal. Als ik daar ben, gaat het gesprek altijd over hoe slecht het met de mensen gaat. In Nederland hebben we natuurlijk evenveel ellende, maar wij praten hier meer over oplossingen. In mijn ervaring dan, hè. In België zijn ze lijdzamer. Soms op het lethargische af.’

Van Koevorden: ‘Dat zei ik laatst ook en toen tikte Griet mij op de vingers. Lethargisch vond ze niet het juiste woord.’

Lubbe Bakker: ‘Laten we het dan het niet kunnen zien van alternatieven noemen. In Nederland hebben mensen bij het stille lijden van Mona al snel iets van: doe er wat aan! Maar ik weet hoe moeilijk dat voor Belgen is. Omdat je dan wegloopt van alles wat je kent. Die prijs is voor Mona zo hoog dat ze er niet eens over kán nadenken.’

Ik sprak ooit met regisseur Jason Reitman over Up in the Air, dat ook gebaseerd is op een boek, en Reitman vertelde dat hij wel zestig procent uit het boek had gescheurd. Hoe maakten jullie je het boek eigen?
NvK: ‘De eerste slag was inderdaad: wat kan eruit? Wij houden van tijd, van scènes die lang duren, en dus sneuvelden er verhaallijnen en personages. Er zaten iets van honderd scènes in het boek en in de film zitten er veertig.’

SLB: ‘Slag twee was de voice-over. Dat vonden we meer boek en minder film, dus die haalden we er ook uit.’

NvK: ‘Het mooie van film is dat we Mona’s gedachten over andere personages gewoon konden tonen in casting, spel en kleding.’

SLB: ‘De drie afzonderlijke delen in het boek hebben we wel altijd willen behouden. We hebben nooit overwogen dat door elkaar te snijden. Toen we met het script bezig waren kwam Moonlight uit, waarin ook hard gesneden wordt tussen verschillende periodes uit het leven van de hoofdpersoon. Dat werkte daar heel goed. In het zwart tussen die perioden kun je zelf bedenken hoe hun levens zich moeten hebben afgespeeld.’