‘Het is begonnen met Pieter Kuijpers, de producent,’ opent Jeroen van Koningsbrugge, ‘die was net als ik groot fan van Tatort, daar keek ik vroeger altijd naar op de Duitse kanalen. Die Schimanski was gewoon een stoere vent die opkwam voor de zwakkeren. Pieter belde en vroeg: zullen we zoiets maken, zo’n serie? Ja, te gek.’
Jaren zeventig Tatort in Tilburg; in de tiendelige
dramaserie Smeris duiken Jeroen van Koningsbrugge en Dennis van de Ven – al ruim
twintig jaar beste vrienden en het duo achter sketchkomedies als Draadstaal en
Neonletters, ook bekend als muzikaal theaterduo Jurk! – in de keiharde criminele
wereld van de Brabantse stad. Van Koningsbrugge speelt Theo Kamps, rechercheur
moordzaken die na het zoveelste incident overgeplaatst wordt naar het hennepteam
van regelneef Willem Niessen (Van de Ven). De nieuwe Schimanski und Thanner dus
.
Van de Ven: ‘Theo is de rüchtsichtslose cowboy,
om maar eens een mooi Duits woord te gebruiken.’
Van Koningsbrugge
: ‘Cowboy?’
Hoe belangrijk is het voor Smeris dat jullie elkaar
al zo goed kennen?
JvK: ‘Het is denk ik heel
belangrijk, als je een serie maakt over twee mannen die koste wat kost samen
moeten werken, los van hun verschillen en hun manier van aanpak, dat die twee in
het echt door één deur kunnen en ja, dan gaat het snel. Dan heb je een-tweetjes
in scènes. Er zijn bijvoorbeeld een aantal dialogen in de auto, dat we half
improviserend een scène doen. Ik stuurde een filmpje naar mijn broer en die zei
: "Oh wat grappig, hebben ze tussendoor even de camera laten lopen?" Je voelt
dus hoe echt het overkomt.’
DvdV: ‘Ik herinner me nog een
scène, die doen we bijna in één shot, waarvan we weten: we beginnen hier, lopen
deze deur uit, gaan tot hier en hebben een enorme ruzie, een enorme
woordenwisseling maar de manier waarop je dat dan doet, dan snap je zo goed
elkaars energie.’
JvK: ‘Ja, dat kun je niet faken. Dat is
dan wel iets wat we met elkaar in der loop der jaren gevonden hebben, dat is
gewoon ritme van taal en van energie.’
Hadden jullie dit met
iemand anders kunnen doen?
JvK: ‘Deze serie niet,
denk ik.’
DvdV: ‘Het had met Beau van Erven Dorens gekund
.’
JvK (lachend): ‘Had gekund. Nou, dat is eigenlijk
geeneens zo’n slechte, met Beau van Erven Dorens.’
Tja, er stond
natuurlijk ook een tijd een politieserie met Jeroen en Beau op stapel –
DvdV: ‘Huub Stapel.’
JvK: ‘Huub Stapel, ja.’
Haha, hoe moeilijk is de overstap van komedie naar drama voor jullie?
JvK: ‘Dat is eigenlijk zo’n klein stapje. Sterker nog, het is bijna
andersom. Een dramaserie is binnen twintig seconden een komedieserie, ligt eraan
hoe je het speelt. Klassieke acteurs die een komediegevoel hebben of niet,
daarvoor is het ook veel moeilijker om komedie te maken dan voor komedianten om
drama te maken. Enorme stelling, wat ik nu zeg, maar volgens mij is het wel waar
. Het heeft allemaal met timing te maken, met geloofwaardigheid. Voor mij is dat
heerlijk, ik heb nu al een aantal dingen gedaan waarin ik meer drama speel dan
humor, maar ik vond het nog een enorme uitdaging. Dat is ook waarom ik dacht:
dat moet ik met Dennis doen, dan gaan mensen denken: huh, wat gaan we krijgen?’
DvdV: ‘In de loop van de afleveringen wordt het allemaal nog wel pittig
, zeker voor mijn personage. Er zitten scènes in waarvan op een gegeven moment
geen haar op je hoofd nog denkt dat dit grappig bedoeld is. Dat is echt hardcore
puinhoop.’
De NRC berichtte in januari nog dat de wietteelt in
Tilburg inmiddels de grootste bedrijfstak van de stad is. Toch heeft dat
hennepteam iets lacherigs.
JvK: ‘Dat is wat Theo in
het begin ook denkt: dit slaat toch helemaal nergens op, weet je wel. Je moet
naar die grote mannen. Je moet niet in het kleinschalige blijven, maar juist
daardoor klimmen we steeds hogerop.’
DvdV: ‘Voordat de
serie begon, hebben wij nog een training gehad met vader en zoon Van Warmerdam,
dat zijn de twee mannen die in Nederland eigenlijk alle korpsen brandweer en
politie voorbereiden op invallen en dat soort dingen. Nou, dan kom je erachter
dat wietteelt absoluut geen gebbetje is. Het is serious business om het aan te
pakken, maar vooral ook voor de mensen die erin verstrikt raken. Zo is er het
voorbeeld van die man bij een brug in Nijmegen. In de open ruimte tussen het
wegdek en de bodem van die brug stond alles klaar voor een hele hennepplantage.
Moet je je voorstellen dat je over een brug rijdt en in die brug is gewoon een
hennepkwekerij. Zij tapten de stroom af van de elektriciteit van de lampen.
Alleen: die man is daar dus geëlektrocuteerd.’
JvK: ‘5000
volt, dus wat ze terugvonden was een brandvlek op de muur van een ontploffing
en een plas urine. Die man is vier maanden later gevonden in België, verlamd
vanaf zijn nek. Voor 2000 euro was hem gevraagd of-ie dat even kon doen.’
DvdV: ‘Dat is een jongen die bij de Nuon werkt en denkt: dan heb ik een
maand extra te besteden. En dat is dan het einde. Ik bedoel, er zit van alles
omheen dat zo verziekt is. Ik rookte nog wel eens een jointje, maar je denkt ook
: wat kleeft hier allemaal aan?’
Hoe duister wordt dit?
DvdV: ‘De sneeuwbal gaat zo snel rollen, de mate van rotzooi die er
ontstaat is niet meer tegen te houden, het is alleen maar bijpoten en om dat ook
maar enigszins in het gareel te krijgen moeten wij, en zeker Willem, verder
gaan dan hij überhaupt in het begin had kunnen voorzien.’
JvK
: ‘Zelfs Theo denkt op een gegeven moment: nou, Willem, het mag wel wat minder
.’
DvdV: ‘Het gaat wel erg ver uit de bocht.’
JvK: ‘Iemand op Twitter vroeg mij: “Wordt het een beetje als Flikken
Maastricht?” Toen stuurde ik terug, vond ik wel grappig: “Nee.”’
Smeris is vanaf maandag 17 maart, 20.25 uur te zien op Nederland 3.