In Nobel nemen Noorse soldaten die een vredesmissie in Afghanistan hebben vervuld de oorlog mee naar huis. Scenarioschrijver Stephen Uhlander: 'De serie normaliseert de soldaten, je hebt niet meer dat gevoel van "de ander"'.'

‘Waar Nobel kort gezegd over gaat? Over soldaten die de oorlog mee naar huis nemen. En tegelijkertijd is er een groter verhaal dat gaat over energievoorraden, hoe Noorwegen ervoor staat en een oliedeal die iemand achter de schermen probeert rond te krijgen. Nee, je kunt de serie niet eventjes in één zin samenvatten.’

Aan het woord is Stephen Uhlander, een van de twee scriptschrijvers van de nieuwe Noorse hit Nobel. De tagline heet ‘Fred for enhver pris’, ofwel ‘Vrede tegen elke prijs’, en die is natuurlijk in combinatie met de titel niet zomaar gekozen. ‘Dat is de “prijs” die onze soldaten naar Afghanistan moeten brengen: vrede door middel van oorlog,’ vervolgt Uhlander. ‘Dat contrast was voor ons heel interessant, het geworstel met vrede. Na verloop van tijd ga je je afvragen waarom Nobel van al de prijzen tot zijn beschikking ons juist deze prijs moest geven.’

Noorwegen is daarbij een van de NAVO-leden die sinds het begin van het Afghanistanconflict actief zijn in de regio. Al praten de Noren daar doorgaans maar weinig over, zegt Uhlander. ‘Het is niet zoals in Amerika of Engeland, waar ze veel openlijker trots zijn op hun soldaten. Of waar ze duidelijker voor of tegen zijn. Hier wordt het een beetje onder het tapijt geveegd, is het leger een onderdeel van het dagelijkse leven waar je je niet echt mee bezighoudt. Zelf wist ik niets van soldaten. Ik heb mijn militaire dienst gedaan, maar daar houdt het ook bij op. Dus je weet dat ze er zijn in Afghanistan, maar je weet niet precies wat ze er doen. En dat is een probleem waar ze zelf ook tegenaan lopen. Ze worden weliswaar op pad gestuurd met een missie, maar als ze daar aankomen is het onduidelijk wat die missie daadwerkelijk in moet houden of hoe je ze uit kan voeren. Daar lopen de politieke strategie en de realiteit vervolgens uiteen.

We hebben veel met soldaten gepraat om te ontdekken hoe zij tegen hun situatie aankijken. Hoe ze omgaan met de rules of engagement, die bijvoorbeeld stellen dat je pas mag schieten als je het wapen al bij de ander in zijn hand ziet. Daar komen heel moeilijke beslissingen bij kijken.’

©

Professionals
‘Daarnaast wilden we laten zien hoe hun thuisleven eruit ziet. Er bestaan toch wat vooroordelen over soldaten en de manier waarop ze zich gedragen in het heetst van de strijd en hoe ze dan dus ook thuis zullen zijn; soldaten worden zelden gelaagd afgeschilderd. Terwijl ik heel veel moedige, slimme mensen heb leren kennen, van wie ik erg onder de indruk was. Met Nobel kom je in hun wereld, accepteert ze als professionals en als mensen die hun eigen manier van handelen hebben. De serie normaliseert de soldaten, je hebt niet meer dat gevoel van “de ander”.

Nobel is trouwens geen oorlogsserie: er wordt maar weinig gevochten. Er is eigenlijk maar één echte, korte battle scene. Maar goed, uiteindelijk laten we ze de oorlog ook mee naar huis brengen. En dan bedoel ik niet in de vorm van psychologische problemen, maar letterlijk. Ze moeten ook hier in Noorwegen handelen.’

‘Homeland heb ik na twintig minuten afgezet. Daar wilde ik niet door beïnvloed worden, want dat gebeurt dan toch onbewust.'

Stephen Uhlander

Zakenman
Een goed bruggetje terug naar het plot. Dat draait hoofdzakelijk om de soldaat Erling Riiser, die na een lange missie terugkeert naar zijn vrouw en zoon in Oslo. Maar thuis wacht hem geen welverdiende vakantie. Integendeel: een sms van een onbekende bron zet hem op het spoor van een al dan niet criminele Afghaanse zakenman met wie hij en zijn team overzees in contact zijn gekomen. Terwijl hun precieze geschiedenis zich dan nog moet ontspinnen  – de serie switcht geregeld tussen verleden en heden – vindt er in ieder geval voor het einde van de eerste aflevering nog een moord plaats.

‘Dat moment, het moment waarop je de soldaat ook op zijn thuisgebied gewelddadig ziet handelen, dat was voor ons de scène waar het allemaal mee begon. Met de vraag hoe we dan tegen hem aankijken. Denken we bijvoorbeeld dat hij beschadigd is door de oorlog? Of dat het in zijn natuur ligt? Daarnaast zit er natuurlijk nog een politieke dimensie aan. Zonder van dit gesprek een al te grote spoiler te maken: aan de andere kant hebben we nog een personage dat alle goede bedoelingen van Noorwegen moet vertegenwoordigen, maar daar niet naar handelt. We zouden geneigd zijn Erling te veroordelen, omdat hij in staat is tot

Spiegelen
‘Op het politieke vlak zijn we uitgegaan van veel echte scenario’s, hebben geprobeerd de gebeurtenissen te spiegelen aan dingen die hier echt gebeurd zijn. Nobelnominaties bijvoorbeeld, en de rol van China in niet alleen de Chinese, maar ook Noorse economie. We hebben vooral ons eigen drama gemaakt, maar dat later ook gefactcheckt.’

Een dramatische inspiratiebron kan de schrijver daarbij eigenlijk niet noemen. Bewust niet. ‘Homeland heb ik bijvoorbeeld na twintig minuten afgezet. Omdat ik wist wat het plot was en waar het verhaal naartoe ging. Daar wilde ik niet door beïnvloed worden, want dat gebeurt dan toch onbewust. En als je tijdens het schrijven even op een moeilijk punt komt, val je terug op wat je al kent. Dan ga je al gauw voor de makkelijke optie, bedenk je bijvoorbeeld dat Erling onderdeel is van een sleeper cell of iets dergelijks. Dat wilde ik voorkomen. Als je iets gezien hebt, kun je het nu eenmaal niet niet meer zien.’

Nobel is verkrijgbaar op dvd en te zien via Netflix

Alles over series