'Het is aan de kijker om te ontdekken wat er echt is gebeurd'

Maar ook een stuk minder filmisch. Want voor inspiratie voor De twaalf hoefden de makers niet ver te zoeken. In België vonden de afgelopen jaren verschillende assisenprocessen plaats die uitvoerig in de media werden behandeld, waaronder de 'parachutemoord' – een vrouw werd beschuldigd de parachute van haar liefdesrivaal onklaar te hebben gemaakt waarna deze neerstortte – en de 'kasteelmoord', waarbij een man in zijn kasteel werd vermoord in opdracht van zijn schoonvader. Van Dael: ‘Als je deze zaken bekijkt, merk je dat er elke dag wel weer een nieuwe onthulling of ontwikkeling is. Er gebeurt zo veel.’ Nuyens: ‘Net als in een film eigenlijk.’ Van Dael: ‘Elke stap levert weer nieuwe getuigen op die een ander licht op de zaak werpen, waardoor het toch niet zo zwart-wit blijkt te zijn als de politie het had voorgespiegeld.’

Een assisenproces zorgt dan ook regelmatig voor flink wat verdeeldheid in België, want vaak zijn mensen het niet met elkaar eens over de schuldvraag. De schrijvers hopen dat de tien afleveringen van De twaalf eenzelfde twijfel zullen zaaien. Nuyens: ‘We zijn gaan praten met een psycholoog die er nog steeds van overtuigd is dat de vrouw die veroordeeld is voor de "parachutemoord" onschuldig is. In tien afleveringen laten we nu zien wat de jury uiteindelijk bepaalt over onze beschuldigde, maar de perceptie van kijkers zal mogelijk erg afwijken van hun oordeel. De schuldvraag blijft vaak hangen na een proces.’

Om inzicht in de gang van zaken te krijgen, zochten Nuyens en Van Dael contact met mensen die ooit in een volksjury plaatsnamen. Van Dael: ‘Toen we begonnen met researchen, bleek dat ik zo al zes of zeven mensen ken die ooit zijn opgeroepen voor de juryselectie. Nu word je met honderd mensen tegelijk opgeroepen, dus de kans dat je uiteindelijk in een jury terechtkomt is klein. Toch is het dichterbij dan je denkt.’

Wie jurylid is geweest, krijgt een zwijgplicht opgelegd over de zaak. Toch spraken de schrijvers – off the record – met diverse ervaringsdeskundigen. Hun verhalen vormden uiteindelijk de basis voor de zes juryleden die in De twaalf worden uitgelicht. Zo vertelde een vrouw dat ze tijdens het moordproces het gedrag van haar echtgenoot herkende in de verdachte. ‘Haar man was erg dominant en ze besefte dat ook zij slachtoffer kon worden als ze bij hem zou blijven,’ zegt Nuyens. Deze vrouw vormde de inspiratie voor Dauphine, een reservejurylid dat voor haar man verborgen wil houden dat ze, ondanks verwoede pogingen om afgewezen te worden, toch is opgeroepen om zitting te nemen in de jury. Wanneer hij dit ontdekt, sluit hij haar op in de badkamer. Een gruwelijke scène.

Dat Nuyens en Van Dael het menselijk drama buiten de rechtszaal ook wilden belichten en niet kozen voor een rechttoe-rechtaanrechtbankdrama trok regisseur Bouvijn over de streep toen hij werd gevraagd voor de serie. Hij won met zijn korte film Tweesprong in 2013 een Student Academy Award en werd voor De twaalf benaderd omdat hij een ‘acteursregisseur’ is – niet onbelangrijk bij een serie met veel personages en dialogen. ‘Slechts een derde van de serie speelt zich af in de rechtbank,’ zegt Bouvijn.

Dit betekent niet dat er belangrijke stappen in het proces worden overgeslagen. De makers wilden het assisenproces zo getrouw mogelijk nabootsen. Van Dael: ‘Om mensen echt een idee te geven hoe het werkt en hoelang het duurt.’ En, vult Bouvijn aan, zo word je zelf ook een soort jurylid. ‘Wat is waar? Wordt er gelogen? Het is aan de kijker om te ontdekken wat er echt is gebeurd.’ De processcènes werden opgenomen in een tot rechtszaal omgebouwde studio in Gent. Bouvijn: ‘We konden de rechtbank onmogelijk zes weken lang bezet houden, dus filmden we in de studio. We zijn in Vlaanderen eigenlijk gewend om te filmen op locatie, waar je, als je geluk hebt, hooguit een muurtje kan schilderen. Maar omdat we nu noodgedwongen in de studio zaten, hadden we alle ruimte om te spelen met licht en ons eigen universum te creëren.’  

Dit universum doet, hoewel er soms Platvlaams wordt gesproken, bijzonder internationaal aan. ‘Ik hoorde gisteren iemand zeggen dat het ook een Zweedse of Noorse serie had kunnen zijn. Dat vond ik een mooi compliment,’ zegt Bouvijn. Wat wel erg Vlaams is, aldus de regisseur, is de manier waarop de juryleden met elkaar omgaan. ‘Als je twaalf Vlamingen in een ruimte zet, is het niet zo dynamisch. Nederlanders zouden eerder contact maken, het zou snel gezellig zijn. Vlamingen kijken de kat uit de boom en in de eerste afleveringen is het dus ieder voor zich.’ Iets wat pijnlijk duidelijk wordt wanneer een jurylid, een eenzame man zo blijkt uit scènes bij hem thuis, volledig genegeerd wordt als hij zijn collega-juryleden enthousiast een eigen baksel aanbiedt.

Afgezien van De twaalf werd dit jaar in Cannes nog een Vlaamse serie geselecteerd voor de competitie, Studio Tarara, een VTM-productie over een Vlaamse sketchshow in de vroege jaren negentig. Wat is het geheim van onze zuiderburen? Volgens schrijvers Nuyens en Van Dael is er in België veel talent dat elkaar versterkt en de lat telkens hoger legt. Daarnaast is de ondersteuning vanuit televisiezenders en het Vlaams Audiovisueel Fonds uitstekend. Van Dael: ‘Ze pushen ons om nieuwe ideeën te ontwikkelen en benadrukken dat we niet voortdurend hetzelfde moeten doen. Hopelijk blijven deze middelen aanwezig.’

Regisseur Bouvijn noemt daarnaast ook een kenmerk dat Vlaamse producties onderscheidt van bijvoorbeeld Nederlandse. Een element dat de jury in Cannes wellicht aansprak. ‘Ik denk dat er een zekere subtiliteit in ons werk zit. We doen in Vlaanderen meer met beeld en subtekst dan met tekst. (lacht) Gek om te zeggen natuurlijk, ik heb net een rechtbankdrama gemaakt met uitsluitend tekst.’