"Feyenoord!" riep een lolbroek kort voor aanvang van Ajax - Daar Hoorden Zij Engelen Zingen op de openingsavond in Tuschinski. Enorm geestig. Maar nog helemaal niet zo'n gek idee. Groot uitbrengen in Rotterdam-Zuid, luidt het advies aan de makers. In Amsterdam doe je niemand een plezier met dit sombere relaas, maar in Rotterdam en de rest van het land zullen ze huilen van het lachen.

Directeur Ally Derks zag eerder in haar openingspraatje van het festival weinig reden tot vrolijkheid. Er wordt weinig gedaan aan de infrastructuur van de Nederlandse documentaire, stelde ze vast. Er is nog steeds geen Nationaal Filmtheater aan de Marnixstraat. Het Filmmuseum kwijnt weg door de crisis in het bestuur. Het is tijd voor actie van de overheid, aldus Derks.

Derks' gelijk op dit punt werd eerder bewezen. Kim van Kooten, Nadja Hüpscher, Huub Stapel, Erik de Bruyn en nog een aantal filmhelden deelden onder aanvoering van Marc van Warmerdam vlugschriften uit met daarop de tekst 'Cut! Het Ketelhuis wordt gedumpt'. Zonder aanvullende middelen zal het kleine bioscoopje op het Westergasterrein, gestart als unieke vertoningsplek voor Nederlandse films, moeten sluiten. Met drie ton per jaar erbij kan het uit, maar Rick van der Ploeg (nog steeds nijdig om Van Warmerdams geslaagde actie om Orkater te redden) en de gemeente Amsterdam laten het afweten. Duidelijk is dat de actie breed wordt gesteund. Zelfs Roel van Dalen, regisseur van Ajax.., wees in zijn dankwoord op het belang van Het Ketelhuis. Bel Harry de Winter eens, Marc.

Een ander gevaar voor de documentaire is de grote invloed van de televisie, zegt Derks tegen een zaal vol tv-mensen. Er wordt geen film gemaakt, die niet geheel of grotendeels met tv-geld bekostigd is. Dit vindt Derks zorgelijk. De tv heeft het daardoor te veel voor het zeggen. Kunstenaars worden in het keurslijf van 52 tv-minuten gedwongen en omroepmensen dicteren vorm en inhoud. 'Mij lijkt dit de genadeslag voor de documentairekunst', schrijft Derks in haar voorwoord in de festivalcatalogus.

Maar wat is het alternatief? Een documentaire die een redelijk publiek trekt in de bioscoop, zoals die over André Hazes vorig jaar, is een witte raaf. Maar ook op Net 3 haalt de docu niet het gewenst marktaandeel. Het is niet ondenkbaar dat de programmering van Net 3 aangepast gaat worden ten detrimente van de docu. Derks kan zich beter alvast zorgen maken over het voortbestaan van de documentaire op de Nederlandse televisie in plaats van te blijven dromen over oude filmpaleizen vol creatieve documentaires.
Huib Stam