'Ik heb een zwarte wollen muts met daarop de tekst pervert. Dat is nu eenmaal de naam van het merk. Ik was eens met mijn vrouw en dochtertje in een supermarkt en ik dacht er verder niet bij na en zette die muts op haar hoofdje. Het was koud. Maar niet zo koud als de blikken die ik kreeg... Ik begreep maar niet waarom iedereen mij zo gemeen aanstaarde, en toen begon het te dagen: mijn tien maanden oude dochtertje draagt een wollen muts met de tekst pervert. De goegemeente dacht natuurlijk: "Satan! Daar loopt Satan met zijn kleine meisje." Vanaf dat moment zorgde ik er voor dat iedere keer als we daar gingen winkelen mijn dochter die muts op had.'

Aan het woord is Ewan McGregor, na Sir Sean Connery de belangrijkste acteur die van de Schotse hooglanden afdaalde naar Engeland en later carrière maakte in Hollywood. Kids kennen hem als de jonge Obi-Wan Kenobi uit Star Wars, junkies als Renton uit Trainspotting, en bakvisjes als de zoetgevooisde Christian uit Moulin Rouge!.
Zijn publiek is divers , want ook in zijn filmcarrière laat McGregor zich weinig gelegen liggen aan wat anderen van hem verwachten. Dat leverde bovengenoemde hits op, maar ook missers als Nightwatch, Eye of the Beholder en A Life Less Ordinary.

Ewan Gordon McGregor wordt op 31 maart 1971 geboren als jongste zoon van leraren Jim en Carol McGregor. Hij staat lange tijd in de schaduw van zijn oudere broer Colin, die beter kan leren en het uiteindelijk zal schoppen tot straaljagerpiloot. Ewan , daarentegen, verlaat als zestienjarige de schoolbanken en sluit zich aan bij een theatergezelschap.

De eerste doorbraak komt in 1993 met de tv-serie Lipstick on Your Collar, een zesdelige miniserie naar een scenario van Dennis ' Singing Detective' Potter. De tweede, definitieve doorbraak volgt drie jaar later. Als Mark 'Rent-Boy' Renton is hij de 'primus inter pares' in het junkiedrama Trainspotting, de film die ook sterren zou maken van Robert Carlyle (Begbie) en Kelly Macdonald (Diane).

Een kleine twintig films verder (in nog geen tien jaar!) is McGregor een van 's werelds meest gezochte sterren. Binnenkort is hij in Nederland te zien in drie producties: begin volgend jaar in Tim Burtons Big Fish, over drie weken in de romantische Hollywoodkomedie Down with Love (naast Renée Zellweger) en vanaf deze week in het psychologische drama Young Adam.

Young Adam is wat je noemt een kleine film. Het soort dat je ziet op festivals, en als je op tijd bent in een van de bioscopen in de grote steden. Het is ook een film die er bijna niet geweest was. Vlak voor de opnamen trok een belangrijke geldschieter zich terug. McGregor wendde zich daarop tot de British Film Council, die wel geld in de film wilde stoppen, maar alleen als die goedkoper gemaakt zou worden, zonder sterren. Oftewel: McGregor pak je spullen maar.

Die pikte dat niet en vocht in de media voor de film, en vooral voor zijn aanwezigheid daarin: 'Veel acteurs, actrices en regisseurs worden beroemd in Engeland en nemen gelijk de wijk naar Amerika. Dat is nooit mijn bedoeling geweest. Ik ben geen Amerikaan en ik wil Britse films maken, maar het wordt je hier wel steeds moeilijker gemaakt.' De getergde acteur won, het geld kwam er, en ook de film. En we mogen McGregor dankbaar zijn voor zijn inzet , want Young Adam is een broeierige en intrigerende film geworden.

De film begint als binnenschippers Joe (McGregor) en Les (Peter Mullan) het lijk van een vrouw uit het water opvissen. Moord, zelfmoord, een ongeluk? Het blijft lange tijd onduidelijk, zoals veel in deze zorgvuldig geconstrueerde film maar langzaam wordt prijsgegeven. Met als ongrijpbaar middelpunt de loner Joe. Wat zit hem dwars? Waar is hij naar op zoek? En waarom slaapt hij met iedere vrouw die zijn pad kruist, inclusief Les' vrouw Ella (Tilda Swinton)?

Veel meer over de film zeggen is misdadig, want regisseur David Mackenzie koos er niet voor niets voor het verhaal zo verbrokkeld te vertellen. Flashbacks moeten een en ander verduidelijken, maar veel ligt opgesloten in de blikken van de acteurs . Het is met name dat laatste waarom McGregor zich zo tot de film voelde aangetrokken. In interviews roemde hij de vele stiltes: 'Er zitten veel blikken en stemmingen in Young Adam, veel scènes zonder woorden. Heerlijk, het geeft je het gevoel met een serieuze film bezig te zijn. In de meeste films van tegenwoordig wordt iedere zin uitgelegd, én die daarvoor. Personages praten en praten maar, geven commentaar op al hun handelingen, terwijl in werkelijkheid niemand dat doet. Het is helemaal doorgeschoten. Geef mij maar iemand als Steve McQueen, die hele stukken dialoog schrapte zodat alleen die tekst overbleef die hij nodig had. Het script voor Young Adam is ook zo geschreven.'

Regisseur Mackenzie schreef dat script naar de obscure, gelijknamige roman uit 1954 van de Schotse Beat-schrijver Alexander Trocchi. De in 1984 overleden Trocchi is tegenwoordig goeddeels vergeten, al behoren beroemdheden als Norman Mailer en Patti Smith nog steeds tot zijn fans. Ook Trainspotting-auteur en mede -Schot Irvine Welsh is liefhebber, maar onder voorbehoud. Hij beschouwt Trocchi' s vrije opvattingen over moraal als een frisse wind in de benepen Schotse samenleving van de jaren '50 en '60, maar noemt hem ook 'de George Best van de Schotse literatuur, die veel van zijn talent verspilde door zijn genotzucht en het onvermogen zijn diepere driften te beteugelen.'

Welsh doelt op Trocchi's opvallende levenswandel. De eerste Schotse beatnik verhuist in 1952 naar Parijs om daar te schrijven en te publiceren. Als succes uitblijft herschrijft hij zijn romans, waaronder ook Young Adam, tot pornografie. Later gaat hij naar New York, waar hij vriendschap sluit met schrijver William Burroughs en verslaafd raakt aan de drugs.

Trocchi als eenling die zich niet door de maatschappij laat knechten, die de waarheid zoekt in verboden middelen. Het is het cliché van de hele Beat-beweging en ook Trocchi's deels autobiografische roman Young Adam is er van doortrokken.

Regisseur Mackenzie voelde verwantschap met die mentaliteit en maakte van Joe een dubbelzinnige anti-held. Young Adam, dat Mackenzie steevast omschrijft als Last Tango in Glasgow, moest een 'amoral moral tale' worden. Dat de levensstijl van vrijbuiter Trocchi vele slachtoffers kende plaatste hij naar de achtergrond.

McGregor, inmiddels vader van twee en sinds 1995 gelukkig getrouwd met de vijf jaar oudere Franse production designer Eva Mavrakis, had het moeilijker met de schaduwkanten van Trocchi's levensstijl. 'Hij had kinderen die hem bij het schrijven in de weg zaten, waarop hij ze zonder pardon in de steek liet. Veel arroganter kun je niet zijn. Op een gegeven moment stuurde hij zelfs zijn vriendin de straat op om geld bij elkaar te tippelen voor zijn drugsverslaving. Ik hou niet van dergelijk rücksichtlos individualisme, die houding van de eeuwige buitenstaander die "zelf wel bepaalt hoe hij zijn leven inricht".'

Toch vond de acteur - hoe kan het anders voor de vader die zijn dochter een petje met pervert opzet - ook overeenkomsten tussen hun karakters: 'Net als Trocchi en Joe heb ik een hekel aan mensen die menen dat het hun taak is mij te vertellen wat goed en slecht is, vooral als ze dat doen op de pagina's van de roddelbladen.'

Deze tweeslachtigheid van McGregor over Trocchi, en daarmee over Joe, zit ook in de film, al wordt die nergens expliciet gemaakt. Je voelt hoe Joe lijdt aan de leegheid van zijn eigen bestaan. Dat hij geen betere oplossing kan bedenken dan met elke vrouw die zijn pad kruist het bed te delen . Maar er is geen dialoog die dat onderstreept en geen voice-over die het verduidelijkt. In Young Adam wordt het publiek zelf aan het werk gezet. Heerlijk .