Terstall omschrijft Van Gogh als een 'gulle lieve man'. 'Hij was een fijn klankbord, was altijd kritisch, maar stond voor je klaar als je hem nodig had.'
'Theo van Gogh was een moedig, aimabel en humoristisch mens', zei Ronald Giphart . De schrijver, die samen met Van Gogh werkte aan een film, zegt 'woest en verbijsterd' te zijn over de gewelddadige dood van de filmmaker.
'Ik sta nog steeds te trillen', aldus een hevig geëmotioneerde Giphart. 'Ik kan er niet bij. Ik heb net zitten huilen voor de televisie.'
Van Gogh en Giphart waren bezig met het realiseren van de film Bad, een lesbische roadmovie met in de hoofdrollen Katja Schuurman en Tara Elders. De film is geschreven door Ronald Giphart, die hiermee zijn scenariodebuut maakt. Van Gogh en Giphart zouden in januari beginnen met de opnames.
Giphart roept op tot een grote nationale actie van kunstenaars uit protest tegen de moorden op Van Gogh en Fortuyn. 'Als het waar is dat hij om zijn mening is vermoord, dan vind ik Nederland geen leuk land meer. Het moet niet kunnen dat binnen zo'n korte tijd twee mensen worden vermoord omdat ze zeggen wat ze vinden. Deze dag is een zware nederlaag voor de vertegenwoordigers van het vrije woord.'
Premier Balkenende heeft 'met grote afschuw' kennisgenomen van het neerschieten van Theo van Gogh. 'Onze gedachten en ons medeleven zijn bij zijn familie, vrienden en collega's', meldde de premier dinsdag in een verklaring. Ook koningin Beatrix heeft 'geschokt en ontzet' gereageerd, zo meldde de Rijksvoorlichtingsdienst.
Omdat er nog onduidelijkheid is over de toedracht, benadrukte de premier voorzichtig te zijn met conclusies trekken. 'Ik wil een beroep doen op iedereen om niet direct vergaande conclusies te trekken. De feiten moeten zorgvuldig op een rij gezet worden; laten wij de opsporingsdiensten hun werk laten doen.'
Balkenende noemt Van Gogh 'een voorvechter van het vrije woord'. 'Het is onaanvaardbaar wanneer het uiten van een vrije mening de oorzaak van deze brute moord zou zijn . Nederland is een land waarin mensen voor hun mening kunnen uitkomen. Daar moeten we met elkaar voor staan.'
Burgemeester Job Cohen van Amsterdam reageerde met 'afschuw, woede en verbijstering' op de moord. In een korte verkaring liet de burgemeester weten dat hij de 'laffe moord' ziet als een ' enorme inbreuk op de vrijheid van meningsuiting'.
Theodor Holman, een vriend van Theo van Gogh die als scenarioschrijver met hem werkte aan de recente films Interview en Cool!, voelt zich 'enorm verslagen'. 'Ik zou willen dat ik naar hem toe kon, maar dat gaat niet. Theo was er bang voor dat er ooit zoiets met hem zou gebeuren.'' Dat zei Holman dinsdagmorgen in het NOS Journaal.
'We hebben vorige week nog gesproken en grappen gemaakt over bedreigingen. Theo adviseerde zijn vrienden en familie altijd om maar naar Amerika te gaan als ze carrière wilden maken.'
'Hij zocht altijd het debat op en was zo fanatiek in het verdedigen van vrije meningsuiting, ik denk dat dat de reden is dat hij nu vermoord is. Ik weet bijna zeker dat hij zelf verwacht had dat zoiets hem ooit zou overkomen.'
Filmproducent San Fu Maltha reageert vanuit Amerika verslagen op de dood van Van Gogh. 'Van Gogh was een raar vat van tegenstellingen. Hij had iets heel vertederends, maar aan de andere kant had hij iets heel erg ongecontroleerds. Als hij iets vond, kon hij daar volledig in doorslaan.'
De laatste weken maakte Van Gogh de filmproducent op zijn site continu zwart. De doodgeschoten filmmaker verweet Maltha dat hij de film Cool !, die Maltha in de bioscoop uitbracht, niet voldoende had gesteund toen bioscoopexploitant Pathé de film besloot te boycotten. 'Maar onze ruzie viel in het niet bij wat er nu gebeurd is. Het is heel jammer dat hij nooit meer de kans zal krijgen de grote film te maken waarvan ik weet dat hij het in zich had.'
Volgens collega Johan Nijenhuis was Theo van Gogh meer een columnist dan een filmmaker. 'Hij kon die twee beroepen niet van elkaar scheiden. Ook als je wezenlijke kritiek had op een filmproductie van hem, kon je er meteen in zijn columns van langs krijgen.'
Van Gogh pakte Nijenhuis een paar maanden geleden aan in zijn column in dagblad Metro. De reden was dat Nijenhuis, als eindredacteur van de muziek-dvd van Marco Borsato, een paar seconden van een clip van Van Gogh had verwijderd. 'Als columnist had hij een enorm grote bek. Op die manier maak je natuurlijk vijanden: iedereen in de filmwereld heeft wel eens een aanvaring met Van Gogh gehad. Maar dit heeft niemand hem ooit toegewenst.'
Theo van Gogh wilde met zijn provocaties niemand beledigen; alleen maar discussie uitlokken om de democratie veilig te stellen. Dat stelt vriend en filmproducent Dave Schram in een reactie op de moord op de filmmaker.
Schram maakte samen met Van Gogh diverse films, zoals De Pijnbank, Loos en Baby blue. 'Als ik niet meer kan zeggen wat ik wil, dan leef ik in een dictatuur. Dat stelde hij altijd. En het maakte hem niet uit op wat voor manier hij de democratie zou verdedigen.'
Schram noemt de dood van Van Gogh een ' absolute ramp'. 'Het was een enorm aimabele man. Hij was nergens tegen: niet tegen de islam, niet tegen homo's, tegen niemand. Maar als iemand werd beperkt in zijn vrijheid, schreeuwde hij alles bij elkaar om dat onrecht tegen te gaan. Hij kon niet anders, zei hij altijd. Anders is de democratie waarin we leven niets meer waard.'
(bron: ANP)