Bij het samenstellen van de toptien heb ik niet alleen gedacht aan mijn eigen inkopen, maar ben ik gewoon begonnen met alles op te schrijven wat ik goed vond , zonder beperkingen.

Toen de lijst klaar was, merkte ik dat er uiteindelijk van die tien toch acht door de VPRO zijn uitgezonden. Twee niet: A Cry from the Grave en Bela Bela.

Welfare (VS 1975, Frederick Wiseman).
Een van de eerste documentaires van Wiseman en een heel goede. Later heeft hij zichzelf in een soort keurslijf gemanoeuvreerd waar hij nooit meer is uitgekomen .

Il bacio di Tosca (It 1984, Daniel Schmid).
Een documentaire over een bejaardentehuis, zoiets als het Rosa Spierhuis, voor Duitse en Zwitserse operazangers, die elkaar regelmatig toezingen. Een film over oude mensen, maar verteld op een vrolijke manier, met ontroerende verhalen zonder dat het sentimenteel wordt.

Staat van verzorging (Ned 1987, Maarten Schmidt en Thomas Doebele)
De enige op mijn lijstje die door de VPRO is geproduceerd . De mooiste film die Schmidt en Doebele hebben gemaakt. Mensen in de knel, geobserveerd met compassie, oog voor detail en vooral ook humor.

Délits flagrants (Fr 1994, Raymond Depardon).
Depardon op zijn best, de meester van het kale filmen. Net als Welfare: zo simpel mogelijk en je zo min mogelijk als maker op de voorgrond stellen. Geen beeld te veel.

Checkpoint (Israël 2003,Yoav Shamir).
Ligt ook weer in het verlengde van Welfare. Wiseman heeft veel epigonen die er niets van gebakken hebben, hier is het wel gelukt. Het lijkt alsof je er van de buitenkant naar kijkt, maar dat is schijn. Een politiek statement zonder dat het er dik bovenop ligt.

Kalte Heimat - Leben im nördlichen Ostpreußen (Dld 1995, Volker Koepp).
Een beetje rare film in het rijtje. Een heel trage film, althans, als ik kijk met 'televisie- ogen'. Er gebeurt ogenschijnlijk weinig, omdat de regisseur de tijd neemt om iets te laten zien. Het gaat om mensen die in een uithoek van de wereld wonen, in een gebied dat voortdurend van nationaliteit is veranderd.

Bela Bela/Ik heb het leven nodig (Ned 2001, Marjoleine Boonstra).
Het tegenovergestelde van simpel. Heel geconstrueerd. Over vier dichters uit verschillende landen die lange tijd in de gevangenis doorbrachten.

42 Up (GB 1998, Michael Apted ).
Talking Heads én commentaar, maar dan wel van iemand die bedenkt om kinderen te laten vertellen over hun leven en dromen voor de toekomst en ze om de zeven jaar weer opzoekt. En dat over een periode van ruim dertig jaar.

A Cry from the Grave (GB/VS/Ned 1999, Leslie Woodhead).
Soms overstijgt het onderwerp de film. Er zijn films die de geschiedenis kunnen veranderen en dit is er een van. Over de val van Srebrenica.

Brother's keeper (VS 1992, Joe Berlinger en Bruce Sinofsky).
Film van inmiddels beroemde regisseur Berlinger (Metallica: Some Kind of Monster) over drie broers, oude mannen die worden verdacht van de moord op hun zieke, vierde broer. Moord of euthanasie? Prachtig, spannend portret van de broers, de dorpsbewoners en de rechtsgang.