Toen Lukas Moodyssons nieuwe film A Hole in My Heart (Ett hål i mitt hjärta) in Zweden werd uitgebracht, ging dat vergezeld met de tekst: 'Pas op! Deze film bevat scènes die als schokkend en onaangenaam kunnen worden ervaren.'

Meestal is dat een verkooptrucje. Het maakt de film interessanter voor de doelgroep. Een vergelijkbare waarschuwing bij een horrorfilm is voor de fans juist een aansporing om te gaan kijken en door de afzender ook als zodanig bedoeld.

In het geval van A Hole in My Heart was het wel degelijk een waarschuwing. Vooral voor de fans van Moodyssons eerste twee films, Fucking Åmål (1997) en Together (2000). Zij kenden Moodysson als de maker van milde, sociaal -kritische portretten van het Zweedse burgerdom. Verteld met veel humor en optimisme.

Dat optimisme was al goeddeels verdwenen uit Lilya 4-ever (2002 ), Moodyssons inktzwarte kijk op de mensenhandel. De neergang van de 16-jarige Lilya, via armoede naar prostitutie en uiteindelijk zelfmoord, was even hartverscheurend als onvermijdelijk. Moodysson destijds: 'De bedoeling van de film is dat je gaat zitten en het gevoel hebt dat je wordt overreden door een trein. Ik ben er niet op uit dat mensen de zaal verdrietig of teleurgesteld verlaten, maar dat ze boos worden. Razend.'

In A Hole in My Heart gaat hij verder op de voor Lilya 4-ever ingeslagen weg. Zelf omschreef hij de film als een mix van Big Brother en Hiëronymus Bosch. Wat een adequate omschrijving is voor een film waarin we het appartement van een verlopen pornoregisseur en zijn fysiek en emotioneel gehandicapte zoon zo goed als niet verlaten.

Moodysson dwingt ons getuige te zijn van de pornofilm die vader Rickard daar gaat opnemen met zijn vriend Geko en de naïeve Tess. Tienerzoon Eric wil er niets mee te maken hebben en trekt zich terug in zijn kamer, waar hij steeds verder verstrikt raakt in zijn eigen nachtmerries.

De seks in Rickards goedkope amateurfilm wordt steeds perverser (plasseks, kotsseks, sm), de jongen wordt steeds gekker (speelt scènes na met barbiepoppen en fantaseert over het doodschieten van zijn vader), en of dat niet genoeg is snijdt Moodysson er bloederige beelden van cosmetische operaties tussendoor, kiest hij voor een schrille en snoeiharde soundtrack, en laat hij - net als Gaspar Noé in Irréversible - het beeld af en toe hinderlijk flikkeren.

De vraag bij A Hole in My Heart is niet hóe de mensen de zaal zullen verlaten, maar wanneer.

Wat de interessante vraag oproept waarom een regisseur die met zijn debuut een van de populairste films uit de Zweedse filmgeschiedenis maakt, drie films later zijn uiterste best doet iedereen de zaal uit te jagen.

Het heeft alles te maken met Moodyssons politieke engagement. Die politieke betrokkenheid was ook in zijn eerste films wel aanwezig, maar de regisseur had toen nog hoop dat het met zijn protagonisten wel goed zou aflopen.

Die hoop verdween, naar eigen zeggen, met de rellen in Gothenburg in 2001. Antiglobalisten waren bijeengekomen om te protesteren tegen de Eurotop, maar er braken onlusten uit. Demonstranten werden geslagen, opgepakt en een zestigtal werd veroordeeld tot bij elkaar 45 jaar gevangenisstraf.

Moodysson stelde vast dat er bij hem iets brak toen hij zag hoe leden van de Zweedse socialistische partij rozen stopten in de geweren van dezelfde politieagenten die demonstranten hadden geslagen en getreiterd. Hij radicaliseerde. En maakte in 2003 samen met Stefan Jarl de documentaire Terrorister, waarin hij de demonstranten de kans bood hun lezing van de gebeurtenissen te geven.

Ook A Hole in My Heart is een politieke film. Het is een protest, zoveel is duidelijk, tegen de popcultuur, tegen de dominantie van de man, tegen de zielloze beleving van seks, tegen de porno-industrie, tegen reality tv, tegen consumentisme, valse mediahelden, decadentie, tegen de ontmenselijking van de moderne maatschappij. A Hole in My Heart is zoveel tegelijk, dat de kijker het overzicht verliest.

Het is veelzeggend dat de fysiek en emotioneel beschadigde Eric (is hij het alter ego van Moodysson?) onze gids is in dit inferno. Eric begrijpt niets van de wereld om zich heen. En dat gevoel is wederzijds, want in een oprechte, zij het onhandige poging nader tot zijn zoon te komen stelt Rickard voor dat Eric ook wat beelden voor de seksfilm opneemt, nou net het laatste waar hij behoefte aan heeft.

Ergens halverwege constateert Eric dat de mens zichzelf is kwijtgeraakt, en dat hij niet is bereid te helpen zoeken. Hij trekt zich liever in zichzelf terug.

Het is niet te hopen dat Eric daadwerkelijk het alter ego van Moodysson is, want dan zou A Hole in My Heart wel eens de laatste film van deze gekwelde filmmaker kunnen zijn. En zelfs als dat niet het geval is, dan blijft het moeilijk voor te stellen wat zijn volgende film moet worden. Want veel intiemer en zwartgalliger dan deze onaangename, maar ook moedige en uiteindelijk toch intrigerende film, is niet mogelijk.