Het is begin jaren zeventig. Ex-dameskapper Gerard 'Jerry' Damiano heeft besloten pornoregisseur te worden. Tijdens het wassen en watergolven hoorde hij de dames zo vaak pikante verhalen uitwisselen, dat hij tot de conclusie kwam dat de tijd rijp was voor harde porno.

Hij begint met korte filmpjes van een minuut of tien. En een van die zogenaamde loops speelt zich af in een ziekenhuis . Een patiënt (gespeeld door pornoacteur Harry Reems) ligt op bed, zijn lid geheel gehuld in verband. Een zuster (gespeeld door nieuwkomer Linda Lovelace) wikkelt het verband langzaam af en begint de man te pijpen. Ruim dertig jaar later herinnert acteur Reems het zich nog als de dag van gisteren: 'Ik kon mijn ogen niet geloven toen ze mijn hele ding in haar mond nam... Het was beangstigend. Mijn eerste gedachte was: Overleef ik dit wel!'

Reems is niet de enige die onder de indruk is van de kunsten van Linda. Ook regisseur Damiano had zoiets nog nooit gezien. Het brengt hem op een idee. In één weekend tikt hij het script voor een film over een vrouw die geen orgasme kan krijgen. Totdat ze bij een dokter komt die haar vertelt dat haar clitoris diep in haar keel zit. Alleen door fellatio met goed geschapen mannen kan ze aan haar gerief komen.

Werktitel is The Sword Swallower, wat Damiano later verandert in Deep Throat. De rest is, zoals bekend, geschiedenis. Wat begon als een goedkope pornofilm (productiekosten 25.000 dollar) groeit uit tot een wereldwijd fenomeen (geschatte opbrengst: 600 miljoen!).

Deep Throat gaat op 12 juni 1972 in première in New York en wordt de eerste harde pornofilm die te zien is in reguliere bioscopen. Voor het eerst in de geschiedenis van de pornofilm zit de zaal niet vol met viespeuken in regenjas, maar met vaders en moeders, opa's en oma's. In de documentaire Inside Deep Throat zien we hoe een van die oma's de bioscoop uitkomt en zonder enige gêne bekent: 'Ik wilde vieze plaatjes zien, en dat is precies wat ik zag.'

Fenton Bailey en Randy Barbato, makers van de documentaire, waren twee jaar bezig met het zoeken van geschikt archiefmateriaal en het afnemen van de talloze interviews, en hadden daarna nog een vol jaar nodig om een en ander in de 92 minuten te proppen die de film duurt. Het tempo in Inside Deep Throat is hoog. De montage is uit de MTV-school en de talloze interviewfragmenten worden zo kort mogelijk gehouden.

Dat levert een hele reeks sound bites op van beroemde tijdgeestcommentatoren als schrijver Norman Mailer, talkshow host Dick Cavett, en schrijfster/columnist Camile Paglia. Maar het best zijn de gesprekken met het tragikomische gezelschap dat verantwoordelijk was voor de toevalstreffer.

Dat varieert van pijnlijk - assistent-regisseur Ron Wertheim die zich wijdbeens en in een te strakke spijkerbroek vergelijkt met 'Luc Godard, of hoe heet ie man'; tot ontluisterend - regisseur Damiano zelf, die met opzichtige toupet en in een broek die bijna tot aan zijn tepels reikt trots meldt dat hij destijds ieder interviewaanbod afsloeg dat ging over zijn werk als pornoregisseur, 'maar als iemand nou met me wilde praten over het maken van films, dan stemde ik er graag mee in...'

De makers hadden de pech dat ze hoofdrolspeelster Linda Lovelace niet meer konden interviewen. Die overleed in 2002 op 53-jarige leeftijd aan de gevolgen van een auto-ongeluk. We moeten het nu doen met oude interviews, en daaruit komt een weinig verheffend beeld van Linda Lovelace (geboren als Linda Boreman) naar voren.

Ze maakt een naïeve, willoze indruk. Eerst wordt ze door haar foute vriendje in de pornobusiness geduwd, waar ze - getuige de archiefbeelden en interviews met betrokkenen - met volle teugen van lijkt te genieten. Na een paar jaar komt ze - onder invloed van het feminisme - tot inkeer en besluit dat porno vies en vernederend is. En halverwege de jaren tachtig laat ze zich voor het karretje van de regering spannen. Die vragen haar te getuigen tegen de porno -industrie, en ze zal dan de later veel geciteerde uitspraak doen: 'Iedereen die naar Deep Throat kijkt, kijkt naar hoe ik verkracht wordt.'

Zo zullen veel mensen haar ook herinneren. Als de misbruikte vrouw, die wereldberoemd werd vanwege een film die ze het liefst zou vergeten. Veel minder mensen weten dat ze tegen het eind van haar leven terugkeert naar de porno, wanneer ze als vijftigjarige poseert voor een goedkoop tieten-kontblaadje.

Wellicht omdat de makers van Inside Deep Throat niet zelf met haar konden spreken, is Linda Lovelace niet meer dan een voetnoot in de documentaire geworden. De meeste aandacht gaat nu uit naar tegenspeler Harry Reems. Deze inmiddels born again Christian werd destijds voor het gerecht gedaagd (en veroordeeld!) voor zijn aandeel in de film. Alleen omdat beroemde filmacteurs als Warren Beatty en Jack Nicholson het voor hem opnamen (terecht bevreesd voor hun eigen hachje), wist hij gevangenisstraf te ontlopen.

Reems werd door de openbare aanklager op een hoop gegooid met een handvol inderdaad onfrisse figuren die aan de film verbonden waren. De maffia controleerde van oudsher de porno-industrie en was ook medefinancier van Deep Throat. Toen de film een doorslaand succes dreigde te worden, werd regisseur Damiano - die recht had op eenderde van de winst - zonder discussie en zonder pardon aan de kant geschoven.

Geen van de makers heeft een cent overgehouden aan de film, en nog steeds durft niemand vrijuit te spreken over wat er toen allemaal gebeurd is. Een bioscoopexploitant uit Florida krijgt van zijn vrouw op zijn kop als hij herinneringen aan de maffia ophaalt, want wie weet staan ze na ruim dertig jaar ineens weer op de stoep. En ook Damiano blijft zwijgen. Hij durft ze niet eens bij naam te noemen , maar heeft het over de 'Rooms-Katholieken'.

Het is spijtig dat de makers niet een van de 'Rooms-Katholieken' voor de camera hebben gekregen. Dat vonden ze overigens zelf ook. Op hun eigen website zegt Fenton Bailey: 'De maffia produceerde en had de rechten van Deep Throat, daar is geen twijfel over mogelijk. Maar Lou Peraino Sr, de producent, was meer dan zomaar een maffiabaas . Hij had een visie. Met het geld dat hij verdiende met Deep Throat richtte hij Bryanston Pictures op, een productiebedrijfje dat snel successen vierde met genrefilms als Enter the Dragon, The Texas Chainsaw Massacre en Andy Warhols Dracula and Frankenstein. (...) Er werd gefluisterd dat Bryanston de acteurs uitbuitte, de partners bedroog, en de medewerkers onder druk zette. Nou en, zo gaat het nog steeds in Hollywood. Uiteindelijk ging Bryanston failliet vanwege de talloze rechtszaken waarbij Peraino betrokken was. Helaas zit niets hiervan in onze documentaire, omdat niemand - echt helemaal niemand - bereid was hier voor de camera iets over te vertellen.'

Geen Lovelace, geen maffia. Twee elementen die node gemist worden in Inside Deep Throat. Maar de vele archiefbeelden uit de jaren zeventig en de kundig door elkaar gesneden interviews maken veel goed. En de makers vonden zelfs nog enige maatschappelijke relevantie voor hun documentaire.

Randy Barbato: 'Toen hadden ze Nixon, nu hebben we Bush, beiden net herkozen voor een tweede termijn. Zij hadden Vietnam, wij Irak. En net als toen bevindt onze maatschappij zich op een kruispunt, waarbij opnieuw getornd wordt aan de vrijheid van meningsuiting.' Barbato ziet wel een verschil: 'In 1972 woedde er een culturele oorlog over een keiharde pornofilm. Vandaag de dag gaat het over de tepel van Janet Jackson. We zijn in al die jaren een heel eind opgeschoven... in de verkeerde richting!'