Op 23 februari 1945 verandert de Amerikaanse oorlogsfotograaf Joe Rosenthal in 1/400ste van een seconde de loop van de wereldgeschiedenis. Rosenthal staat boven op de berg Suribachi, een onooglijke puist op het Japanse eiland Iwo Jima . Na vijf dagen vechten hebben Amerikaanse mariniers die berg eindelijk veroverd op de vijand, en zes van hen zijn bezig de Amerikaanse vlag te hijsen. Rosenthal drukt op precies het juiste moment af en maakt naar wat later zal blijken een van de beroemdste foto's van de Tweede Wereldoorlog. We zien een plukje soldaten eendrachtig in de weer, de vlaggenmast nog niet helemaal rechtop , maar de Stars en Stripes wappert al fier in de wind.

De foto komt als geroepen voor de Amerikaanse regering, die dringend geld nodig heeft om de oorlogsmachine draaiende te houden. De zes worden in Amerika ontboden, maar al snel blijkt dat er van de zes nog maar drie in leven zijn. Het zijn: John 'Doc' Bradley, Ira Hayes en Rene Gagnon. De drie worden onderdeel van een zorgvuldig uitgekiende reclamecampagne, worden heel Amerika door gesleurd, en overal waar ze optreden moeten ze de burgers oproepen zogenoemde 'war bonds' (zeg maar: aandelen in de oorlog) te kopen. De tour is een groot succes - er wordt meer dan 26 miljard dollar opgehaald - maar de prijs voor het drietal is hoog.

Hoe hoog die prijs was blijkt onder andere uit het boek Flags of Our Fathers dat in 2000 hoog op de Amerikaanse bestsellerslijsten staat. In het boek gaat James Bradley, de zoon van John 'Doc' Bradley, na de dood van zijn vader op zoek naar het ware verhaal achter het hijsen van de vlag. Zijn vader heeft hij er nooit naar kunnen vragen, want die bleef zijn hele leven hardnekkig zwijgen over zijn aandeel in de oorlog.

Regisseur Clint Eastwood ziet een film in het boek, maar hij is niet de enige. Als hij informeert naar de rechten, blijken die al in het bezit van collega Steven Spielberg te zijn. Op het feestje na de Oscaruitreikingen in 2004 (waar Eastwood aanwezig is voor Mystic River) ontmoeten beide regisseurs elkaar. En ze zijn er snel uit: Eastwood mag de film regisseren, Spielberg zal zich beperken tot de productie van het - zeker voor zeventigplusser Eastwood - grootschalige WO II-project.

Wat Spielberg in Flags of Our Fathers zal hebben aangetrokken ligt voor de hand. Net als in Spielbergs filmisch verbluffende Saving Private Ryan (1998), waarin de geallieerde landing op de kusten van Normandië nog eens dunnetjes wordt overgedaan, biedt de slag om Iwo Jima alle ingrediënten voor een stortvloed aan spectaculaire beelden. Iwo Jima is immers een fotogeniek vulkanisch eiland, waar meer dan 20.000 Japanners zich hadden ingegraven, wachtend op de komst van de Amerikanen. En de slag zou uiteindelijk ruim een maand duren, waarna vrijwel alle Japanners waren gesneuveld (de keizer had ze opgedragen door te vechten tot de dood) en ook de Amerikanen enorme verliezen hadden geleden.

Maar Eastwood is geen Spielberg. Hoewel er in zijn Flags of Our Fathers ook enkele indrukwekkend gefotografeerde actiescènes zitten (onder andere een bijna surrealistische nachtelijke beschieting van de Suribachi door een kleine honderd oorlogsschepen), richt Eastwood zich vooral op de innerlijke strijd van zijn personages, die ieder op hun eigen manier worstelen met de hun opgedrongen rol van oorlogsheld.

Ira Hayes, een Amerikaanse Indiaan van de Pima-stam, vlucht in alcohol en zelf haat. Zijn ongelukkige geschiedenis werd overigens al eerder verteld; in de film The Outsider uit 1961. Hayes werd toen gespeeld door superster Tony Curtis, een joodse New Yorker met geen druppel Indiaans bloed. Voor Flags of Our Fathers castte Eastwood een echte Indiaanse acteur, Adam Beach , die tot dusver alleen te zien is geweest in bijrollen. Beach stort zich helemaal in zijn rol, en zorgt ook voor enkele zeer emotionele momenten. Wel balanceert hij af en toe gevaarlijk op het randje van de hysterie. Verschillende Amerikaanse recensenten hadden het overigens over een 'Oscarwaardige acteerprestatie'.

De cast bestaat sowieso uit weinig grote namen. Eastwood wilde in zijn film geen sterrenparade, zoals jarenlang in Hollywood in oorlogsfilms gebruikelijk was, omdat sterren de kijker alleen maar zouden afleiden. Ryan Phillipe als Bradley en Barry Pepper als sergeant Mike Strank zijn nog de bekendste.

Het past in Eastwoods strategie om de aandacht zoveel mogelijk bij de personages te houden, want ondanks al het mitrailleurvuur , en de honderdduizend bommen en granaten, heeft Flags of Our Fathers de zelfde meditatieve toon als Eastwoods recente meesterwerken Mystic River en Million Dollar Baby. Eastwood is er niet op uit ons de gruwelijkheden van de oorlog tonen, hij wil laten zien wat die gruwelijkheden met een mens doen.

En passant krijgt de Amerikaanse regering er wel van langs. Een regering die er geen been in zag de Amerikaanse burgers voor te liegen. Historisch gezien was het hijsen van de vlag namelijk al een keer eerder gedaan, maar die gebeurtenis was niet zo gevoelig op de plaat vastgelegd, en werd daarom maar verzwegen. Bovendien toonde de regering zich meedogenloos in het uitbuiten van het drietal onder het mom van patriottisme.

En toch: Flags of Our Fathers is géén anti -oorlogsfilm. Of het überhaupt zinvol was het onherbergzame stukje rots in te nemen komt niet eens aan de orde. Net zomin als de al dan niet gerechtvaardige strijd van de soldaten. In het universum van Eastwood - die als acteur naam maakte met machorollen in onder andere de Dirty Harry-films - is geweld een gegeven. Hij gaat hem erom hoe mensen op dat geweld reageren. Welke keuzes worden gemaakt, en hoe mensen die keuzes voor zichzelf kunnen rechtvaardigen.

En daarmee is Flags of Our Fathers ook geen ouderwetse oorlogsfilm geworden. Voor hij met de opnamen begon meldde Eastwood al dat hij niet van plan was een ' bullshit John Wayne film' te maken. Hij doelde op The Sands of Iwo Jima (1949), een schaamteloos patriottistische oorlogsfilm met über-patriot John Wayne in de hoofdrol. De complexe morele dilemma's in Eastwoods meest recente films ( eigenrichting in Mystic River; euthanasie in Million Dollar Baby, valse roem en opportunisme in Flags of Our Fathers) worden niet binnen het bestek van de film opgelost. Eastwoods rol is die van vragensteller, hij maakt grijs wat door de meeste politici zwart wit wordt weergegeven.

Het is veelzeggend dat de regisseur, pal nadat de opnamen van Flags of Our Fathers waren afgerond, begon aan de opnamen van Letters from Iwo Jima, waarin de strijd om het eiland opnieuw centraal staat, maar dan gezien vanuit het perspectief van de Japanners. De film, die in het Japans is gedraaid, is gebaseerd op de brieven die generaal Kuribayashi, de man achter het uitgebreide tunnelnetwerk op Iwo Jima, aan zijn vrouw, dochter en zoon schreef. De film is in post-productie en wordt in februari 2007 in de bioscopen verwacht.