Academy of Motion Pictures Arts and Sciences
Vakvereniging, opgericht in 1927 en uitgegroeid van 36 leden in 1927 tot ruim zesduizend nu. De leden zijn verdeeld over veertien disciplines (acteurs, regisseurs, componisten, editors, enzovoorts), en zij bepalen wie uiteindelijk de Academy Awards (= Oscars) zullen winnen.

Brokeback Mountain
Ang Lee's gay western en grote favoriet dit jaar. Acht nominaties. Waaronder beste film, beste regisseur , beste mannelijke hoofdrol voor Heath Ledger, en beste mannelijke bijrol voor Jake Gyllenhaal, die gek genoeg vrijwel even vaak in beeld is als Ledger...

Citizen Kane
Orson Welles' meesterwerk uit 1941. Staat al jaren steevast in de top tien-lijstjes van beste film ooit. Won destijds maar één Oscar ( scenario). Een Oscar voor beste regie zou Welles ook nooit krijgen. Maar hij is wat dat betreft in goed gezelschap: ook Hitchcock, Altman en Scorsese zagen de prijs altijd aan hun neus voorbij gaan.

Dankwoord
Je hebt net gewonnen, er kijken zo'n miljard mensen en je hebt krap een minuut de tijd om iets te zeggen. Wat doe je dan? Je huilt (Gwyneth Paltrow, 1999), wast de president de oren (documentairemaker Michael Moore's 'Shame on you, Mr Bush!', 2003) of maakt jezelf grenzeloos belachelijk (Titanic-regisseur James Cameron die zichzelf uitroept tot 'King of the World', 1998).

Envelop
Alle genomineerden zijn genoemd, en eindelijk gaat de envelop open. And the Oscar goes to... Op twee mannetjes van het accountantskantoor Price Waterhouse Cooper' s na weet niemand wie gewonnen heeft. Totdat die envelop open gaat, natuurlijk.

Felicity Huffman
Van wanhopige huisvrouw tot Oscarkandidaat. Huffman speelt in de film Transamerica (die nog in Nederland moet uitkomen) een man die vlak voor een geslachtsoperatie hoort dat hij/zij een zoon heeft.

George Clooney.
De grote man van deze Oscaruitreiking. Drie nominaties: twee voor Good Night, and Good Luck. (beste regie en scenario) en een voor Syriana ( beste mannelijke bijrol).

Handicap
Filmpersonages met een geestelijke en/of lichamelijke handicap doen het goed bij de Oscarjury. Denk aan de gedeeltelijk verlamde Jon Voigt in Coming Home, de spastische Daniel Day Lewis in My Left Foot, of de autistische Dustin Hoffman in Rain Man.

Italië
Heeft de meeste Oscars (10) voor beste niet-Engelstalige film gewonnen, op de voet gevolgd door Frankrijk (9). Dat kan dit jaar veranderen, want beide landen zijn ook nu weer genomineerd. Nederland behoort met drie winnaars - De aanslag, Antonia, en Karakter - tot de subtop.

Jon Stewart
De nieuwe presentator van de Oscarshow. Moet de opvolger worden van illustere voorgangers als Billy Crystal en Whoopi Goldberg. Stand up-komiek Stewart is in Amerika bekend als de presentator van het satirische programma The Daily Show. Zijn eerste reactie: 'Ik ben zeer vereerd, maar als fervent Oscarkijker wel een beetje teleurgesteld over deze keus. Het lijkt op de zoveelste treurige poging om Billy Crystal weer zover te krijgen.'

Kassa!
Slimme koppen hebben berekend dat het winnen van de Oscar voor beste film minstens dertig miljoen dollar extra opbrengt.

Lord of the Rings: The Return of the King
Deel 3 in Peter Jacksons Tolkien-trilogie won in 2003 alle elf categorieën waarin de film genomineerd was. Deze 100%-score is een record, de elf Oscars niet. Dat moet worden gedeeld met de spektakelfilm Ben-Hur en de rampenfilm Titanic.

Mannenclub
Slechts drie maal werd een vrouw genomineerd voor beste regie (Lina Wertmüller voor Pasqualino Settebellezze in 1977, Jane Campion voor The Piano in 1994 en Sofia Coppola voor Lost in Translation in 2004 ). In de categorieën geluid en camera werd nog nooit een vrouw genomineerd.

Naaktloper
In 1974 werd de Oscaruitreiking opgeluisterd door een streakende Robert Opal, die zo zijn fifteen minutes of fame vol maakte. Presentator David Niven merkte fijntjes op: 'De enige keer dat om deze man gelachen zal worden is als hij zijn kleren uittrekt... en zijn tekortkomingen laat zien.'

Oscar
Het vergulde beeldje is 35,1 centimeter hoog, weegt 3,8 kilo en bestaat voor 99 procent uit een mengsel van tin en koper. Heeft zijn naam - misschien - te danken aan Academy secretaresse Margaret Herrick, die riep dat het beeldje op haar oom Oscar leek. Er is overigens maar één Oscar die het beeldje ook gewonnen heeft: componist Oscar Hammerstein II (in 1942 en 1946).

Paradise Now
Via een fraaie U-bocht heeft Nederland ook dit jaar een ijzer in het vuur. De Nederlands-Palestijnse co-productie Paradise Now van Hany Abu-Assad is genomineerd in de categorie beste niet- Engelstalige film. Abu-Assad in de Volkskrant: 'Voor Palestina is dit heel belangrijk. Belangrijker nog dan voor de film.'

Quo Vadis
Dit kleurrijke Romeinse epos van Mervyn LeRoy uit 1951 werd genomineerd voor maar liefst acht Oscars. En won er niet een. Maar het kan nog erger. Zowel het balletdrama The Turning Point als Steven Spielbergs The Color Purple scoorden 0 uit 11.

Razzies
De anti-Oscar. Aan de vooravond van de Oscaruitreiking toegekend aan de slechtste films van het afgelopen jaar. Paul Verhoeven was in 1996 zo sportief om de zeven Razzies voor Showgirls persoonlijk te komen ophalen. Kanshebbers dit jaar: Son of the Mask en The Dukes of Hazzard .

Steven Spielberg
Het duurde even voordat de Academy was gewend aan het idee dat Spielberg naast een succesvolle ook een goede regisseur is. Namelijk tot het WO II-drama Schindler's List (zeven Oscars in 1994, waarvan twee voor Spielberg). Is dit jaar in de race met de politieke thriller Munich ( vijf nominaties).

Teleurstelling
Een mooie anekdote uit het rijke Oscarverleden wil dat in 1934 presentator Will Rogers tijdens de uitreiking van de Oscar voor beste film riep: 'Come up and get it, Frank!' Waarop regisseur Frank Capra naar voren stormde. Om tot zijn afgrijzen te moeten constateren dat de prijs ging naar collega Frank Lloyd.

Uitstel
Hoewel Charlie Chaplin's Limelight uitkwam in 1952 kreeg de film ruim twintig jaar later, in 1973, alsnog een Oscar voor beste muziek. Dat was omdat de film voor die tijd nog nooit in een bioscoop in Los Angeles had gedraaid, wat voor de Academy kennelijk een vereiste is.

Verliezer
Weinigen zullen hem kennen, Kevin O'Connell. Toch werd deze geluidsman al zeventien keer genomineerd voor een Oscar. En verloor alle zeventien keer! Dit jaar is hij overigens opnieuw genomineerd, voor Memoirs of a Geisha. Dat er hoop is bewees componist Randy Newman, die na vijftien mislukte pogingen in 2002 eindelijk een Oscar kreeg voor het liedje If I Didn't Have You uit Monsters, Inc.

Weigering
Niet iedereen is blij met een Oscar. In 1973 stuurde Marlon Brando een als Indiaanse vermomde actrice naar de ceremonie om zijn Oscar voor The Godfather op te halen , en zo aandacht te vragen voor het lot van de Native American. En George C. Scott weigerde de prijs voor Patton in 1971, omdat hij simpelweg niets voelde voor competitie met collega-acteurs.

X-Rated
Er is maar één X-Rated film die ooit een Oscar voor beste film won: Midnight Cowboy van John Schlesinger. De film over een mannelijke hoer in de grote stad had overigens maar kort de X-Rating, omdat die eind jaren zestig steeds vaker voor pornofilms gebruikt werd. Midnight Cowboy (1969) kreeg daarom in 1971 een M-Rating, voor Mature audiences (volwassen publiek).

Year of Living Dangerously
Peter Weirs politieke drama over Soekarno's Indonesië was niet alleen de film waarmee Mel Gibson aan Hollywood liet zien dat hij meer kon dan MadMaxen, opvallend was ook de prestatie van de kleine actrice Linda Hunt, die een man speelt. Waarvoor ze een Oscar zou krijgen. Voor beste vrouwelijke bijrol, dat wel.

Zoek
Waar is Sin City? De weergaloze adaptatie van Frank Millers duistere stripverhalen werd in Cannes genomineerd voor de Gouden Palm en door lezers van Cinema.nl en de Volkskrant uitgeroepen tot film van het jaar, maar door de Academy genegeerd in alle categorieën. Beste film, beste regie ( Robert Rodriguez), beste bijrol (Mickey Rourke), art direction, visual effects - niets van dat alles. Foutje!