Op Scherp: Tommy Lee Jones

‘Ik haat improvisatie’

Jelle Schot ,

Tommy Lee Jones is een Texaan in hart en nieren. Nadat hij begin jaren ’90 Hollywood al verliet om zich op een ranch in Texas te vestigen, lijkt hij nu ook in zijn acteerwerk steeds vaker terug te keren naar zijn geboortegrond, zoals in No Country for Old Men en het door hem zelf geregisseerde The Three Burials of Melquiades Estrada. Zijn nieuwste film In The Electric Mist, vanaf donderdag in de bioscoop, speelt zich weliswaar af rond de moerassen van Louisiana, maar de atmosfeer van the Deep South blijft vergelijkbaar. Jones is met zijn doorgroefde kop en rauwe, norse uitstraling dan ook de ideale acteur om de ziel van het Zuiden te verbeelden.

De feiten
Geboren: 15 september, 1946, San Saba, Texas , VS
Actief als: acteur, regisseur, producent

Eerste film: Love Story (1970)
Prijzen: won een Oscar en Golden Globe voor zijn bijrol in The Fugitive; werd nog twee keer genomineerd voor een Oscar, voor In the Valley of Elah en JFK; ontving drie BAFTA-nominaties voor zijn rollen in JFK, The Fugitive en No Country for Old Men; kreeg in 2000 in Cannes de prijs voor beste acteur voor The Three Burials of Melquiades Estrada.

Beste film
Jones is op zijn best als hij zich in zijn natuurlijke habitat bevindt, zoals in The Three Burials of Melquiades Estrada. Hij speelt een Texaanse boer, van wie een Mexicaanse vriend wordt neergeschoten door een Amerikaanse grenswacht. Hij ontvoert de dader en sleurt hem mee door het desolate grensgebied tussen Texas en Mexico. Jones lijkt niet veel moeite te moeten doen om geloofwaardig over te komen als zwijgzame cowboy en ook als regisseur maakt hij indruk. Het is met name de Bijbelse, onheilspellende sfeer die zijn regiedebuut (tv-film The Good Old Boys niet meegerekend) zo intrigerend maakt. Ook zien: No Country for Old Men, The Fugitive, JFK.

Slechtste Film
Batman Forever. Jones weet geen moment te overtuigen als Harvey ‘Two-Face’ Dent, met name omdat hij de essentie van het personage niet weet te vatten. Het grootste probleem is dat het schizofrene aspect van zijn karakter – Two-Face is gebaseerd op Dr. Jekyll and Mr. Hyde – totaal onderbelicht blijft. Jones versie van Dent is veel meer een geschifte, eendimensionale superschurk à la de Joker, en voegt dan ook niets toe aan het Batman-universum.

Handelsmerk
Jones wordt veelal gecast als norse agent (No Country, In The Electric Mist) of als militair (Heaven & Earth, Rules of Engagement). Met zijn harde uiterlijk en grauwe stem is hij dan ook uitermate geschikt voor de rol van autoritaire man, die niet in staat is om zijn gevoelens te tonen.

Tommy Lee Jones over Tommy Lee Jones
(waarom hij ging acteren) ‘Het simpele antwoord is dat het mij leuk leek. Het gecompliceerde antwoord is dat het te maken heeft met het plezier en de noodzaak van verbeelding. Maar ik ben niet zo analytisch ingesteld. Ik hou het bij het simpele antwoord. Het is leuk.’
(New York Times, 1993)
 
‘Karakters zonder integriteit zijn net zo interessant als karakters met integriteit.’
(Greencine, 2008)

‘Ik haat improvisatie. Voorbereiding is heel belangrijk, repeteren is heel belangrijk. Natuurlijk, spontaniteit is ook belangrijk, maar wat je wilt is zo hard mogelijk werken om een onbetwistbare illusie van spontaniteit te creëren. Echtheid is gevaarlijk.’
(Uncut, 2007)

(over hoe hij leerde regisseren) ‘ Ik heb met meer dan vijftig regisseurs gewerkt en sinds dag één heb ik goed opgelet. Dat is wel zo’n beetje mijn opleiding geweest, afgezien van mijn studie kunstgeschiedenis en filmen met mijn eigen camera’s. Ik heb vijftig verschillende soorten foute en vijftig verschillende goede manieren gezien om iets te bereiken. Je laat gewone de slechte elementen weg.’
(Telegraph, 2006)

‘Op een dag verkende ik de gebouwen rond mijn school. Ik opende een deur en aan het einde van een grote, donkere ruimte was een blinkende plek. Het was een podium. Het was verlicht en er werd een toneelstuk gerepeteerd. Een kind liep over het podium en viel. Ik hoorde het schoolhoofd vanuit het donker roepen, met zijn Britse accent: “My dear boy, you’re merely drunk, you haven’t been shot, do it again”. Ik vond het er erg leuk uitzien, literatuur vertalen naar spel. Dus deed ik auditie voor het toneelstuk en sindsdien acteer ik.’
(New York Times, 1993)

(over The Three Burials of Melquiades Estrada) 'Zelfs filmjournalisten zijn verleerd eerst goed te kijken voordat ze met hun oordeel komen. Ze zien cowboys en schrijven: western. Ik denk dan: pardon? Waarom doordrammen als de beelden een heel ander verhaal vertellen?'
(Cinema.nl, 2006)

‘Ik heb nog altijd niet besloten wat ik ga doen ‘als ik groot ben’. Ik denk nog steeds dat er maar één ding is waar ik echt geschikt voor ben, en dat is een jongen uit Texas zijn.’
(Uncut, 2007)

De films van Tommy Lee Jones