De openingsfilm van IDFA 2000 is een film over de AFC Ajax. Filmmaker Roel van Dalen (Een Koninklijk Gezelschap, De Kinderen van De Hondsberg) volgde Neerlands trots in het seizoen 1999/2000, wellicht Ajax' zwartste periode van de laatste twintig jaar (hoewel het dit jaar altijd nog slechter kan gaan). Een hosanna-film kon het niet worden, maar verloren wedstrijden, een ontslagen trainer (Wouters) en een jonge Roemeense voetballer (Chivu) leverden voldoende dramatische stof op voor negentig minuten. Bovendien koos Van Dalen ervoor om de beelden van het ploeterende eerste elftal te doorsnijden met trainingen en wedstrijden van twee jeugdelftallen en een bezoek aan de Ajax-voetbalschool in Ghana.
Het spreekt voor Van Dalen dat hij de drie verhaallijnen even belangrijk en ook even interessant heeft weten te maken. Zodat als de camera Jan Wouters en zijn mannen verlaat, om bijvoorbeeld een kijkje te nemen op de training van de D1-junioren ('En jongens: Wat zijn we bij Ajax? Antwoord: Nooit tevreden!'), je als kijker niet de behoefte voelt weer snel terug te willen keren naar Ajax 1. Sterker nog: het drama van de jeugdelftallen (tranen bedwingende tieners die uit het elftal worden gezet) en de selectie in Ghana is vaak nog intenser dan op het allerhoogste, professionele niveau.
Ajax zal niet blij zijn geweest dat Van Dalen kwam filmen in een seizoen dat het erg slecht ging, maar ontevreden met het eindresultaat kunnen ze niet zijn geweest. Ondanks alle problemen in de competitie en de vroege uitschakeling in de UEFA Cup, slaat de paniek onder de bestuurders niet toe (in ieder geval niet in beeld ) en wordt Jan Wouters met respect behandeld. Ajax blijkt een goed gerund bedrijf. En je kan van de jeugdtrainingen vinden wat je wilt- te streng, te volwassen -, maar Ajax is geen vakantiekamp en de club mag daarom van de spelertjes wel degelijk een zekere discipline eisen.
Eenmaal in Ghana moet je als kijker wel even slikken als je de scouts hoort zeggen dat ze 'op jacht' gaan naar talent, of als je ziet hoe ze Ajax-plaatjes uitdelen alsof het kralen en spiegeltjes zijn. Maar als je dan ziet hoe warm de drie uitverkoren Ghanezen in Nederland worden ontvangen, verdwijnt de nare smaak al snel.
Ajax: Daar Hoorden Zij Engelen Zingen is geen onthullende film geworden, maar beslist onderhoudend. De keus van Van Dalen om de spelers geen vragen te stellen , om geen voice overs te gebruiken, zelfs niet in beeld aan te geven wie we op dat moment zien, is zonder meer geïnspireerd. Zo word je als ingewijde niet lastiggevallen met namen die je toch al kent, en krijg je als leek geen hele waslijst met namen die je zo weer vergeten bent.
Ajax: Daar Hoorden Zij
Engelen Zingen - Roel van Dalen
Nederland, 2000, 92 min.
Gerhard Busch