LaLee Wallace, een robuuste, 62-jarige negerin uit de Mississippi-delta, kijkt aan het begin van LaLee's Kin: The Legacy of Cotton argwanend toe hoe een kant en klaar huis naast haar oude krot geplant wordt. Ze heeft het huis van de gemeente gekregen, maar als ze naar binnenstapt blijkt het geen al te geweldige gift. Overal kakkerlakken, alles vuil, geen water en licht. Maanden schoonmaakwerk, zegt ze. Maar toch, ze mag niet klagen. 'I'm living, I've nothing to complain.'
Een houding die nuchter klinkt maar eigenlijk wanhopig is, zo blijkt wel uit deze documentaire van Susan Froemke en Deborah Dickson. Als kind brachten LaLee en haar generatiegenoten meer tijd door op het katoenveld dan op school, en tijdens het oogstseizoen werd de school zelfs gesloten. Zodoende hielden de plantage-eigenaren hun zwarte werknemers dom en afhankelijk. Al behoort het plantage-systeem tot het verleden, van een normaal geordend en gelukkig familieleven kon het voor de meeste voormalige werknemers niet meer komen.
De gevolgen van de moderne slavernij toont de film niet alleen aan de hand van LaLee's dysfunctionele gezin, maar ook door een idealistische schooldirecteur te volgen die probeert de vicieuze cirkel van onderontwikkeling en armoe te doorbreken. Froemke en Dickson wisselen deze twee verhaallijnen af in plaats van ze achter elkaar te presenteren, waardoor de schoolcampagne een hoopvol alternatief wordt voor de sleur waarin LaLee zich met haar kroost bevindt.
De structuur en de weloverwogen muziekkeuze geven de documentaire bovendien een speelfilmachtige spanning, waarbij de nadruk ligt op een belangrijk examen dat de school naar een hoger niveau moet tillen. Met de directeur identificeer je je dan net zo makkelijk als met de gedreven lerares uit Dangerous Minds, terwijl LaLee vooral medelijden opwekt. Storend is dat de dramatische werking soms kracht wordt bijgezet door het beeld plotseling te vertragen. Gelukkig kent de film ook scènes die min of meer toevallig de hele thematiek binnen een enkel frame weten te vangen. Zo steekt LaLee een dode, kale boom in de grond, om hem vervolgens in alle ernst water te geven: een somber ritueel van symbolische proporties.
En telkens weer wordt het kader gevuld met katoen. Zacht wuivend, poezelig katoen dat door de geschiedenis allerlei kwalijke associaties oproept. Soms rijdt aan de horizon een schoolbus voorbij, en voel je de strijd die hier nog steeds moet worden gestreden. Op zulke momenten is LaLee's Kin: The Legacy of Cotton het sterkst.
LaLee's
Kin: The Legacy of Cotton - Susan Froemke, Deborah Dickson
VS 2000, 89 min
.