Een documentaire over Vietnamveteranen, gemaakt bijna dertig jaar nadat de oorlog is afgelopen. Wat kan die documentaire - nota bene uit Nederland - nog toevoegen aan alles wat er de afgelopen tijd al over hen gemaakt en geschreven is? Niet erg veel, is de conclusie na het zien van Coco Schrijbers First Kill. Maar dat is alleen het inhoudelijke oordeel over de film, het daarbij laten zou de film ernstig tekort doen.
Dan zouden we bijvoorbeeld voorbij gaan aan de prachtige, in Vietnam geschoten beelden van cameraman Sander Snoep. Alsof de kijker aanwezig is bij de opnamen van Coppola's Apocalypse Now, een film die inhoudelijk overigens erg dicht bij First Kill staat. Mistige, modderige rivieren, veel ondoordringbaar groen, en in de steden een gekrioel van mensen. Beelden doortrokken van de dood.
Ook de muziekkeuze is perfect. Onbekende , exotische muziek, met alweer die dreiging van doem en vernietiging, precies waar het First Kill allemaal om gaat. Want Coco Schrijber wilde laten zien dat ieder mens, in de 'juiste' omstandigheden, tot moorden in staat is. Sterker nog : dat moorden zelfs verslavend werkt.
Daartoe sprak ze met een handvol Vietnamveteranen, van wie oud-oorlogscorrespondent en scenarioschrijver Michael Herr (Full Metal Jacket) de meest bekende, en ook de meest betrouwbare is. Vooropgesteld, alle geïnterviewden (zo'n half dozijn) hebben opvallend mooie stemmen (koos Schrijber ze er misschien op uit?), en ook belangwekkende, soms zelfs ijzingwekkende verhalen te vertellen. Maar bij de meesten blijf je het idee houden dat je naar een diepzwarte aflevering van Showroom zit te kijken. Het is bijna een freakshow. En met freaks is het moeilijk identificeren.
Maar als eerdergenoemde Herr herinneringen ophaalt komt de oorlog, en de door Schrijber in haar film veronderstelde bloedlust van de mens, angstvallig dichtbij. Rustig en weloverwogen openbaart hij zijn cynische wereldbeeld, en niet zelden vertelt hij waarheden met weerhaakjes. Wat te denken van deze: de oorlog in Vietnam duurde niet korter vanwege de alomtegenwoordigheid van de camera, maar juist langer! De mensen thuis konden niet genoeg krijgen van de dood en gruwelijkheden in hun huiskamer. Denk daar maar eens over na.
First Kill - Coco Schrijber
Nederland 2001, 70 min.