'Oh, my God. Oh, my God. I'm sorry. This moment is so much bigger than me.
This moment is for Dorothy Dandridge, Lena Horne, Diahann Carroll. It's for the
women that stand beside me, Jada Pinkett, Angela Bassett, Vivica Fox. And it's
for every nameless, faceless woman of color that now has a chance because this
door tonight has been opened.
(...)
Thank you Mike Paseornek, Tom
Ortenberg for making sure everybody knew about this little tiny movie. Thank you
for believing in me. Our director Marc Forster, you're a genius. You're a
genius. This moviemaking experience was magical for me because of you. You
believed in me, you trusted me and you gently guided me to very scary places.'
Hèt beeld van de Oscars dit jaar: een door emoties overmande actrice Halle Berry . Snikkend en naar adem happend werkt ze zich door haar speech heen. Zelfs na de uitreiking kan ze niet stoppen met huilen. Achter de schermen gaat ze nog uren door.
In eerste instantie is het alsof ze is bezweken onder het wapenfeit dat zij als eerste zwarte actrice een Oscar voor beste vrouwelijke hoofdrol heeft gekregen. Naderhand blijkt dat er nog iets anders moet hebben meegespeeld . Regisseur Marc Forster wilde haar aanvankelijk helemaal niet hebben voor zijn anti-racisme/anti-eenzaamheid drama Monster's Ball. Ze was te mooi, te Hollywood . Alleen doordat Berry zich niet liet afschepen en erop bleef aandringen dat zij de beste was voor de rol, wist ze Forster te overtuigen. Al bedankte ze in haar speech half Hollywood, de Oscar was toch vooral háár overwinning.
Dat de in Zwitserland geboren Forster (Ulm, 1969) niet gelijk aan Revlon-model en ex- beauty queen Berry (X Men, Swordfish) moest denken, is wel te begrijpen. Hij kreeg het project Monster's Ball aangeboden, juist omdat de schrijvers - Milo Addica en Will Rokos - niet wilden dat Hollywood er de fijne kantjes af zou slijpen.
Regisseurs als Sean Penn en Oliver Stone hadden al interesse getoond, maar kwamen met te grote aanpassingen (lees: afzwakkingen) van het script. Forster, die voor Monster's Ball alleen de integere, kleine film Everything Put Together had gemaakt (over wiegendood), liet het script nagenoeg onveranderd. Als hij al iets veranderde, dan maakte hij het juist nog scherper, nog heftiger.
Monster's Ball is het verhaal van twee eenzame, naar liefde hunkerende mensen. Hank (met inmiddels spreekwoordelijke ingetogenheid gespeeld door Billy Bob Thornton) is een gevangenisbewaarder die terdoodveroordeelden naar de elektrische stoel begeleidt. Leticia (Halle Berry) is de vrouw van een van die terdoodveroordeelden.
Beiden zitten al jaren vast in hun gevoelens van haat en teleurstelling. Hank leeft in de schaduw van zijn racistische vader, veracht zijn zoon - ook gevangenisbewaarder, maar een softie en bevriend met twee zwarte buurjongetjes -, terwijl Leticia schoon genoeg heeft van de wekelijkse bezoekjes aan haar man (die al elf jaar op de dood wacht) en de vraatzucht van hun veel te dikke zoontje Tyrell.
Een keten van persoonlijke tragedies brengt Hank en Leticia bij elkaar. Het lot drijft ze zo hard in elkaars armen, dat er nauwelijks nog sprake is van een persoonlijke keuze. Pas als ze door een toevallige, maar zeer ongelukkige ontmoeting tussen Hanks vader en Leticia weer uit elkaar gedreven dreigen te worden, nemen ze hun leven meer in eigen hand.
Ondanks de aanwezigheid van Hollywood-acteurs Billy Bob Thornton en Halle Berry is Monster's Ball zo anti-Hollywood als het maar kan. De met Amerikaans geld en Amerikaanse acteurs gemaakte film is eerder Europees qua sfeer. Het tempo is laag, het verhaal reflexief, en de personages laten lange stiltes vallen (in interviews bekende Berry dat dit haar emotioneel uitputte, omdat ze die veelzeggende stiltes onmogelijk kon spelen, maar van begin tot eind moest voelen).
Het publiek krijgt ook geen eendimensionale helden voorgeschoteld. Hank ís een racist en slechte vader. Dat hij dat halverwege de film ook zelf inziet is een persoonlijke overwinning, maar daarmee is dat verleden niet zomaar weggepoetst. Ook Leticia is geen gemakkelijke vrouw . Ze verdrinkt haar emotionele en financiële problemen in alcohol, maar geeft haar moddervette zoontje er genadeloos van langs als hij weer stiekem van een toffeereep zit te snoepen.
Misschien wel het beste voorbeeld van de Europese sensibiliteit zijn de seksscènes; de seks in Monster's Ball is eerlijk en ongemakkelijk. Geen liefdevol versmolten lippen en esthetisch in beeld gebrachte dijen en billen, maar twee wanhopige mensen die dierlijk en ruw de liefde bedrijven. Een halfdronken Leticia: 'Make me feel GOOD', Hank na het hoogtepunt: 'Did you feel that?'
De seksscène was een van de 'very scary places' waar Berry op doelde in haar Oscarspeech. Het is het omslagpunt in de film, wanneer Hank en Leticia de gevoelens die ze al jarenlang hebben onderdrukt eindelijk de vrije loop laten. Om Berry (wier lichaam het meest in beeld is) op haar gemak te stellen, beloofde Forster haar 'final cut', zodat zij uiteindelijk kon bepalen wat wel en niet in de film kwam. Naar verluidt heeft ze de versie van de regisseur onveranderd laten passeren.
Het Amerikaanse publiek heeft die versie uiteindelijk toch niet te zien gekregen, want productiemaatschappij Lions Gate oordeelde dat de scène ongemakkelijk lang duurde en haalde er enkele minuten uit. En daarmee druisten ze in tegen de wil van de regisseur, die juist wilde dat het publiek zich ongemakkelijk zou gaan voelen. De mensen moesten beseffen dat dit niet zomaar een vrijpartij was, maar het moment dat Hank en Leticia herboren worden.
De Europese achtergrond van Forster had niet alleen voordelen. Europese regisseurs hullen de handelingen graag in een wolk van ambiguïteit, om de film vervolgens vol te stoppen met ' aanwijzingen'. Die in Monster's Ball zijn niet op de vingers van één hand te tellen. Hank drinkt zijn koffie zwart en lepelt het liefst een chocolade-ijsje. Leticia kijkt naar een programma over parachutespringen (net op het moment dat haar leven in een duikvlucht is gekomen) en heeft een vogelkooitje in huis (als symbool van haar gevangenschap). En de geestelijke verstikking van Hanks vader wordt fysiek gemaakt door hem de hele film lang aan een beademingsapparaat te hangen.
De lijst is langer (van uitdovende sigaretten tot de bezoeken die vader en zoon aan dezelfde hoer brengen), en het is jammer dat Forster heeft gemeend af en toe zo nadrukkelijk te moeten zijn.
De ongelooflijke samenloop van omstandigheden, drie doden in amper tien minuten, behoort ook niet tot het beste van de film. Ze volgen te snel op elkaar en doen geforceerd aan. Forster zag het probleem niet, want wist uit ervaring dat de dood in golven komt . In een interview met Indie Wire vertelt hij: 'Ik heb veel mensen verloren in mijn familie. Mijn broer pleegde zelfmoord, en even later overleden - binnen drie maanden - mijn vader en grootmoeder. Bovendien heb ik tijdens mijn jeugd verschillende vrienden verloren. Ik groeide op in de bergen en werd tijdens het skiën regelmatig overvallen door lawines. Eén vriend overleed voor mijn ogen.' Dat de werkelijkheid vreemder is dan fictie is zo weer eens bewezen, maar dat neemt niet weg dat je fictie naar je hand kan zetten en al te grote toevalligheden beter kan mijden.
Bovenstaande kritiek neemt niet weg dat de film op andere punten zeer geslaagd is. Sfeer en toon zijn prikkelend en onheilszwanger, het acteren is over de linie uitstekend (inclusief dat door hiphoppers Sean Combs en Mos Def, als respectievelijk Leticia's man en Hanks buurman) en de muziek - van Asche & Spencer - is prachtig broeierig. En de ironie zal niemand ontgaan: Door een rol aan te nemen die haaks staat op haar Hollywood-imago kreeg Berry de felbegeerde Oscar, terwijl voor Forster na het succes van de anti-Hollywoodfilm Monster's Ball de deuren naar datzelfde Hollywood wagenwijd openstaan.