Steven Soderberghs Solaris is een, naar Amerikaanse begrippen, ongewoon afstandelijke film. Het zware onderwerp - astronaut Chris Kelvin (George Clooney ) reist af naar de hersenspoelende oceaanplaneet Solaris en ontmoet in het ruimtestation de vleesgeworden herinnering aan zijn dode vrouw Rheya - wordt in een kale stijl gebracht, zonder de voor Amerikaanse studiofilms verplichte humor , actie en romantiek. Door de talrijke (bedoelde) gaten in het script is het lastig om je met Kelvin te identificeren. Voeg daarbij het complexe gebruik van flashbacks, en het is niet verwonderlijk dat de film in Amerika genadeloos flopte.
Een kwestie van slechte publiciteit, stelt Soderbergh op de (met producer James Cameron gedeelde) commentaartrack van de dvd. De reclamelui wisten niet goed hoe ze de film aan de man moesten brengen: als SF, als romance of als combinatie van beide? De Nederlandse filmposter vond een wankel evenwicht door Kelvin in een alledaags T-shirt tegen de achtergrond van het ruimtestation te plaatsen, en dat beeld te laten overvloeien in Rheya's gezicht. Maar ook dat affiche hielp weinig: in Nederland deed de film het nauwelijks beter.
Dan moet het in de winkel helemaal anders, zal distributeur Fox hebben gedacht. Het dvd-hoesje cijfert Rheya helemaal weg, en daarmee alle romantische implicaties. De onderste helft van het beeld wordt gevuld door de oceaanplaneet Solaris, de bovenste helft voornamelijk door Kelvins hoofd. Kelvin draagt een overgrote ruimtehelm, en achter hem zie je een symmetrisch vertrek vol oplichtende bedieningspanelen - de archetypische cockpit van een ruimteschip. Maar Solaris is nauwelijks in de film te zien, de cockpit nog minder, en Kelvin draagt slechts in twee korte shots een ruimtehelm.
James Cameron, zelf regisseur van The Terminator, The Abyss en Titanic, kocht ooit de filmrechten van Stanislav Lems roman Solaris, en het hoesje had misschien beter gepast bij de film die hij ervan had gemaakt. 'Ik zou veel letterlijker te werk zijn gegaan ,' vertelt hij op de commentaartrack. 'Mijn versie van Solaris zou veel minder metafysisch en spiritueel zijn geworden, en veel emotioneler.' Niettemin is hij uitermate tevreden over Soderberghs intellectuelere benadering. 'Het is een ontzettend gepassioneerde film, maar met een beheerste stijl. Hij pakt je dus op twee manieren.'
Soderbergh benadrukt op zijn beurt keer op keer hoe gevoelsmatig en emotioneel de film is, en dat hij veel afstandelijker had kunnen worden. Bij het monteren sneuvelden menige filosofische discussie en verklarende voice-over, zodat de 'emotionele flow' behouden bleef. 'De eerste montage van de film was intellectueel uitdagender en daarmee misschien ook bevredigender,' zegt Cameron. 'Wie weet brengen we hem over tien jaar uit op dvd , als iemand zich de film dan nog herinnert,' zegt Soderbergh droog.
Dat
Solaris commercieel is mislukt, lijkt Soderbergh nauwelijks te deren.
Herhaaldelijk drijft hij de spot met het publieksonvriendelijke karakter van de
film. 'Dit is de enige actiescène van Solaris,' zegt hij bij een scène met de
uitbundig acterende Jeremie Davies. Bij de finale, waarin Kelvin en zijn collega
-astronauten zich paniekerig klaar maken voor vertrek naar aarde, doet
Soderbergh die grap nog eens dunnetjes over. 'Mijn schamele poging tot een
actiescène: twee mensen die een trap afrennen.'
Emotioneel versus
afstandelijk, publieksvriendelijk versus ongrijpbaar, het zijn de vaste thema's
van dit audiocommentaar. Onderwijl maken de heren vergelijkingen met Lems roman
en de eerste verfilming door Andrei Tarkovski, geven ze hun eigen interpretaties
van het verhaal en vertelt Soderbergh over zijn soms experimentele werkwijze (
zoals het achterwaarts opnemen of monteren van scènes). De twee schreeuwerige
featurettes hebben dan nog weinig nieuws te melden.
De enige andere interessante bonus op de dvd is wel heel bijzonder: met de pijltjestoetsen van de afstandbediening kun je bladeren door de laatste versie van het complete script. Een extra die eigenlijk op elke fatsoenlijke dvd thuishoort, maar toch nog steeds een zeldzaamheid is.