Wie de Britse dvd van Béla Tarrs laatste film Werckmeister harmóniák (2000) in huis heeft gehaald en zich gewillig laat vervoeren door Tarr's eindeloze zwart-wit-takes, wacht na twee en een half uur een koude douche. In de één na laatste scène - tevens de laatste scène met dialoog - laten de ondertitels het plotseling afweten. Nerveus drukken op de afstandsbediening helpt helemaal niets : het is gewoon over en uit met de vertaling. Tegen zo'n technisch mankement kan geen enkel Oostbloksprookje op, hoe mooi en dwingend ook gefilmd.
Wat dan gedaan? De cinefiele website mastersofcinema.org heeft vlak na de release een boos artikel geplaatst, waarin nog maar eens erop gewezen werd dat distributeur Artificial Eye de dvd-release van Werckmeister harmóniák al vijf keer had uitgesteld, onder meer omdat er problemen waren met de ondertiteling (!). Blijkbaar hadden ze bij Artificial Eye inmiddels geen zin meer om de film nóg eens van begin tot eind op fouten te controleren.
Verder geeft het item op mastersofcinema.org - met dank aan de Hongaarse vrienden van de redactie - ook een eigen vertaling van de dialoog: Take care of yourself, I am coming again tomorrow, at the usual time... take care of yourself.' Deze tekst overschrijven en bij de hand houden terwijl je de film kijkt, is nu de enige optie. Artificial Eye heeft tot dusver niet op het probleem gereageerd.
Gelukkig is de set verder in orde, met een tweede disc met geweldige extra's: een veertig minuten durend interview dat Tarr gaf tijdens een retrospectief in Londen, en een smetteloze presentatie van de film die hij vóór Werckmeister harmóniák en het epos Satanstango maakte, het van regen en modder doordrenkte Damnation (1987). De transfer van Damnation is beter dan die van Werckmeister harmóniák: die laatste film had best wat scherper en contrastrijker gemogen. Bovendien is de oorspronkelijke beeldverhouding van 1.66:1 afgesneden tot 1.78:1 , en is de gebruikte kopie op sommige plekken zo bekrast en gehavend als je normaalgesproken alleen van een film van twintig jaar of ouder zou verwachten.
In het gesprek wordt Tarr onder meer aan de tand gevoeld over zijn specifieke manier van filmen en de 'boodschap' die hij met zijn werk wil uitdragen. Vooral dat laatste blijkt voor de interviewer een belangrijker punt dan voor Tarr zelf. Keer op keer probeert hij aan de man een duidelijke interpretatie van de films te ontlokken, zonder dat hem dat lukt. 'Waarom toch al die lelijke landschappen, die lelijke mensen, die lelijke wereld?' Tarr, heel droogjes: 'Dat is mijn land.' Stilte. Even later komt de vraag in een lichte variant terug ('Waarom maak je graag films in modderige velden en de stromende regen?') en is het antwoord exact hetzelfde. 'Dat is ons land. Dat is wat ik zie .'
Maar is Werckmeister harmóniák dan echt geen politieke allegorie? 'Nee . Geen enkele van mijn films is allegorisch. Ik gebruik nooit symbolen of metafysische dingen. (...) Ik zie niets als heilig, behalve het leven zelf . (...) Wat de politiek betreft, dat is een smerige zaak en niet iets waar echte kunst zich mee bezighoudt.'
Waar gaan de films dan wel over? 'We wilden ons van de oorspronkelijke verhalen verwijderen. De muur, de regen en de honden hebben elk hun eigen verhaal, en dat zijn belangrijkere verhalen dan die van de menselijke personages.'
Dan kun je de ondertiteling dus net zo goed helemaal uitzetten.
Werckmeister harmóniák
Beeld: 1.78:1 (
anamorphic widescreen)
Geluid: Dolby Digital 2.0 (Hongaars)
Duur:
145 minuten
Ondertiteling: Engels
Damnation
Beeld: 1.33:1 (
oorspronkelijk formaat)
Geluid: Dolby Digital 2.0 (Hongaars)
Duur:
120 minuten
Ondertiteling: Engels