Deze week gaat de nieuwe film van de Amerikaanse regisseur Spike Lee in première. De komedie She Hate Me gaat over een man die zijn baan kwijtraakt en een nieuwe bron van inkomsten vindt door lesbische vrouwen met een kinderwens uit de brand te helpen: hij maakt ze - voor 10.000 dollar - zwanger. Een mooie aanleiding voor een portret van Spike Lee in woord en beeld, in de tweede aflevering van Cinema.nl's Op scherp.

De feiten
Geboren: 20 maart 1957, Atlanta, Georgia ( Verenigde Staten), als Shelton Jackson Lee 

Actief als: regisseur, producer, schrijver, acteur, editor, cameraman. Bijzonderheid: regisseerde veel commercials en videoclips (voor onder meer Public Enemy, Prince en Chaka Khan).

Eerste film: Last Hustle in Brooklyn (1977), op Super 8 geschoten.

Prijzen: o.m. Jeugdprijs op het filmfestival van Cannes in 1986 voor She's Gotta Have It, ere-César in 2003, Inspiration Award bij Empire Awards in 1999, Oscarnominaties in 1998 voor 4 Little Girls (categorie Beste Documentaire) en in 1990 voor Do the Right Thing (categorie Oorspronkelijk Scenario), BAFTA Special Award in 2002.

Beste films
She's Gotta Have It ( 1986), Do the Right Thing (1989), Jungle Fever (1991), Malcolm X (1992), Clockers (1995), Get on the Bus (1996), He Got Game (1998), Summer of Sam (1999 ), 25th Hour (2002).

Inspiratie
Mijn grootste invloeden zijn sporters,' zei Spike Lee in een interview. 'Mensen als Mohammed Ali, Michael Jordan, Willie Mays. Ik hou erg van sport, voor mij is er geen beter theater te vinden.' Andere namen die Lee noemde in interviews zijn Jim Brown, American football-speler en acteur (over wie hij de documentaire Jim Brown All American maakte) en zanger/acteur/atleet Paul Robeson. Robeson leverde in de jaren veertig scherpe kritiek op de Amerikaanse regering, waarna hij een tijdlang geen paspoort kreeg.

Handelsmerk
Boegbeeld van de Afro-Amerikaanse cinema. Behandelt vaak het thema racisme, meestal op een confronterende en provocerende manier. Brengt raciale misstanden uit de Amerikaanse geschiedenis opnieuw onder de aandacht, krijgt daarbij wel de kritiek dat zijn films pamfletten zijn. Zijn werk is zo opwindend als zijn thuisbasis New York, met een soundtrack van militante hiphop, zwoele soul en broeierige jazz. Met films als Summer of Sam en The 25th Hour, waarin raciale kwesties geen rol spelen, ontwikkelde Lee zich tot een inhoudelijk veelzijdiger regisseur.

Spike over Spike
'Ik ben een onafhankelijke filmmaker die naar Hollywood gaat voor financiering en distributie. Ik heb altijd volledige zeggenschap over de final cut.'

'Ik maak geen groot onderscheid tussen speelfilms, commercials en videoclips. Voor mij vallen ze allemaal onder de noemer cinema, omdat ik in elk van de drie een verhaal probeer te vertellen. Het enige verschil is dat je daar bij commercials dertig seconden voor hebt, bij videoclips vier minuten, en bij films drie uur - als je geluk hebt.'

'Ik ben niet tegen videoclips maar de grootste schade die MTV heeft toegebracht aan film is die snelle montagestijl. Toen ik Moulin Rouge zag, kreeg ik bijna een epileptische aanval.'

'Ik was er vroeger meer van overtuigd dat films de wereld konden veranderen dan nu. Maar het is een heel krachtig medium. Als je een filmmaker bent, moet je je verantwoordelijkheid beseffen. Ik wil niet dicteren wat anderen moeten doen, maar mensen pikken wel dingen op uit mijn films. Ik denk niet dat Hinckley een moordaanslag op Reagan pleegde vanwege Taxi Driver of dat Oliver Stone verantwoordelijk is voor schietpartijen die mensen houden nadat ze Natural Born Killers gezien hebben. Maar het ligt gevoelig op het moment. Wat komt hierna - dat je als schrijver van een roman een proces aan je boek krijgt omdat iemand helemaal doordraaide na het lezen ervan?'