De carrière van -inmiddels Dame - Helen Mirren duurt al bijna veertig jaar, en nog steeds lijkt de 60-jarige actrice niet te stoppen. Voor haar vertolking van de geplaagde Engelse koningin Elizabeth II in Stephen Frears' The Queen werd ze in Venetië onderscheiden met een Volpi, voor beste actrice. Haar zoveelste prijs. In Op Scherp een multimediaal portret van deze gelauwerde Britse actrice, die in 2006 eindelijk kon zeggen: 'Ik begin nu redelijk aan mezelf gewend te raken.'

De feiten
Geboren: 26 juli 1945, Londen, als Ilyena Lydia Mironoff (vader Russisch, moeder Engels) 

Actief als: actrice

Eerste film: Herostratus (1967)

Prijzen: Oscarnominaties in 1995 en 2002 voor The Madness of King George (1994) en Gosford Park; Genomineerd voor BAFTA's in 1985 voor Cal (1984), in 1996 voor The Madness of King George en in 2002 voor Gosford Park (2001). BAFTA TV Awards gewonnen in 1992, 1993, 1994 voor de misdaadserie Prime Suspect; In 1997 en 2004 genomineerd voor een BAFTA TV Award voor Prime Suspect; Gouden Palm in Cannes in 1984 voor Cal en in 1995 voor The Madness of King George; Emmy's in 1996 en 1999 voor Prime Suspect, en in 2006 voor Elizabeth I. Golden Globe in 1997 voor Losing Chase (1996); Golden Globe- nominaties in 2000 voor The Passion of Ayn Rand, in 2002 voor Gosford Park, in 2003 voor Door to Door, in 2004 voor Calendar Girls (2003) en The Roman Spring of Mrs. Stone (2003); In 2006 een Volpi Cup op het Filmfestival van Venetië voor The Queen (2006).

Beste film
Helen Mirrens allerbeste rol speelde ze voor televisie. Haar levensechte vertolking van politie-inspecteur Jane Tennison in de miniserie Prime Suspect (1991) had zoveel impact dat er in de loop der jaren nog zes zouden volgen. Met het laatste deel (Prime Suspect: The Final Act) kwam dit jaar eindelijk/helaas een einde aan de serie.
Het grote aantal prijzen voor de diversie films geeft al aan hoe veelzijdig en succesvol Mirren was. Allemaal bekijken: van Cal tot The Madness of King George, van Gosford Park tot The Passion of Ayn Rand, en van Door to Door tot The Queen.

Slechtste film
Caligula. Ranzig en dom. Het probleem van Tinto Brass' erotisch (?) bedoelde kostuumfilm, is vooral de verkwisting van talent (naast Mirren onder anderen Malcolm McDowell, Peter O'Toole en John Gielgud. McDowell is de geflipte Romeinse keizer Caligula , O'Toole de epileptische Tiberius en Mirren speelt Caligula's vrouw Caesonia. Over de film merkte de actrice later minzaam op: 'Caligula bestond uit een onweerstaanbare mengeling van kunst en genitaliën.'

Handelsmerk
 Mirren is krachtig, vastberaden en intelligent, en straalt dat ook uit in vrijwel alle rollen die ze speelt. Bovendien is ze niet bang om uit de kleren te gaan, wat haar in films van belangrijke, controversiële makers deed belanden. Dat leverde niet altijd goede films op (bijvoorbeeld het al eerder genoemde Caligula), maar meestal wel (Peter Greenaway's The Cook, the Thief, His Wife an Her Lover, bijvoorbeeld, of John Mackenzie's The Long Good Friday).

Helen Mirren over Helen Mirren
'Ik krijg rollen door omstandigheden en toeval. Ik blader altijd naar de laatste pagina van het script om te zien of mijn personage er nog is aan het eind. Zo ja, dan ben ik tevreden .'
(The Salon, december 1995)

'Ik bewonder mensen met energie. Ik vind mezelf namelijk een beetje een mietje diep van binnen, een bourgeois mietje , en die probeer ik te onderdrukken. Misschien proberen alle Britten dat wel.'
(The Observer, januari 2002)

'Als je kijkt wie er in het verleden wel, en nog belangrijker, wie geen Oscar hebben gewonnen, dan weet je dat je niet te veel belang aan een Oscar moet toekennen.'
(Cinema.nl, maart 2002)

'Ik ben eigenlijk een naturist. Ik haat de Britse houding ten opzichte van naakt , zo giechelend en verlegen. Sinds Adam en Eva hun lichaam hebben bedekt met vijgenbladeren, is het zien van naakte mensen iets ondeugends en spannends geworden. Ik heb toevallig veel naaktscènes gedaan, maar daar kies ik films niet op uit.'
(Cinemas Online, augustus 2003)

'Ik storm plekken in waar zelfs engelen op hun tenen zouden lopen, en ik doe dingen vanwege allerlei vreemde redenen. Ik wil steeds weer het theater in, omdat ik bang ben dat ik het anders te eng ga vinden. Het is veel enger dan acteren in een film.
( Dark Horizon, juli 2004)

'Wanneer er meer goede rollen voor vrouwen in het echte leven komen, dan volgen de vrouwelijke rollen in de acteerwereld vanzelf.'
(HBO, augustus 2006)

'Ik speel eigenlijk heel vaak mensen die al lang dood zijn. Dit de eerste keer dat ik een bestaand personage speel die op dit moment nog leeft. Ik probeer dat altijd te voorkomen want dan faal je altijd. Je kunt die persoon toch nooit goed benaderen.'
Over haar rol van koningin Elizabeth II in The Queen.
(Filmfocus.co.uk, september 2006)

'Ik begin nu redelijk aan mezelf gewend te raken.'
(The Guardian, september 2006)