De feiten
Geboren: 14 juni 1951, Podorvikha (Sovjet-
Unie, nu Rusland).
Actief als: regisseur, schrijver, cameraman, acteur, editor.
Eerste film: Razzhalovannyy (1980), korte film van 31 minuten.
Prijzen: de Andrzej Wajda Freedom Award van de American Cinema Foundation in 2003; eervolle vermelding van het Forum voor Nieuwe Cinema op het filmfestival van Berlijn in 1989 voor Dni Satmenija; Fipresci-prijs op het filmfestival van Cannes in 2003 voor Father and Son, prijs voor beste scenario in Cannes in 1999 voor Moloch; Bronzen Luipaard op het filmfestival van Locarno in 1987 voor Odinokij golos cheloveka; Andrei Tarkovsky-prijs, prijs van Russische filmcritici en Speciale Juryprijs op het filmfestival van Moskou in 1997 voor Mother and Son; Fipresci-prijs op het filmfestival van Rotterdam in 1991 voor De tweede cirkel en de KNF-prijs voor de koret documentaire Prostaya elegiya; Gouden Ram van de Russische vereniging van filmcritici in 2001 voor beste camerawerk en beste regie, voor Telets; Visions Award op het filmfestival van Toronto in 2002 voor Russian Ark..
Beste film
Russian Ark (2002) imponeert niet alleen doordat de film uit één ononderbroken
opname bestaat, maar ook door de manier waarop Sokoerove, in een rondgang door
de Hermitage in St. Petersburg, een beeld geeft van de Russische elite die zich
niet om het volk bekommerde; hij toont een andere werkelijkheid achter de
zichtbare werkelijkheid. Ook zien: Mother and Son (1997), Father and Son (2004
), The Sun (2005).
Slechtste film
Het op een
toneelstuk van George Bernard Shaw gebaseerde Skorbnoe bescuvstvie (1987) is
zowel amusant als raadselachtig, maar mist de focus en zeggingskracht van
Sokoerovs latere werk.
Handelsmerk
Sokoerov zegt
meer door schilders dan collega-regisseurs beïnvloed te zijn. Rembrandt
bijvoorbeeld, voor 'de dynamiek van licht en schaduw', en El Greco voor
compositie. Opvallend is Sokoerovs kleurgebruik, met overheersende lichtbruine,
vaalgroene of goudgele tinten. Kenmerkend zijn verder de nevelige landschappen,
donkere wolken, trage camerabewegingen, onscherpe of vervormde beelden, schaarse
dialogen en lange takes. Een technisch hoogstandje leverde Sokoerov in Russian
Ark (2002), gefilmd in één lang shot van anderhalf uur. Zijn films staan bol van
de symboliek. De betekenis is niet altijd duidelijk; critici klagen regelmatig
over de onduidelijkheid van Sokoerovs bedoelingen, bewonderaars roemen juist
zijn compromisloze stijl, waarbij het meer om de cinematische ervaring gaat dan
om realisme of logica.
Sokoerov over Sokoerov
'In
Amsterdam ging ik naar het museum en keek ik naar Rembrandt en de andere grote
schilders uit die tijd. Daar begreep ik dat cameramensen en regisseurs zich nog
in het stenen tijdperk bevinden. Ze kunnen er niets van. Ze doen helemaal niets
met het beeld. Ze voegen zich naar de optische aard van hun camera, volgen blind
wat al die lensjes hen voorschotelen. Maar je moet de compositie haar geheel
eigen, niet-optische aard geven, die helemaal uit jezelf voortkomt. Het moet
jouw ruimte zijn, jouw kleuren, schaduwen, enzovoorts.'
(VPRO Stardust,
2000)
'Kunst bereidt je voor op de dood. Het helpt je om je te verzoenen
met je sterfelijkheid. Een kunstwerk is als een les, die je de gevoelens die bij
de dood horen laat repeteren. Als we geen kunst hadden waarin het gevoel van de
dood voorkomt, zouden we de confrontatie met de dood niet aankunnen.
(
Cineaste, 2001)
'Ik wilde laten zien dat een regisseur kan werken zonder
de macht van de montagekamer, waar hij kan manipuleren en zijn eigen tijdspad
kan scheppen.' (over Russian Ark)
(Algemeen Dagblad, 2003)
'Ik vind
dat wij een olympische medaille verdienen voor Russian Ark, een gouden medaille
voor durf en uithoudingsvermogen. Film maken is een complex proces, normaliter
ben je na acht minuten opname uitgeput. Stelt u zich voor wat wij hebben
doorstaan, anderhalf uur achtereen draaien. Buiten was het 26 graden onder nul.
Wij zijn dappere mensen die welbewust een enorm risico hebben genomen. Atleten
van de geest.'
(NRC Handelsblad, 2003)
'De belangrijkste kwaliteit
die een filmbeeld kan bezitten is het vermogen om de kijker voldoende tijd te
geven het beeld te doorzoeken. Geen meditatieve overdenking, dat is iets anders
, maar ergens naar zoeken. De informatie moet deels verborgen zijn. Idealiter
zou de filmmaker de kijker niet de kans moeten geven het hele beeld in één keer
te begrijpen. De kijker is niet passief, maar iemand die deelneemt aan de
creatie van een artistieke wereld.'
(ArtForum, 2001)