Apocalypto, over de laatste dagen van de Mayacultuur, kan misschien maar het beste worden bekeken via de audiotrack van Mel Gibson en coscenarist Farhad Safinia. Visueel zit het met Gibsons films wel snor, maar de verhaallijnen en dialogen zijn flinterdun, dus daarvan gaat nauwelijks iets verloren tijdens het commentaar. Wat bezielde Gibson om na The Passion of the Christ de historie opnieuw te annexeren voor een bloederige film?

De jonge Maya Jaguar Paw wordt naar de rijke, geperverteerde stad gevoerd om daar te dienen als mensenoffer. Hij ontsnapt en rent zich in de jungle de longen uit het lijf om aan zijn wrede achtervolgers ontkomen, maar het noodlot voor de gewelddadige Maya's gloort al letterlijk aan de horizon met de komst van de Spanjaarden.

Er werden geen computeranimaties of maquettes gebruikt. Tom Sanders (Saving Private Ryan, Braveheart) bouwde een complete Maya-stad na in de bush-bush van Mexico. De Mexicaanse kostuumontwerper liet alle gewaden met de hand borduren en slaagde erin een verfkleur groen te recreëren uit de blaas van een dier, zoals de Maya's ook deden. Om twaalf uur 's nachts begonnen tweehonderd grimeurs hun werkdag om alle acteurs rond acht uur 's ochtends vol getatoeëerd te hebben.

Gibson heeft een haast manisch oog voor detail. Hij liet een deskundige primitief wapentuig met vulkanisch glas ontwerpen, er moest door de cast - net als in The Passion of the Christ - in de oorspronkelijke taal worden gesproken, en aan het camerawerk kun je een puntje zuigen. De achtervolgingen in de jungle zijn hypnotiserend en het shot over de waterval, waar kranen en camera's aan kabels aan te pas kwamen, is duizelingwekkend.

Al die nauwkeurigheid kan niet verhullen dat Apocalypto een matige Hollywood actiefilm is die geweld uitmelkt. Gibsons hoofd lijkt vol te zitten met westerse filmbeelden die hij klakkeloos over de Maya's heen projecteerde. Eén van de bijrolacteurs vindt hij sprekend op de jonge Frank Sinatra lijken, en die oude verhalenverteller bij het kampvuur heeft veel weg van Charlie Chaplin, nietwaar?

Gibson baseert zijn beeld van de Maya's op de verslagen van de eerste Europeanen die in de zestiende eeuw voet aan wal zetten op het Amerikaanse continent. Die waren net als Gibson zwaar katholiek, en zendeling. Gibson is diplomatiek genoeg is om zich op de track niet uit te laten over de opzichtige parallellen met het huidige, decadente Amerika dat op een ramkoers zit, maar hij is duidelijk een man met een missie.

Voor zijn boodschap schuwt hij geen enkel middel. De teloorgegane beschaving van de Maya's wordt ervoor geleend en authentiek aangekleed, profetieën worden gepreveld en er moeten vooral veel koppen rollen. Liefst zo plastisch mogelijk om kijkers bij de les te houden, want Gibson weet wel hoe je een film verkoopt. Tijdens een scène waarin een van Jaguar Paws achtervolgers een speer in het achterhoofd krijgt die er via zijn opengesperde mond weer uit komt, slaakt coscenarist Farhad Safinia op de audiotrack een kreet van afgrijzen. Gibsons commentaar is even blasé als veelzeggend: 'Why not?'

Extra's:
Audiocommentaar van Mel Gibson en co-scenarist Farhad Safinia
Becoming Mayan: The Making Of Apocalypto (25 minuten)
Verwijderde scène (1 minuut)
Regenwoud aanmaakhoutjes voor openhaard en barbecue
Beeldformaat: Anamorphic 16:9 (1.85)
Geluidsformaat: dolby 5.1
Duur : 139 minuten (hoofdfilm)
Distributeur: A-Film