De feiten
Geboren: 15 maart 1943, Toronto, Ontario, Canada.
Actief als oa: Regisseur, scriptschrijver, producent, acteur, cameraman, editor.
Eerste film: Stereo (1969), waarin de Canadian Academy for Erotic Enquiry de theorieën van parapsycholoog Luther Stringfellow onderzoekt. Zeven proefpersonen ondergaan hersenchirurgie, waarbij ze hun spraakvermogen verliezen om zo hun vermogen tot telepathie te bevorderen. De monotone voice-over, onder meer van Cronenberg zelf, verklaart het (theatrale) gedrag van de acteurs quasi-wetenschappelijk. Klinisch gefilmd in zwart-wit.
Prijzen oa: Speciale juryprijs Cannes (1996) voor Crash. Zilveren Beer Berlijn (1999) en Silver Scream Award (1999) Amsterdam Fantastic Film Festival voor eXistenZ. Craft Award van het Director's Guild of Canada in 2003 voor Spider en in 2006 voor A History of Violence. Los Angeles Film Critics Association Award (1988) voor Dead Ringers, New York Film Critics Circle Award ( 1996) voor Naked Lunch, Chicago Film Critics Association Award (2006) voor A History of Violence. Lifetime Achievement Award (2005) tijdens het Stockholm Film Festival. Publieksprijs filmfestival Toronto (2007) voor Eastern Promises.
Beste film
Videodrome (1982), over videofreak Max Renn (James Wood) die op zoek is naar de ultieme gore film. Moeilijk te verteren beelden over de allesbeheersende macht van de media. Martin Scorsese zei ooit over Videodrome: 'Het is een film waar ik niet meer aan wil denken, maar dat lukt me nooit.'
A History of Violence (2005). De nieuwe richting die Cronenberg met A History of Violence insloeg, is misschien nog wel verontrustender dan zijn oudere werk. Met een minimaal aantal - maar vanouds rauwe - gewelddadige en seksuele uitbarstingen laat Cronenberg voelen dat het grootste gevaar niet van buitenaf komt maar van binnenuit.
Ook zien: Eastern Promises, eXistenZ, The Fly.
Slechtste film
M. Butterfly (1993). Franse diplomaat (Jeremy Irons) valt voor Chinese operadiva die eigenlijk een man is. De VPRO Gids schreef: 'Op het toneel werkt M .Butterfly wel. Van een afstandje kijk je niet zo makkelijk door de make-up heen en kun je wel een paar uur ziende blind blijven. Maar in een close-up valt de onmiskenbare besnorde 'travestiet' onmiddellijk door de mand.'
Handelsmerk
Cronenberg heeft een onuitputtelijke fascinatie voor het menselijke lichaam en hoe het reageert op heftige prikkels. De beeldbepalende media en invloeden van de moderne samenleving op individuen komen ook in vrijwel iedere film terug. Net als ongepolijste seks, grommende onderbuikgevoelens, bloederige geweldserupties, techniek en wetenschap, en inventieve, organische (fantasie)vormen. Cronenberg filmt meestal afstandelijk in koele kleuren en met donkere achtergronden. Samen met de lang aangehouden shots en de synthesizermuziek van Howard Shore bezorgen ze een voortdurend gevoel van onbehagen.
Cronenberg over Cronenberg
' Voor die film, had ik alleen maar westerns gezien waarin mensen pang-pang deden en andere mensen dan neervielen. Dit was de eerste keer dat ik werd geconfronteerd met de realiteit dat een kogel je kon wegblazen. Het was angstaanjagend, en het had een enorme impact. Ik voelde de dood van die man werkelijk fysiek.'
(over de western Shane die Cronenberg als tienjarige zag, Washington Post, 2007)
'Tegenwoordig heet mijn werk postmodern. Maar volgens mij ben ik helemaal niet postmodern. Ik doe iets met wat ik lees, ik voeg wat toe. Ik probeer iets te zeggen met wat ik film. Quentin Tarantino, die is - misschien - een postmodernist. Omdat hij zich niet laat inspireren door de realiteit, maar door oude films. Eigenlijk laat hij zich inspireren door de realiteit zoals die er in oude films uit ziet. Ik vergelijk me met mijn filmhelden: Fellini, Antonioni, Bergman. Dat zijn mensen die me inspireerden. Ik zie mezelf als een modernist.'
(8weekly, 2005)
'Zelfs Hitchcock zag zichzelf graag als een poppenspeler die aan de touwtjes van het publiek trok . Ik denk niet dat die vorm van controle mogelijk is, buiten de fysieke prikkel van iets vanuit een hoek in beeld te laten springen. Ik denk ook dat de relatie die ik met mijn publiek heb veel complexer is dan waar Hitchcock de voorkeur aan gaf, hoewel er bij hem ook meer onder de oppervlakte speelde. Maar controle reikt zover niet. Iedereen die naar een film komt kijken, brengt z'n hele seksuele verleden mee, zijn literaire en filmkennis, zijn cultuur, zijn taal, zijn geloof, wat dan ook. Ik zou dat lang niet allemaal kunnen manipuleren en dat wil ik ook niet. Ik ben vaak verrast, en verwacht ook verrast te worden, door de reacties van mijn publiek op dingen in de film.'
(SPLICEDwire, 1999)
'Je maakt een film om uit te vinden waarom je die film wilde maken . In het begin weet je nog lang niet alles: wat je erin aantrekt, waarom je 'm moet maken. Een deel van de dwangmatigheid om 'm af te maken ondanks alle hindernissen, is dat je uit wilde vinden waar je in hemelsnaam mee bezig was.'
(BBC, 2005)
'Wat me allemaal is aangeboden? The Truman Show, Alien 4 en vroeger dingen als Witness en Top Gun. Oh, en Flashdance. Dawn Steele bleef om de een of andere reden aan mijn kop zeuren om Flashdance te doen! En ik bleef zeggen: "Nee. Je zou me ook niet dankbaar zijn, want ik zou het ruïneren ." Ja, ik krijg veel aangeboden. Zoiets als Alien 4 is heel even verleidelijk omdat ze me smeken, en omdat het vast een feest zou zijn om met Sigourney Weaver en Winona Ryder te werken. Het probleem met die grote studiofilms is dat ze geen lol opleveren. Het zou niet spannend en opwindend zijn. Mijn vuistregel is : ik zit er zes maanden aan vast. Het is februari. Het is winter. Het is donker . Ben ik suïcidaal, of ben ik echt opgewonden en gelukkig? Het antwoord bij die projecten zou zijn: "Ik ben suïcidaal."'
(SPLICEDwire, 1999)
' Ingmar Bergman had het gevoel dat hij niet echt een kunstenaar was. Hij was liever een schrijver geweest, ook nadat hij al een paar grote films had gemaakt . Dus toen hij zijn Four Screenplays of Ingmar Bergman publiceerde, deed hij dat in boekvorm, dat maakte ze legitiem. Hij gaf toe dat hij een soort minderwaardigheidscomplex had, dat de roman hogere vorm van kunst was dan film. Ik moet toegeven dat ik ook nog steeds die rangorde voel.'
(In gesprek met Salman Rushdie, Davidcronenberg.de, 1995)
'Er zijn vele manieren om moord abstract te maken. Of "doden", als je het niet moord of oorlog wilt noemen . Je kunt je richten op statistieken. En je hebt de taal, die altijd een mist optrekt met uitdrukkingen als 'collateral damage' (onbedoelde burgerslachtoffers -red.), en al die andere eufemismen voor het uit elkaar scheuren van lichamen. Maar als de lichamelijke consequenties het eerste was waar je aan zou denken, zou er geen oorlog worden gevoerd.'
(Washington Post, 2007)