Op Scherp: Paul Thomas Anderson

Geboren: 26 juni 1970, Studio City, Californië, V.S.
Actief als: regisseur, scenarioschrijver, producent.

Eerste film: The Dirk Diggler Story (1988). Anderson was pas zeventien jaar oud toen hij dit portretje van de verbleekte jaren zeventig-pornoster Dirk Diggler maakte. De korte film zou een vingeroefening blijken voor de lange speelfilm Boogie Nights, die Anderson tien jaar later maakte. Michael Stein (als Dirk Diggler) en Robert Ridgely (als Jack Horn) kregen in de lange versie bijrollen.
Eerste lange speelfilm: Hard Eight (1996).

Prijzen: Oscarnominaties voor Boogie Nights en Magnolia. Gouden Beer voor Magnolia. Gouden Palm Beste Regisseur voor Punch-Drunk Love. Beste Scenario op het Gijón Film Festival voor Punch-Drunk Love. New Generation Award Los Angeles Critics Association voor Boogie Nights. Film van het Jaar-prijs van de Fipresci-jury voor Boogie Nights op het San Sebastián International Film Festival. Propeller- prijs op het Motovun Film Festival voor Punch-Drunk Love.

Magnolia (1999). 'Ik heb geprobeerd de film zo kort mogelijk te maken, maar we hadden de pretentie om een grootse film te maken', vertelde Anderson in een interview. En een grootse film is het geworden. Magnolia won overigens niet iedere cinefiel voor zich. Sommige critici mopperden over een te gekunstelde structuur, en moest die absurde (rubberen) kikkerregen op het einde nou echt? Anderson deed er zelf niet moeilijk over. Hij gaf ruiterlijk toe dat meerdere verhalen in elkaar vlechten, makkelijker is dan één eenvoudig verhaal goed te vertellen (bekijk ook het R.A.M-interview hiernaast). Zo'n kikkerregen is overigens een zeldzaam, maar bekend natuurfenomeen dat kan ontstaan als een tornado oppervlaktewateren leegzuigt en kilometers verderop, wanneer hij aan kracht verliest, alle voorwerpen uit de lucht laat vallen. De kikkerregen in Magnolia verwijst trouwens ook naar een van de Bijbelse tien plagen die God over Egypte uitstortte.
Ook zien: alle andere Anderson-films: Hard Eight ( 1996), Boogie Nights (1997), Punch-Drunk Love (2002).

Die heeft Anderson in zijn kleine, knappe oeuvre (nog) niet . Bij gebrek daaraan, dan maar een paar woorden over de financieel minst geslaagde: Punch-Drunk Love (2002), een fantastische, romantische tragikomedie met raskomiek Adam Sandler in de hoofdrol. Punch-Drunk Love was gewaagder en leek in niets op zijn voorgangers Boogie Nights en Magnolia, maar het publiek dat op Sandlers naam afkwam, kreeg niet wat het wilde. Als er per se een kritische noot over moet klinken: het bonte werk van de digitale schilder Jeremy Blake die met neontinten de intermezzo's inkleurde is mooi, maar werkt niet overal even sterk.

Aan Hollywoodconventies heeft Anderson geen boodschap, hij husselt genres en stijlmiddelen naar hartelust door elkaar. Desondanks, of juist daarom, staan sterren te dringen voor een rol(letje) in zijn mythologische vertellingen. Begin 2008 komt - eindelijk - Andersons nieuwste uit, over de begindagen van de Texaanse oliebusiness. Het onheilspellend klinkende There Will Be Blood belooft weer een epos van jewelste te worden, waarin de charismatische Daniel Day-Lewis (Gangs of New York) de cast aanvoert. Over topacteurs gesproken; daar heeft Anderson sowieso een neus voor. Philip Seymour Hoffman (Capote) speelde in al zijn films meesterlijke en totaal uiteenlopende bijrollen. John C. Reilly staat op een goeie tweede plaats met rollen in drie van Andersons vier films.

'Ik heb een hekel aan films die niets aan de fantasie van de kijker over laten. Er is een oude regel die zegt: Je kunt je publiek een paar minuten in verwarring achterlaten, maar laat ze je nooit, al is het maar een paar seconden, een stap voor zijn.'
(VPRO Gids, 2003)

'Ik ben pas na het schrijven van Boogie Nights voor het eerst op een echte pornoset geweest, om te kijken of mijn gedachten wel klopten. Dat bleek zo te zijn.'
(indieWIRE, 1997)

'Ik zie Magnolia als een prachtig ongeluk . Alles waar ik mij voor schaam zit in die film.'
(New York Times, 1999)

'Als ik schrijf weet ik vaak zelf niet waar een verhaal naar toe gaat. Ik zoek dat ook op. Schrijf bij voorkeur 's ochtends vroeg, als ik nog in een halve droomtoestand verkeer en mijn onderbewuste nog de baas is.'
(VPRO Gids, 2003)

'Er wordt zoveel bullshit verkocht, gelogen en gedraaid in Hollywood. Er wordt zoveel geld verspild. Tachtig miljoen dollar voor een film is heel normaal; ik zou niet weten waar ik het aan op moet maken. Bij mij wordt alles goed besteed, ik maak niets op aan domme onzin. Daarom kan ik maken wat ik wil.'
(Cinema.nl, 2004)

'Ik heb nooit begrepen waarom dialogen per se verstaanbaar moeten zijn. Dat is weer zo'n regel die ik graag breek. Natuurlijk, als het essentieel is om van een personage ja of nee te horen, wil ik dat ook horen. Maar als ze gewoon een beetje zitten te babbelen en er speelt muziek, hoor ik liever de muziek. Het gaat tenslotte om de emotie van de scène.'
(VPRO Gids, 2003)

'Jacques Tati is "cool as fuck" - die volmaakte choreografie en geweldige controle, en zijn films voelen nog steeds fris en grappig. Daar probeerde ik gewoon wat van te stelen.'
(over zijn inspiratie voor Punch-Drunk Love, U-Wire, 2002)

'Wil je een blije film, gebruik dan blije kleuren.'
(VPRO Gids, 2003)

'De meeste acteurs zouden moordenaars zijn als ze niet acteerden.'
(The Guardian, 2003)

'Interviews zorgen ervoor dat ik me een enorme klootzak voel. Ze kunnen niet goed voor je zijn, want ze bieden geen natuurlijke situatie.'
(The Guardian, 2003)