Elf jaar nadat hij de Gouden Palm voor zijn rol in She’s So Lovely ontving, treedt Sean Penn dit jaar zelf aan als juryvoorzitter op het filmfestival van Cannes. Ook als regisseur zit Penn niet stil. Binnenkort draait zijn vierde film in de Nederlandse bioscopen. In Into the Wild vertrekt een rijkeluiszoon naar Canada om daar in de wildernis te leven. In Op Scherp een portret van deze temperamentvolle acteur en regisseur. ‘Als teveel mensen je leuk vinden doe je iets verkeerd.’

De feiten
Geboren: 17 augustus 1960, Santa Monica, Californië, VS als Sean Justin Penn

Actief als: regisseur, acteur, producer, scenarioschrijver                    

Eerste film: Fast Times at Ridgemont High (1979)

Prijzen: won in 2004 een Oscar en een Golden Globe voor beste mannelijke acteur in Mystic River, kreeg in 1997 de Zilveren Beer op het festival van Berlijn voor Dead Man Walking, in datzelfde jaar ontving hij ook de Gouden Palm in Cannes voor zijn rol in She’s So Lovely, won de Gotham Award in 2007 voor zijn film Into the Wild, ontving in Venetië in 2003 de Volpi Cup voor zijn rol in 21 Grams.

Beste film
In Mystic River (2003) van Clint Eastwood is Penn goed op dreef als ex- crimineel wiens dochter wordt vermoord. Hoewel het verhaal om drie personages draait, steelt de acteur de show. Hij weet als geen ander hoe hij drama, pijn en misère zowel verbaal als non-verbaal moet overbrengen. Zo ook in 21 grams (2003 ) waarin hij, ondanks dat hij het grootste gedeelte van de film op sterven ligt , het lijden van zijn personage schrijnend en indringend weet neer te zetten. Omdat Penn vaak balanceert op het randje van overacting, komt hij juist in deze ingetogen rol goed uit de verf. Dat Penn niet alleen een verdienstelijk acteur is blijkt vooral uit het door hem geregisseerde The Pledge (2001). Penns derde film laat zien dat hij zich langzamerhand ontwikkelt tot een zelfverzekerde acteursregisseur met een persoonlijke stijl.

Slechtste film
Het slaapverwekkende Madonna-vehikel Shanghai Surprise uit 1986, waarin Penn met zijn nieuwbakken vrouw twee uur lang over gestolen opium en juwelen praat. Door Madonna in de hoofdrol te casten als maagdelijke missionaris en Penn in te zetten als Indiana Jones-achtige avonturier, had de film niet veel ridiculer kunnen worden. Penns vervelende neiging om met dominant acteerwerk de film naar zich toe te trekken is niet alleen in Shanghai Surprise in probleem. In veel andere films, waaronder in de ongrappige komedie We’re No Angels (1995) schmiert Penn er op los. Ook mijden: The Falcon And the Snowman (1984) en I Am Sam (2001 ).

Handelsmerk
Penn is alles behalve vriendjes met de paparazzi. Regelmatig raakt hij slaags met een fotograaf, waaronder op de begrafenis van zijn broer, acteur Chris Penn. Als acteur speelt hij vaak intense rollen en onaangename types zoals in She’s So Lovely (1997) van Nick Cassavetes. Penn vertolkt zijn rollen vol overgave wat de ene keer goed uitpakt en de andere keer tot overdreven emotioneel acteerwerk leidt. In zijn acteren is hij net zo compromisloos als in zijn dagelijks leven, waarin hij vooral bekendstaat als linkse activist. De acteur laat waar mogelijk weten een grote criticaster van het beleid van president George Bush te zijn. Zo haalde hij in een live-interview met Larry King hard uit naar de regering en noemde hij Bush een verrader. Ook schreef hij een open brief in de Washington Post waarin hij de president verzocht geen oorlog in Irak te beginnen. Zelf reisde hij voor het begin van de oorlog af naar Irak, om kennis te maken met ‘de mensen die hij van zijn overheid moest haten.’

Sean Penn over Sean Penn
‘Ik beschouw mezelf niet speciaal als politiek. Ik zie het werken als acteur als iets menselijks. De zorgen die ik heb die onder het kopje politiek vallen, zijn menselijke zorgen.’
(Interview, 1995)

‘Ik vind het regisseren van films eigenlijk veel belangijker dan acteren. Maar als het telkens vijf jaar kost, moet ik wel aan het werk blijven.’
(BBC Movies, 2001)

‘Ik hoop op verlossing. Ik kan niet zeggen dat ik erin geloof . De films die me aanspreken laten meestal zien hoe je om moet gaan met onherroepelijk verlies en hoe je daarna door moet gaan met leven. Zoiets als Eric Clapton, wiens zoontje uit het raam viel. Hij heeft het punt bereikt waarop hij daarover moet en kan schrijven. Er zijn een hoop nachtmerries in het leven . En ik ben geïnteresseerd in films die demonen en nachtmerries kunnen uitdrijven.’
(Box Office online Sneak Preview, 1995)

‘Ik heb minder geld verdiend dan wie dan ook met hetzelfde beroep. Ik bedoel, ik denk dat ik het best goed doe en ik denk dat ik best hard werk. Geloof me, ik bluf niet als ik zeg dat ik lach zodat ik niet hoef te huilen.’
(The Observer , 2001)

‘Ik heb geluk gehad dat acteren bij ons thuis een gerespecteerd beroep was. Het was niet iets dat werd gedaan door tragische bohemiens, maar we waren ook weer geen familie die was geobsedeerd door cinema.’
(New York Magazine, 2004)

‘Na ongeveer tien jaar als acteur gewerkt te hebben kwam ik erachter dat de meeste regisseurs zó slecht zijn dat ik dacht : Waarom zou ik het niet proberen?’
(CNN, 2001)

‘Als teveel mensen je leuk vinden doe je iets verkeerd.’
(NY Magazine, 2004)

‘Woede kan een probleem zijn maar het heeft ook enorm veel potentie. Je moet gewoon uitzoeken wat je ermee kan doen.’
(The Guardian, 2007)