Hij begon als nazistische skinhead en speelde sindsdien vele gewelddadige criminelen en schurken. Voor de verandering is Tim Roth in Funny Games U.S. eens in de slachtofferrol te zien, maar vanaf deze week gelukkig ook weer als bad guy in The Incredible Hulk. In de rubriek Op Scherp een portret van deze Britse acteur, die een van de langste sterfscènes in de filmgeschiedenis achter zijn naam heeft staan. ‘Ik mag nooit aan tortelduifjesgedoe doen.’

De feiten
Geboren: 14 mei 1961, Dulwich, Londen, Groot -Brittannië als Timothy Simon Smith

Actief als: acteur, regisseur

Eerste film: Made in Britain (1982)

Prijzen: viel het meest in de prijzen als regisseur met The War Zone. Zo kreeg de film onder andere in 1999 de C.I.C.A.E. Award in Berlijn en een Independent Spirit Award in 2001. Zelf werd hij in 1996 genomineerd voor een Oscar voor zijn bijrol in Rob Roy en ontving voor diezelfde rol een BAFTA 

Beste film
Zelf is Roth het meest tevreden over zijn eerste film, Made in Britain. ‘Ik had nog nooit voor een camera gestaan en ik vond het geweldig.’ Dat Roth het naar zijn zin had was goed merkbaar, want hij levert voortreffelijk spel als onhandelbare , fascistische tiener. Toch werd Roth wereldwijd het bekendst als neergeschoten gangster Mr. Orange, in Tarantino’s Rerservoir Dogs. Hoewel de acteur zowat de hele film in een hoekje ligt te bloeden, doet hij niet onder voor de overige vier castleden en zet hij zijn pijn en frustratie zeer geloofwaardig neer. Ook The War Zone, de eerste film die Roth regisseerde, mag in dit lijstje niet ontbreken. In deze compromisloze film weet hij een zwaar verhaal over incest subtiel te vertellen zonder daarbij te moraliseren, dramatisch te worden of te veel uit te leggen. Ook zien: The Hit (1984) en Vincent & Theo (1990).

Slechtste film
Planet of the Apes. Tim Burtons remake van de gelijknamige film uit 1968 was allerminst een verbetering. Tim Roth draagt daar nog een steentje aan bij met zijn rol als fascistische, militante aap. Roth weet in een cast vol apen zijn rol het meest over the top te vertolken. De acteur schmiert erop los met zijn macho gebrul en agressieve gesnauw. Roth mag dan uren in de schmink gezeten hebben om eruit te zien als een aap, in zijn spel ontbreekt het aan subtiele apenmanieren waardoor hij toch vooral een gek verkleedde man blijft. Daarbij maken de belachelijke martial arts-achtige trucs die Roth in zijn apenpak uithaalt deze rol tot de meest ongeloofwaardige bad guy die hij ooit speelde.

Handelsmerk
Hoewel hij er niet uitziet als een zware jongen en regelmatig voor uiteenlopende rollen kiest, heeft Roth een naam opgebouwd als slechterik. Zeker in het begin van zijn carrière was hij te zien in verschillende Britse low-budgetfilms (The Hit, Return to Waterloo) waarin hij meestal de rol van crimineel, onaangepaste schurk of ander tuig voor zijn rekening nam. Ook in Hollywood speelde hij verschillende gewelddadige personages, zoals in Tarantino’s Pulp Fiction en Reservoir Dogs. Daarnaast speelde de acteur meerdere malen Nederlandse of joodse personages, zoals in Vincent & Theo, Rosencrantz & Guildenstern Are Dead, Little Odessa en The Million Dollar Hotel. Roth kiest meestal voor onafhankelijke films en projecten met nieuwe of nog onbekende regisseurs, zoals Jeff Stanzler (Jumpin' at  the Boneyard) en James Gray (Little Odessa).

Tim Roth over Tim Roth
‘Mijn smaak in rollen verandert constant en dat is altijd al zo geweest. Iets romantisch, iets verschrikkelijks, iets verontrustends iets grappigs: ik probeer alles een keer. En soms zitten er bepaalde dingen tussen die je niet zou moeten doen. Verschillende keren heb ik me enorm verkeerd gecast gevoeld.’
(Interview, 1997)

‘Ik heb een duidelijk beeld van hoe ik vind dat een acteur moet zijn en hoe je je moet gedragen. Ik kijk zelden naar films waar ik in zit. Ik lees nooit entertainmentbladen en zie geen foto’s van mezelf tenzij het puur toeval is. Ik blijf er allemaal bij uit de buurt, en dat helpt een hoop. Dus waar je je echt op concentreert is de ervaring van het maken van een film.’
(Cineplex, 2008)

Over zijn regiedebuut: ‘Het lijkt me geweldig een acterende regisseur te zijn. en ik vind het heel interessant dat je een nieuwe baan op je 37ste kan vinden. Ik ben er heel blij om. En ook om een nieuwe passie te vinden . Het is iets waarvan ik nooit dacht dat ik het zou kunnen.’
(Reel, 1998)

‘Ik ben als acteur niet iemand die naar zijn trailer gaat, tenzij het op de set verschrikkelijk is. Ik ben met de camera aan het klooien of met de technici aan het praten. Veel acteurs gaan zich misdragen om hun naam te vestigen. Ik vind dat de saaiste mensen om bij in de buurt te zijn. Over het algemeen ga ik niet zo veel met de acteurs om. Ik probeer mijn tijd door te brengen met de technici .’
(Splicedwire, 1999)

Over het draaien van The War Zone: ‘Ik ben als kind zelf misbruikt. Vanaf een jonge leeftijd totdat ik ongeveer elf was . Maar het was niet mijn vader hoor. Ik heb er met opzet voor gekozen de film in Bideford in Devon te draaien, omdat dat de plek was waar ik werd misbruikt. Het leek mij juist. We draaiden soms op precies dezelfde plaatsen. Slechte tijden voor mij. En ik filmde de plek niet eens zoals ik die mij herinner. Ik draaide mijn film in de winter, maar het was altijd zomer wanneer ik daar vroeger heenging… maar op een of andere manier herinner ik het mij als winter omdat het een fucking grauwe tijd was, hahaha!’
(Telegraph, 2008)

‘Ik mag nooit zoenscènes doen. Het mag gewoon niet zo zijn. Ik mag nooit aan tortelduifjesgedoe doen. Ik ben niet de romantische jongen. Ik bedoel, in het echt wel, maar ik mag nooit doen wat Colin Firth wel kan. Hugh Grant is er heel goed in – verward maar verliefd.’
(Marie Claire, 2008)

Over zijn rol in Funny Games U.S.: ‘Ik ben meer dan eens degene geweest die anderen verwondt. En ik dacht dat het wel eens goed zou zijn om te voelen hoe het is om in een ruimte te zijn waarin dat eens met mij gebeurt. En het was heel goed. Het heeft me als acteur geholpen, zonder twijfel. Maar ik wil het nooit meer. Ten minste nooit meer zo extreem.’
(NY Daily News, 2007)

‘Ik zou beide films gaan doen, Harry Potter en Planet of the Apes. We hadden het zo gepland dat ik heen en weer zou vliegen. Ze hadden het schema gemaakt maar het werd mij iets te overweldigend. Mijn kinderen vonden de boeken geweldig. Ze wilden echt dat ik de rol in Harry Potter zou nemen, maar het idee dat ik een aap kon zijn was veel te leuk. Ik zou Sneep wel een heel andere man hebben gemaakt.’
(VH1, 2002)