Willem Dafoe heeft iets met controversiële films. Met Platoon en The Last Temptation of Christ wist hij al voor de nodige politieke en religieuze oproer te zorgen, dit jaar viel iedereen in Cannes over de expliciete seks- en martelscènes in Lars von Triers angstdelirium Antichrist. Dafoe, die naar eigen zeggen altijd opzoek is naar ‘personages waarmee je je niet zo gemakkelijk kan vereenzelvigen’, speelt in de psychologische horrorfilm een afstandelijke therapeut die de depressie van zijn eigen vrouw probeert te genezen.

De feiten
Geboren: 22 juli 1955, Appleton, Wisconsin, VS
Actief als: acteur

Eerste film: Heaven's Gate (1980)

Prijzen: werd tweemaal genomineerd voor een Oscar in de categorie beste mannelijke bijrol, voor Platoon (1986) en Shadow of the Vampire (2000); ontving voor die laatste ook een Golden Globe-nominatie en won een Independent Spirit Award; werd bij de Independent Spirit Awards nog tweemaal genomineerd, voor Platoon (1986) en Wild at Heart (1990); ontving in 2005 een Lifetime Achievement Award op het San Sebastián International Film Festival; werd met Body of Evidence (1993) en Speed 2: Cruise Control (1997) ook nog eens genomineerd voor de Razzie voor slechtste acteur. 

Beste film
Martin Scorsese’s veelal van blasfemie beschuldigde The Last Temptation of Christ. Dafoe speelt Jezus niet als een goddelijk figuur maar als mens, met zijn eigen zwaktes en verleidingen waar hij aan toegeeft.  Angst, vertwijfeling, wanhoop, liefde, pijn, en uiteindelijk grenzeloze overtuiging in zijn lot als Messias; Dafoe’s karakteristieke gezicht toont op weergaloze wijze alle emoties en facetten van zijn personage. Ook zien: Platoon, Wild at Heart, Shadow of the Vampire.

Slechtste film
Body of Evidence. De erotische thriller is beroemd geworden vanwege de scène waarin Madonna kaarsvet over Dafoe’s naakte lichaam giet, en dat is dan ook meteen het enige memorabele moment in de hele film. Madonna ‘won’ een Razzie voor haar rol als klassieke femme fatale, Dafoe moest het doen met een nominatie. De acteur praat in interviews liever niet over de film, omdat hij naar eigen zeggen er het nut niet van in ziet om de film steeds te verdedigen. ‘Ik ga niet zeggen of het goed of slecht is, maar ik heb nergens spijt van.’

Handelsmerk
Dafoe staat te boek als een acteur die veelal sadistische types speelt – wat hij uiteraard aan zijn uiterlijk te danken heeft – maar zijn oeuvre bestaat ook voor een groot deel uit goedzakken (The Life Aquatic With Steve Zissou) en heldenrollen (Platoon). Die dualiteit komt volledig tot uiting in Spider-Man, waarin Dafoe de geobsedeerde, maar in essentie goedhartige zakenman Norman Osborn speelt, die zich zelfs als een vaderfiguur voor Peter Parker opwerpt. Door een mislukt experiment komt zijn donkere kant naar boven in de verpersoonlijking van superschurk Green Goblin. De scène waarin Osborn de psychologische strijd aan gaat met zijn alter ego – we zien hem tegen zijn kwaadaardige spiegelbeeld praten – is Dafoe dan ook op het lijf geschreven.

Dafoe over Dafoe
‘Het is belangrijk om flexibel te zijn. Door voor een diversiteit aan rollen te kiezen laat ik niet zoveel  van mijzelf zien .’
(Telegraph, 2009)

‘In  de eerste jaren van mijn carrière hing typecasting als het zwaard van Damocles boven mijn hoofd en ik probeerde bewust veelzijdig te zijn. Niet omdat het de taak van een acteur is om zoveel mogelijk verschillende rollen te spelen, maar omdat dat is wat mij interesseert . ‘
(The Guardian, 1998)

Ik wil in mainstream films spelen die gezien worden, om, vermoed ik, mijn showbizzkant te plezieren.’
( Telegraph, 2009)

Elke acteur die zegt dat hij absolute keuzes maakt , zit fout. Je vindt werk, en werk vindt jou.
(Iofilm.co.uk, 2002)

‘In het begin speelde ik veelal slechteriken en ik denk dat het ook nogal voor de hand ligt als je een niet zo conventioneel uiterlijk en een bepaald soort voorkomen hebt. De beste karakterrollen voor jonge acteurs zijn dan al snel slechteriken.’
(The Guardian, 1998)

(over Platoon) ‘Vanwege het filmklimaat op dat moment dacht ik dat die film nooit het daglicht zou zien . Er zitten geen grote sterren in. Het is het type oorlogsfilm dat door sommige mensen gezien kan worden als deprimerend. Sommigen zouden er politieke problemen mee kunnen hebben. Ik dacht echt dat de film niet begrepen zou worden en in de videoschappen naast de kungfufilms belanden.’
(The Hollywood Interview, 2008)

(over The Last Temptation of Christ) ‘Marty vertelde me wat voor Christus hij wilde dat ik zou zijn en ik dacht: ‘Ik ben de perfecte man om dit te spelen’. En ik denk dat die film waarschijnlijk een diepe invloed op mij heeft gehad, zowel professioneel als in mijn privéleven. Het was een geweldige ervaring.  Het was een film waar ik mij echt gebruikt voelde, en dan bedoel ik ‘ gebruikt’ in de beste zin van het woord. Als een acteur wil ik gebruikt worden. Ik wil mijn lichaam en mijn geest gebruiken, mijn stem, alles wat ik heb.’
(The Hollywood Interview, 2008)