Al eerder werden drie films van Wajda, veelvuldig geroemd als de
belangrijkste Poolse cineast, genomineerd voor een Oscar. Ook deze verfilming
van het boek Post Mortem: The Story of Katyń werd genomineerd in 2007. In Katyn
worstelen verschillende achtergebleven Poolse vrouwen met de verdwijning van hun
dierbare echtgenoten en zonen aan het begin van de Tweede Wereldoorlog: wie
valt er te vertrouwen? De Russische buurman? Een Poolse vriend die nu geallieerd
is met het Rode Leger? Of toch de Duitsers?
Sterk aan de film is
Wajda’s stijl: wanhoop wordt getoond door blikken die naar iets buiten het
scherm staren, en dreiging komt vanuit de zware cellostrijken en de vele stiltes
die daarop volgen. Rustige dollyshots leiden kleine verhaallijnen in, zoals die
van een vrouw en haar schoondochter. Wanneer de naam van hun zoon en echtgenoot
niet tussen het omgeroepen rijtje omgekomen Poolse soldaten wordt genoemd,
kijkt de oudere vrouw opgelucht naar de jongere: hij moet toch nog wel in leven
zijn?
Maar in Katyń worden de persoonlijke verhalen uiteindelijk
opgeofferd voor de boodschap van de film: in de wereld van Wajda’s Katyn bestaan
geen goede Sovjets. En de achtergrond van de slachting, dat laat Wajda in zijn
film in het midden. Al eerder werden Wajda’s films als het Oscargenomineerde
The Promised Land (1975) en
Man of Iron (1981) geprezen om hun realistische schets van de Poolse
geschiedenis. Maar de constante herhaling van dezelfde boodschap in deze film
vormt de grootste zwakte: het maakt van Katyn met twee uur en twee minuten een
lange zit.
De extra’s van de dvd bestaan slechts uit een paar
trailers van andere dvd-releases.
Waar zijn ze gebleven? Van de verdwenen 12.000 Poolse soldaten is niets meer vernomen. Al gauw wordt in Katyn duidelijk dat ze massaal zijn vermoord bij het plaatsje Katyn, met als mogelijke daders de Sovjets en de nazi’s. Maar wie van dit oorlogsdrama van de Pool Andrzej Wajda een whodunit verwacht, komt bedrogen uit. Aldoor maakt de veelvuldig bekroonde 85-jarige filmmaker overduidelijk wie de daders zijn: de Sovjets.