‘Wat heeft hij tegen je gezegd? Dat hij me cinematografisch heeft gepenetreerd? Dat we samen een filmbaby hebben gemaakt op de achterbank van mijn auto? Dat hij me creatief gezien ontmaagd heeft?’
Wanneer acteur Ryan Gosling plaats neemt voor ons televisie-interview in Cannes is het eerste wat hij wil weten wat de Deense regisseur Nicolas Winding Refn, die ik even daarvoor sprak, over hem gezegd heeft.
Gosling is niet bezorgd, hij stelt de vragen met een glimlach. De boodschap van de seksueel getinte vragen is duidelijk: op de set van de existentiële actiefilm Drive is tussen beide heren een stoere mannenvriendschap ontstaan. Iets waar Winding Refn even daarvoor ook al op gewezen had.
De samenwerking voor Drive begon bij Gosling. De producenten wilden hem voor de hoofdrol van een naamloze stuntrijder, die ’s avonds bijverdient als chauffeur voor overvallers. Het leven van deze Driver komt op zijn kop te staan als hij zich ontfermt over zijn lieftallige buurvrouw Irene (Carey Mulligan) en haar zoontje Benicio. Gosling mocht zelf een regisseur uitzoeken en koos uiteindelijk de veertigjarige Winding Refn, bekend van de keiharde Pusher-trilogie, het buitensporige gevangenisdrama Bronson en het mythische Valhalla Rising, een bloederig drama over een zwijgzame eenogige Viking.
Dat juist hij als regisseur gekozen werd vond Winding Refn minder belangrijk dan waarom Gosling de film überhaupt wilde maken. Winding Refn: ‘Als ik iemand op gelijkwaardig niveau ontmoet, wil ik weten wat zijn verwachtingen zijn. Omdat ik daar mijn eigen inspiratie mee kan voeden. Een hechte relatie tussen acteur en regisseur is voor mij noodzakelijk om een film tot een succes te maken. Voor we geld voor de film vonden hebben we samen vier maanden over de film kunnen nadenken. In die tijd zijn we vrienden geworden en dan kom je in een soort safe zone terecht. Mijn films lijken heel gewelddadig, maar er is een verschil tussen fysiek geweld en emotioneel geweld. Het aantal doden ligt in andere films vaak veel hoger dan in de mijne, maar het emotionele geweld in mijn films kan veel verwoestender en angstaanjagender zijn, omdat mijn geweld een reden heeft. Ryan is ook altijd op zoek naar emoties in wat hij doet. Daarom werkten wij zo goed samen. Het is een beetje als destijds met Steve McQueen, die Peter Yates uit Engeland liet overkomen voor Bullitt, of Lee Marvin die per se de Brit John Boorman wilde hebben voor Point Blank. Beide films zijn klassiekers geworden vanwege hun Europese sensibiliteit gekoppeld aan Hollywood sterrendom.’
Voor de zestigmiljoendollarfilm Drive mocht hoofdrolspeler Ryan Gosling zelf een regisseur uitzoeken. Hij koos de Deen Nicolas Winding Refn. We spraken met beiden in Cannes.
Kunst en vermaak
Ryan Gosling – een van de snelst rijzende sterren in Hollywood na Blue Valentine en The Ides of March – herinnert zich de druk die hij voelde toen hij zelf zijn regisseur mocht uitkiezen. ‘Deze film zou een zestigmiljoendollar- film worden . Een grote actiefilm. En dan zie ik Valhalla Rising. Eigenlijk wil ik de film niet goed vinden, want dan moet ik een Europese arthouse-regisseur pitchen voor mijn zestigmiljoendollar- film. Maar ik zit in Valhalla Rising en het is inderdaad een kunstfilm. Gewelddadig, maar ook poëtisch, vrijwel zonder dialogen . En dan snijdt halverwege One-Eye zijn vriend open en trekt diens ingewanden eruit. En de hele zaal staat op zijn kop. Mensen beginnen te lachen, kijken verschrikt weg, stoten elkaar aan. Ineens komt iedereen tot leven. Ze hebben plezier, weet je. En ik kon me geen honderdmiljoendollar-film herinneren waar mensen op zo’n manier reageerden.
Het goede van Nicolas is dat hij geen verschil ziet tussen kunst en vermaak. Hij censureert zich niet. Hij heeft de bravoure van een honkbalspeler die voordat hij gaat slaan alvast aanwijst waar hij zijn homerun gaat slaan. Dat is indrukwekkend, maar ook beangstigend, want wat als het hem niet lukt? Uiteindelijk doet het er niet eens toe of die homerun er komt of niet, want het gaat om de spanning die is gecreëerd vóór de klap. Daarom heb ik Nicolas gekozen.’
Ryan Gosling en Nicoals Winding Refn op de set van Drive
In de lift
Bij het weggaan riep Winding Refn nog dat One-Eye en Driver, de twee naamloze helden uit Valhalla Rising en Drive, familie van elkaar zijn. Gosling snapt wel waarom. ‘Nicolas houdt van mythische figuren. Ik ook, want het is soms een opluchting om uit de werkelijkheid te kunnen stappen. Ik beschouw Drive als een donker sprookje. Met Driver als ridder, Irene als prinses in nood en Los Angeles , waar de film zich afspeelt, als een soort sprookjesland. Toen we besloten dat het een sprookje zou worden, viel alles op zijn plaats en konden we steeds meer dialoog uit de film halen. Drive heeft trouwens ook wel iets van een weerwolffilm, maar dan zonder de makeup. Mijn personage heeft zo veel geweld in zich dat het er af en toe uit moet. De scène in de lift, waar veel over nagepraat zal worden, is daar een goed voorbeeld van. Daar wordt hij even een weerwolf.’
Volgens Gosling waren regisseur en acteur het altijd roerend eens over de richting van de film. Gosling: ‘We waren bijna één persoon . We werden alle twee Driver. Nicolas droeg op de set ook altijd het jasje dat Driver in de film draagt. Het jasje met die enorme schorpioen op de rug.’
Dat klinkt als een jongetjesfilm met een hoog testosteron-gehalte, maar volgens Gosling is Drive juist een heel vrouwelijke film. ‘Het is een beetje zoals bij de bidsprinkhaan. Na de paring eet het vrouwtje het mannetje op. Dat doet ze omdat de proteïne van het mannetje noodzakelijk is voor haar pasgelegde eitjes. Zo gaat dat in de natuur. Er zit geen boosheid in. Het is nodig. Juist dat wilden we aanspreken, dat vrouwelijke geweld. In plaats van al dat machogedoe.’