Voor cinefielen kan dit najaar niet meer stuk, want hier is weer een hardcore filmauteur die zichzelf overtreft. Net als Béla Tarr nog nooit zo sterk was als onlangs in The Turin Horse, bewijst ook Bruno Dumont met Hors Satan in topvorm te zijn door zijn filosofische bespiegelingen en radicaal uitgeklede vorm toegankelijker dan ooit op te dienen.

Dumont vervolgt zijn zoektocht naar een moraal die niks met goden en duivels te maken heeft, maar gehouwen lijkt uit de heuvels van het Noord-Franse landschap waar hij ook L’humanité, La vie de Jésus en Flandres maakte. Land van een even ruwe, lompe schoonheid als zijn personages. Gehouwen lijkt, want de vraag waar het om draait is hoe je de gebeurtenissen in deze film interpreteert.

De naamloze verlosserfiguur die in Hors Satan rondzwerft, leeft van het eten dat dorpsbewoners geven in ruil voor wat genezende krachten lijken te zijn. Ernstiger wordt het wanneer de man over leven en dood gaat beslissen. Eerst om het meisje te beschermen waarover hij zich ontfermt, maar al snel wordt het geweld willekeuriger.

Van Dumont wordt vaak gezegd dat zijn kale stijl humor uitsluit, maar Hors Satan kun je ook bekijken als een gelobotomiseerde Life of Brian. Een komedie met een uitgestreken gezicht, want de Fransman zal nooit de spreekstalmeester van het theater van de lach worden. Hilarisch, bijvoorbeeld, hoe onze verlosser per ongeluk met zijn jachtgeweer een hert omlegt en daarmee het gekoesterde symbool voor de onschuld vermoordt.

Of misschien is die komische blik typisch voor ongelovigen en is Hors Satan een lakmoesproef voor de godsvraag. Kijk zelf: een man die iemand over water laat lopen en zo een infernaal vuur zegt te bedwingen, zieken die genezen na huis- tuin-en-keukenexorcisme en doden die tot leven komen door ze in een plas water achter te laten. Intrigerend hoe de een daar meer in ziet dan de ander. Juist de kale stijl van de film laat zulke verschillende interpretaties toe.

Dumonts timing, tempo en mis-en-scène zijn zo goed, dat het ze lukt de verborgen slapstick achter het verhaal bloot te leggen, ook al blijft het tragisch dat er doden en gewonden vallen. Want we kunnen hier ook gewoon met een moordenaar te doen hebben. Wanneer in Dumonts schitterende landschappen de zon ondergaat, is nog steeds van alles mogelijk.