Technisch beschouwd is Prometheus een prequel van Alien, en daarmee de zevende film in de Alien-franchise. Die begon in 1979 met Scotts bloedstollende origineel, en bereikte via geslaagde en minder geslaagde vervolgen (van andere regisseurs) in 2007 een voorlopig dieptepunt met het barre Alien vs. Predator: Requiem.
Maar Prometheus zo presenteren, is de film tekort doen. De peperdure productie is veel intelligenter dan de gemiddelde vervolgfilm, en het verhaal is prima te volgen zonder voorkennis. Bovendien: als íemand gerechtvaardigd is het Alien-universum nog eens te bezoeken is het de man die het ooit zelf schiep.
Eind 21e eeuw (zo’n halve eeuw vóór de gebeurtenissen uit Alien) zet het ruimteschip Prometheus koers naar een planeet waarop mogelijk de stichters van het menselijk ras vertoeven. Dit naar aanleiding van een soort sterrenkaart uit de oertijd, die is ontdekt door archeologenechtpaar Noomi Rapace en Logan Marshall-Green.
Het schip herbergt een explosief gezelschap, geleid door een ijzige Charlize Theron, die optreedt namens het bedrijf dat de reis financiert en er een dubieuze agenda op na lijkt te houden. Androïde Michael Fassbender is al even geheimzinnig, en de collegialiteit tussen de archeologen en overige meereizende wetenschappers laat ernstig te wensen over.
Het zou de opzet kunnen zijn van een standaard monsterfilm, waarin de personages een voor een het loodje leggen, maar Scott en scenarist Damon Lindelof (bekend van tv-serie Lost) hebben voldoende verrassingen in petto, en voeren de spanning snel op. Goed, diverse randfiguren zijn afkomstig uit het griezel-stockboek, maar de hoofdrolspelers zijn voortreffelijk – met name Fassbender, als tragische robot, en Rapace, die als ‘tough bitch’ niet onderdoet voor Sigourney Weaver uit de eerdere Alien-delen.
Eigenlijk is de link met die eerdere films jammer. De knipogen naar klassieke scènes zijn geinig – een originele variant op de ‘beest-uit-de-buik-scène’ uit Alien is briljant gruwelijk – maar doen ook wat plichtmatig aan. Prometheus had heel goed op eigen benen kunnen staan. Dit is ouderwets goede sciencefiction: spannend, redelijk intelligent, hier en daar lekker goor, en prachtig vormgegeven. Scott heeft zo min mogelijk digitale effecten willen gebruiken en de sets allemaal echt gebouwd, en dat zie je eraan af. Daarnaast is de 3D nergens overheersend, die zorgt er vooral voor dat de ruimtedecors en hologrammen beter overkomen.
Het slot suggereert een vervolg. Als dat er komt, heeft scenarist Lindelof al laten weten, zal het verhaal nog minder voortborduren op de Alien-films en meer een eigen wending nemen. Heel goed idee.
Dertig jaar waagde Ridley Scott, maker van genreklassiekers als Alien en Blade Runner, zich niet aan een sciencefictionfilm. Een gemis, want met Prometheus bewijst hij het genre nog steeds uitstekend te beheersen.