Niets zo saai als een heilige. Zeker als die ook nog respectvol wordt behandeld. Ziedaar de makke van Mandela: Long Walk to Freedom, gebaseerd op 's mans autobiografie uit 1992. De claim van de makers dat zij Mandela van zijn menselijke kant laten zien, is nogal overdreven. Een flits waarin hij zijn hand tegen zijn eerste vrouw opheft en haar toebijt dat ze haar domme mond moet houden, terwijl hij haar bedriegt: dat is het wel zo'n beetje.

Mandela: Long Walk to Freedom behandelt Madiba's tijd als jonge advocaat in Johannesburg in de jaren veertig, de start van de apartheidspolitiek in 1948, zijn actieve jaren in het ANC, zijn ontmoeting met Winnie, het beruchte bloedbad van Sharpeville in 1960, zijn underground periode, het gewapende verzet, de berechting in 1963, de tijd op Robben Island, zijn vrijlating in 1990 en zijn presidentschap in 1994. Veel? De proloog toont ook nog de inwijdingsrite van zijn clan. De makers persten ruim vijftig jaar in een kleine tweeënhalf uur film . Tijd voor verveling is er dan ook niet: met gezwinde spoed racen we door Mandela's onwaarschijnlijke leven. Alles wordt aangestipt, nergens wordt dieper op ingegaan. Zo blijft Mandela een enigma.  

Clint Eastwoods Invictus (2009) illustreerde wat dat betreft helderder hoe de man opereerde , door in te zoomen op Mandela's verhouding – als eerste zwarte president – tot het nationale, witte rugbyteam. Cry Freedom (1987) bewees eerder al dat er een verdienstelijke thriller zat in het leven van een andere Zuid-Afrikaanse activist: Steve Biko. De totstandkoming van deze Mandela-film sleepte zich daarentegen bijna achttien jaar voort zonder dat iemand een invalshoek durfde te kiezen.  

Dan is de documentaire A Letter to Nelson Mandela, die dit jaar op het IDFA werd bekroond met de Special Jury Award, een stuk moediger en boeiender. De Zuid- Afrikaanse filmmaker Khalo Matabane stelt daarin kritische vragen bij Mandela's schier onaantastbare status en zijn rol bij de hervormingen in de jaren negentig . Dat levert verrassende inzichten op, in tegenstelling tot deze 'lange wandeling', die een nostalgische herhaling is van een bekende, geromantiseerde geschiedenis.  

Aan de scenarist van Les Misérables en de regisseur van The Other Boleyn Girl was die klus overigens wel besteed. Aan de historische sets is veel aandacht besteed, emotionele momenten worden als het even kan van een klatergouden zonnestraaltje voorzien. En de hoofdrolspelers – de relatief onbekende Brit Idris Elba speelt Nelson, Bondgirl Naomie Harris is Winnie – hebben door hun onberispelijke statuur wel iets weg van musicalacteurs.  

Het bizarre toeval wil dat Mandela's overlijden bekend werd tijdens de Londense première van de film. 

NB: A Letter to Nelson Mandela is vanaf januari nog te zien tijdens The Best of IDFA on Tour.